แร่ไอโอดีน 131คืออะไร

37 การดู

ไอโอดีน-131 (¹³¹I) คือไอโอดีนกัมมันตรังสี อายุสั้น ครึ่งชีวิต 8 วัน สลายตัวปล่อยรังสีเบต้า-แกมมา เบต้าทำลายเนื้อเยื่อได้ดี จึงนำไปใช้ประโยชน์ทางการแพทย์ เช่น รักษาโรคไทรอยด์เป็นพิษ/มะเร็งไทรอยด์ ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ และติดตามการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง การได้รับไอโอดีน-131 มากเกินไป ส่งผลเสียต่อสุขภาพ

ข้อเสนอแนะ 0 การถูกใจ

แร่ไอโอดีน 131 คืออะไร? มีประโยชน์และโทษอย่างไร? ใช้รักษาโรคอะไรได้บ้าง? และมีผลข้างเคียงหรือไม่?

ไอโอดีน 131 น่ะเหรอ? จำได้ตอนเรียนเภสัช ปีสาม อาจารย์อธิบายว่ามันคือไอโอดีนกัมมันตรังสี ครึ่งชีวิตสั้นมาก แค่แปดวันเองมั้ง อันตรายนะ แต่ก็มีประโยชน์ทางการแพทย์ด้วยสิ

มันใช้รักษาโรคต่อมไทรอยด์ที่ทำงานมากเกินไป หรือมะเร็งต่อมไทรอยด์นั่นแหละ จำได้คร่าวๆว่า รังสีเบตาของมันเนี่ยจะไปทำลายเซลล์ที่ดูดซับไอโอดีน เหมือนเอาจรวดไปยิงตรงเป้าหมายเลยอะ แต่ก็อันตรายนะ ถ้าไม่ระวัง

จำได้มีเคสคนไข้ท่านนึง (จำชื่อไม่ได้แล้ว) ที่โรงพยาบาลจุฬาฯ ตอนนั้น ปี 2562 มั้ง ต้องกินยาไอโอดีน 131 แล้วก็ต้องแยกห้องพัก คนอื่นเข้าใกล้ไม่ได้เลย เพราะรังสีน่ะ น่ากลัวมาก อันตรายต่อร่างกาย แต่ก็จำเป็นต้องใช้ เพื่อรักษาโรค

ผลข้างเคียงก็มีนะ อย่างเช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดคอ เหนื่อยง่าย อะไรประมาณนั้น อาจารย์บอกว่าขึ้นอยู่กับปริมาณยาที่ได้รับด้วยแหละ แต่โดยรวมก็ถือว่าเป็นวิธีการรักษาที่มีประสิทธิภาพ ในกรณีที่จำเป็นจริงๆ ถึงจะเสี่ยงก็เหอะ

แร่ไอโอดีน 131อันตรายไหม

เอ่อ ไอโอดีน 131 นะ อันตรายอยู่เด้อ ถ้าโดนเข้าไปเยอะๆ อ่ะ

  • มันแบบ ซึมเข้าท้องเร็วมว๊ากกก แล้วไปทำลายเซลล์ในกระเพาะอะ แย่เลย
  • ถ้า คลื่นไส้ อาเจียน ต้องให้น้ำเกลือช่วย
  • กินยาแก้คลื่นไส้ได้นะ
  • บางทีก็เบื่ออาหาร หรือรับรสแปลกๆ งงๆ ไปเลยอ่ะแก

เพิ่มเติมนะ: ไอโอดีน 131 เนี่ย เค้าใช้รักษาพวกมะเร็งไทรอยด์ด้วยนะ แต่ต้องอยู่ในการดูแลของหมอเท่านั้นอ่ะ ห้ามไปซื้อมากินเองเด็ดขาด!

ไอโอดีน 131 ใช้ทำอะไร

โอ้โห จำได้เลย ตอนเรียนปี 66 อาจารย์เคมีนิวเคลียร์ แกเน้นไอโอดีน 131 เป็นพิเศษ บอกว่าใช้รักษามะเร็งไทรอยด์นี่แหละ จำได้แม่นเพราะสอบตกวิชานี้มาแล้ว ฮือออ จริงๆ แล้วมันจับกับเนื้อเยื่อไทรอยด์นี่แหละ เลยใช้ได้ แกบอกว่ามันเป็นสารที่ใช้เยอะที่สุดในปัจจุบันด้วยนะ

นอกจากนั้น ยังมีสารอื่นๆ อีก แต่ไม่ค่อยได้เรียนลึกเท่าไหร่ จำได้แค่คร่าวๆ ว่ามี I-131 MIBG ใช้รักษาเนื้องอกต่อมหมวกไต อีกอันก็ Y-90 Ibiritumomab tiuxetan ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง แล้วก็ Sm-153 EDTMP ใช้กับมะเร็งกระดูก ที่แบบปวดมากๆ อะ ประมาณนั้น

  • I-131: รักษาต่อมไทรอยด์เป็นพิษและมะเร็งไทรอยด์
  • I-131 MIBG: รักษาเนื้องอกต่อมหมวกไต
  • Y-90 Ibiritumomab tiuxetan: รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง
  • Sm-153 EDTMP: รักษามะเร็งกระดูกที่มีอาการปวด

อืมม จริงๆ แล้วเรื่องไอโอดีน 131 นี่ ผมก็ไม่ได้รู้ลึกซึ้งอะไรมากมาย แค่จำมาจากการเรียน ถ้าอยากได้ข้อมูลละเอียด ต้องไปหาข้อมูลเพิ่มเติมเอาเองนะ เพราะผมนี่ จำได้แค่เท่านี้จริงๆ T_T

การกลืนแร่สามารถรักษาโรคอะไรได้บ้าง

เอ้อเฮ้อ! ถามเรื่องกลืนแร่นี่มันไม่ใช่กินขนมนะเว้ย! มันคือการ “ยิง” ต่อมไทรอยด์ด้วยไอโอดีนกัมมันตรังสี I-131 น่ะสิ!

  • ไทรอยด์เป็นพิษ: นี่แหละตัวหลัก! กลืนแร่เข้าไป ต่อมไทรอยด์ที่มันบ้าพลัง ผลิตฮอร์โมนเกินเหตุ ก็จะโดน I-131 เข้าไป “เบรคแตก” ให้มันสงบลงซะบ้าง! เหมือนเอาระเบิดไปปาบ้านคนขยันเกินไปหน่อย! แต่ต้องย้ำว่า ไม่ใช่ มะเร็งไทรอยด์นะจ๊ะ คนละเรื่อง!

เกร็ดความรู้แถมท้าย (แบบบ้านๆ):

  • I-131: อย่าไปกลัวมันมาก! มันไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด! (มั้ง?) แต่ก็อย่าไปกินเล่นนะ! ไปหาหมอให้เขาจัดให้ถูกต้อง!
  • หลังกลืนแร่: ต้องทำตัวเหมือน “ผี” หน่อยๆ! หลีกเลี่ยงการใกล้ชิดคนอื่น! โดยเฉพาะเด็กเล็กและสตรีมีครรภ์! กลัวเขาจะได้รับกัมมันตรังสีไปด้วย! เขาว่ากันพรรค์นั้น!
  • ผลข้างเคียง: อาจมีอาการคอแห้ง ปากแห้ง! ก็กินน้ำเยอะๆ! อมลูกอม! หรือจะเคี้ยวหมากฝรั่งไปด้วยก็ไม่ว่ากัน! (ถ้าหมอไม่ว่านะ)
  • สรุป: กลืนแร่ไม่ใช่ยาวิเศษ! แต่ก็เป็นทางเลือกที่ดีในการรักษาไทรอยด์เป็นพิษ! ถ้าหมอแนะนำ ก็ลองพิจารณาดู! แต่อย่าลืมปรึกษาหมอให้ละเอียดถี่ถ้วนก่อนนะ! เดี๋ยวจะหาว่าไม่เตือน!

ทำไมห้ามเข้าใกล้คนกลืนแร่

เย็นวันนั้นจำได้เลย อยู่โรงพยาบาลจุฬาฯ ตอนนั้นพาแม่ไปตรวจหลังกลืนแร่ไอโอดีน แม่บ่นปวดหัวตุบๆ แล้วก็คลื่นไส้ อยากจะอ้วก หน้าซีดๆ ด้วย ตอนแรกก็ตกใจ โทรหาพยาบาลใหญ่เลย พยาบาลบอกว่าเป็นผลข้างเคียงปกติ บางคนก็มีอาการแบบนี้ ส่วนใหญ่จะหายเองภายในสองสามวัน แม่เราเป็นอยู่สองวันกว่าจะดีขึ้น ตอนนั้นเครียดมาก กลัวแม่จะเป็นอะไรไป หมอบอกว่าไม่ต้องกังวล มันแค่ผลข้างเคียงชั่วคราว แล้วก็จริง แม่หายดี แถมผลตรวจก็ออกมาปกติดีด้วย โล่งอกไปที

แต่ก็ยังกังวลเรื่องห้ามเข้าใกล้คนกลืนแร่ จำได้ว่า พยาบาลกำชับเลยว่า หลังกลืนแร่ ห้ามใกล้ชิดเด็กเล็ก คนท้อง หรือคนป่วย 2-3 วันแรก ต้องแยกห้องนอนด้วย ต้องใช้ห้องน้ำแยก แม้แต่เสื้อผ้า จานชาม ก็ต้องแยกซักแยกใช้ ตอนนั้นแม่เราก็แยกไปนอนห้องรับแขกเลย เราต้องคอยเอาข้าวเอาน้ำไปให้ ระวังสุดๆ เพราะพยาบาลบอกว่ารังสีจากแร่มันอาจมีผลต่อคนอื่นได้ โดยเฉพาะเด็กเล็กและคนท้อง

  • ผลข้างเคียงที่แม่เจอ: ปวดหัว, คลื่นไส้, อยากอาเจียน, หน้าซีด
  • ข้อควรปฏิบัติหลังกลืนแร่: ห้ามใกล้ชิดเด็ก สตรีมีครรภ์ และผู้ป่วย 2-3 วัน, แยกห้องนอน, แยกใช้ห้องน้ำ เสื้อผ้า จานชาม
  • สาเหตุที่ต้องระวัง: รังสีจากแร่อาจเป็นอันตรายต่อผู้อื่นโดยเฉพาะเด็กและสตรีมีครรภ์
  • ประสบการณ์ที่โรงพยาบาล: โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ปี 2566

กลืนแร่รังสีมีผลข้างเคียงไหม

กลืนแร่รังสีเหรอ…

ก็…หมอบอกว่ามันไม่ค่อยมีผลข้างเคียงนะ ส่วนใหญ่ก็ไม่มีอะไร แต่ก็มีบางคน…ที่รู้สึกไม่สบายตัวบ้างนิดหน่อย

  • ผลข้างเคียง: ส่วนใหญ่ไม่มีอะไรมาก
  • ติดตามผล: ต้องไปตรวจอีกทีหลัง 6 เดือน
  • ถ้าไม่หาย: อาจจะต้องกลืนแร่อีกรอบ

คือ…เราก็กลัวนะ แต่หมอบอกว่ามันดีที่สุดแล้วสำหรับเรา…

เคยอ่านเจอว่าบางคนก็…

  • ปากแห้ง: ดื่มน้ำเยอะ ๆ ช่วยได้
  • คลื่นไส้: กินยาแก้คลื่นไส้
  • ต่อมน้ำลายอักเสบ: อันนี้ต้องปรึกษาหมอ

แต่หมอบอกว่ามันแล้วแต่คน…บางคนก็ไม่มีอะไรเลยจริงๆ…

#ไอโซโทป #ไอโอดีน 131