เพราะเหตุใดเมื่ออ่านหนังสือนานๆจึงรู้สึกว่าตาอ่อนล้าแต่เมื่อมองทิวทัศน์หรือมองสิ่งไกลๆจึงรู้สึกสบายตา

ปริศนาแห่งสายตา: ทำไมอ่านหนังสือแล้วเมื่อย แต่ชมวิวแล้วสบายตา?

ความรู้สึกตาอ่อนล้าหลังจากอ่านหนังสือเป็นเวลานาน เป็นประสบการณ์ที่คุ้นเคยสำหรับใครหลายคน ตรงข้ามกับการมองทิวทัศน์อันกว้างไกลที่มักให้ความรู้สึกผ่อนคลายและสบายตา ความแตกต่างนี้ไม่ได้เกิดจากความสวยงามของทิวทัศน์เพียงอย่างเดียว แต่เกี่ยวข้องกับกลไกการทำงานของดวงตาและการปรับโฟกัสอย่างลึกซึ้ง

เมื่อเราอ่านหนังสือ กล้ามเนื้อตาต้องทำงานหนักในการปรับโฟกัสไปยังระยะใกล้เป็นเวลานาน การเพ่งมองจุดเล็กๆ บนตัวอักษรอย่างต่อเนื่องทำให้กล้ามเนื้อซีเลียรี (ciliary muscles) ซึ่งควบคุมการปรับเปลี่ยนความโค้งของเลนส์ตา ต้องหดตัวและทำงานหนักอย่างไม่หยุดยั้ง ส่งผลให้กล้ามเนื้อตึงเครียดและเกิดอาการเมื่อยล้า นอกจากนี้ การกระพริบตาอาจลดลงขณะอ่านหนังสือ ทำให้ดวงตาแห้งและระคายเคืองยิ่งขึ้น น้ำตาที่หล่อลื่นดวงตาอาจระเหยไปอย่างรวดเร็ว ยิ่งอ่านในสภาพแสงสว่างไม่เพียงพอหรือท่าทางการอ่านไม่ถูกต้องก็จะยิ่งทำให้ปัญหาเหล่านี้รุนแรงขึ้น

ในทางกลับกัน เมื่อเราชมทิวทัศน์ ดวงตาของเราไม่ได้ต้องเพ่งมองที่ระยะใกล้คงที่ เรามองเห็นภาพที่กว้างไกล ดวงตาได้เคลื่อนไหวอย่างอิสระ กล้ามเนื้อซีเลียรีได้ผ่อนคลาย การปรับโฟกัสที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลานี้ช่วยป้องกันไม่ให้กล้ามเนื้อตาทำงานหนักเกินไป การมองสิ่งที่อยู่ไกลๆ ยังช่วยให้กล้ามเนื้อตาได้พักผ่อน ส่งผลให้รู้สึกสบายตาและผ่อนคลายมากขึ้น ยิ่งถ้าเป็นทิวทัศน์สีเขียวชอุ่มหรือสีฟ้าของท้องฟ้า ก็ยิ่งช่วยลดความเครียดทางสายตาได้เป็นอย่างดี เพราะสีเหล่านี้มีผลต่อจิตใจและทำให้รู้สึกสงบ

ดังนั้น ความแตกต่างระหว่างการอ่านหนังสือและการชมวิวจึงไม่ใช่เพียงแค่ความแตกต่างของภาพ แต่เป็นความแตกต่างของการทำงานของกล้ามเนื้อตาและการกระจายความตึงเครียด การพักสายตาเป็นระยะๆ จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง ทุกๆ 20 นาที ควรพักสายตาโดยมองไปยังวัตถุที่อยู่ไกลออกไปอย่างน้อย 6 เมตร (ประมาณ 20 ฟุต) เป็นเวลา 20 วินาที หรือการกระพริบตาบ่อยๆ ก็ช่วยลดอาการตาแห้งและล้าได้ การปรับแสงสว่างให้เหมาะสม จัดวางตำแหน่งหนังสือให้ถูกต้อง และการเลือกใช้แว่นตาที่เหมาะสม ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยลดความเมื่อยล้าของดวงตาและรักษาสุขภาพดวงตาให้แข็งแรงอยู่เสมอ