การอัลตร้าซาวด์ใช้คลื่นอะไร

เสียงเงียบที่มองเห็น: คลื่นอัลตราซาวด์กับการสร้างภาพทางการแพทย์

การมองเห็นสิ่งที่ซ่อนอยู่ภายในร่างกายโดยไม่ต้องผ่าตัด เคยเป็นเพียงความฝันของแพทย์ในอดีต แต่ปัจจุบันด้วยเทคโนโลยีอัลตราซาวด์ ความฝันนั้นกลายเป็นความจริง อัลตราซาวด์ทางการแพทย์ คือ กระบวนการสร้างภาพอวัยวะภายในโดยอาศัยหลักการของคลื่นเสียง แต่ไม่ใช่คลื่นเสียงที่เราคุ้นเคยในชีวิตประจำวัน หากแต่เป็น “คลื่นเสียงความถี่สูงพิเศษ” หรือที่เรียกว่า คลื่นอัลตราซาวด์ ซึ่งมีความถี่สูงเกินกว่าที่หูมนุษย์จะรับรู้ได้ โดยทั่วไปจะอยู่ในช่วง 2-18 เมกะเฮิรตซ์

คลื่นอัลตราซาวด์เหล่านี้ถูกสร้างขึ้นโดยหัวตรวจ (transducer) เมื่อคลื่นเสียงกระทบกับเนื้อเยื่อภายในร่างกาย ส่วนหนึ่งจะสะท้อนกลับมายังหัวตรวจ ส่วนหนึ่งจะถูกดูดซับหรือทะลุผ่านไป หัวตรวจจะทำหน้าที่แปลงสัญญาณเสียงที่สะท้อนกลับมาเป็นสัญญาณไฟฟ้า ซึ่งคอมพิวเตอร์จะประมวลผลและสร้างเป็นภาพขาวดำหรือภาพสีบนหน้าจอ ความแตกต่างของเฉดสีและความสว่างในภาพบ่งบอกถึงความหนาแน่นและคุณสมบัติทางเสียงของเนื้อเยื่อต่างๆ ทำให้แพทย์สามารถแยกแยะอวัยวะ เนื้อเยื่อ และแม้กระทั่งความผิดปกติต่างๆ ภายในร่างกายได้

ความปลอดภัยคือจุดเด่นสำคัญของการตรวจอัลตราซาวด์ แตกต่างจากการเอกซเรย์ที่ใช้รังสี อัลตราซาวด์ใช้คลื่นเสียงที่ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย จึงสามารถใช้ได้กับทุกเพศทุกวัย รวมถึงหญิงตั้งครรภ์เพื่อติดตามการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ โดยไม่ก่อให้เกิดความเจ็บปวดหรือผลข้างเคียงใดๆ

ด้วยความสามารถในการสร้างภาพแบบเรียลไทม์ อัลตราซาวด์จึงมีบทบาทสำคัญในการวินิจฉัยโรคหลากหลายชนิด ตั้งแต่การตรวจหาเนื้องอก ก้อนเนื้อ นิ่ว ความผิดปกติของอวัยวะภายใน เช่น ตับ ไต ม้าม ไปจนถึงการตรวจดูการทำงานของหัวใจ หลอดเลือด และการตรวจติดตามการตั้งครรภ์ นับเป็นเทคโนโลยีที่ทรงคุณค่าอย่างยิ่งในวงการแพทย์ยุคปัจจุบัน ที่ช่วยให้การวินิจฉัยโรคเป็นไปอย่างรวดเร็ว แม่นยำ และปลอดภัยยิ่งขึ้น