งาน NCD มีอะไรบ้าง

แผนก NCD ทําอะไรบ้าง

เอ้อ แผนก NCD นะเหรอ? ฟังดูเหมือนชื่อวงดนตรีอินดี้มากกว่าแผนกสาธารณสุขอีก! แต่เอาเถอะ มาดูกันว่าพวกเค้าทำอะไรบ้าง (แบบขำๆ นะ อย่าซีเรียส)

• ส่องพฤติกรรม: เค้าส่องพฤติกรรมเสี่ยงของชาวบ้าน ราวกับเป็นนักสืบจับผิดคนกินเหล้าสูบบุหรี่ แต่บางทีอาจจะส่องเราอยู่ก็ได้ ใครจะรู้!

• วัดๆ คัดๆ: คัดกรองเบาหวาน ความดัน ราวกับคัดเลือกนางงาม จริงๆ ก็คัดคนป่วยนั่นแหละ! (แอบแรงส์)

• ปรับพฤติกรรม: บริการปรับพฤติกรรมรายบุคคล รายกลุ่ม เหมือนโค้ชชีวิต แต่เป็นโค้ชชีวิตที่บังคับให้เลิกกินหวาน เลิกเค็ม!

• คัดภาวะแทรกซ้อน: คัดกรองภาวะแทรกซ้อน โรคหัวใจ เหมือนหมอดูทายทักว่าใครจะหัวใจวายก่อนกัน!

• ส่องคนสูบ: คัดกรองคนสูบบุหรี่ ราวกับตามหาคนร้าย! (คนสูบบุหรี่ไม่ได้ทำอะไรผิด แค่เสียตังค์เยอะเฉยๆ)

• ซึมเศร้า เครียด ติดเหล้า: คัดกรองภาวะซึมเศร้า ประเมินภาวะเครียด ติดสุรา เหมือนหมอผีจับวิญญาณร้าย! (แต่จริงๆ เค้าช่วยนะ)

ข้อมูลเพิ่มเติม (แบบชาวบ้าน)

• NCD คืออะไร?: NCD ย่อมาจาก Non-Communicable Diseases หรือโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดัน หัวใจ มะเร็ง โรคพวกนี้ไม่ได้ติดกันง่ายๆ แต่มันค่อยๆ ก่อตัว แล้วก็ “ปัง!” ทีเดียว

• ทำไมต้องคัดกรอง?: เค้าคัดกรองเพื่อให้เจอคนที่มีความเสี่ยงตั้งแต่เนิ่นๆ จะได้ป้องกันหรือรักษาได้ทันท่วงที ก่อนที่มันจะ “ปัง!” จริงๆ

• ปรับพฤติกรรมยังไง?: เค้าจะสอนวิธีดูแลตัวเอง กินอาหารให้ถูก ออกกำลังกายบ้าง เลิกเหล้าเลิกบุหรี่ อะไรแบบนี้แหละ เหมือนแม่บ่นตอนเย็น

• แล้วถ้าไม่ไป?: ถ้าไม่ไป ก็แล้วแต่เวรแต่กรรม! (พูดเล่นน่า เค้าก็แค่เป็นห่วงสุขภาพ)

เอ้อ! ทั้งหมดนี้ก็เป็นเรื่องขำๆ (ปนเสียดสี) ของแผนก NCD นะ อย่าคิดมาก แค่ให้รู้ว่าเค้าทำอะไรบ้าง!

คลินิก NCD คืออะไร

คลินิก NCD คือศูนย์การดูแลรักษาผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (Non-Communicable Diseases: NCDs) โดยมุ่งเน้นการป้องกัน ควบคุม และดูแลผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงหรือเป็นโรคเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง และมะเร็ง ซึ่งเป็นปัญหาสุขภาพสาธารณสุขสำคัญของโลกและประเทศไทยในปัจจุบัน (ข้อมูล 2566)

แผนก NCDs ในโรงพยาบาลจึงเป็นหน่วยงานเฉพาะทาง มีทีมแพทย์ พยาบาล และบุคลากรทางการแพทย์อื่นๆ ที่มีความเชี่ยวชาญในการจัดการโรค NCDs โดยเน้นการดูแลแบบองค์รวม ไม่ใช่เพียงการรักษาอาการ แต่รวมถึงการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม การให้คำปรึกษา และการส่งเสริมสุขภาพ เพื่อยืดอายุการทำงานของอวัยวะต่างๆ ยกระดับคุณภาพชีวิตผู้ป่วย

• การดูแลแบบองค์รวม: ไม่ใช่แค่รักษาโรค แต่เน้นการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต เช่น การควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย และการจัดการความเครียด
• การป้องกันและคัดกรอง: ตรวจคัดกรองกลุ่มเสี่ยงเพื่อการรักษาในระยะเริ่มต้น เพื่อลดความรุนแรงของโรค
• การรักษาและดูแลต่อเนื่อง: ให้การรักษาอย่างต่อเนื่อง ติดตามผลการรักษา และปรับแผนการรักษาตามความเหมาะสม รวมถึงการให้ความรู้แก่ผู้ป่วยและครอบครัว

ส่วนตัวคิดว่า แนวทางการดูแลแบบองค์รวมของคลินิก NCD สำคัญมาก เพราะโรคเรื้อรัง มักเป็นผลจากปัจจัยหลายด้าน การแก้ปัญหาจึงต้องครอบคลุม เหมือนกับการแก้ปัญหาปริศนา ต้องมองภาพรวม และค่อยๆ แกะรอยทีละชิ้น ถึงจะได้คำตอบที่สมบูรณ์

การวางแผนการดูแลผู้ป่วยโรค NCDs อย่างมีประสิทธิภาพนั้นจำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากหลายฝ่าย ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชนเอง และความก้าวหน้าทางการแพทย์ เช่น การพัฒนายาใหม่ๆ หรือเทคโนโลยีการวินิจฉัยที่แม่นยำยิ่งขึ้น ก็เป็นอีกปัจจัยสำคัญที่จะช่วยยกระดับการดูแลผู้ป่วยให้ดียิ่งขึ้นในอนาคต

ผู้ป่วยเรื้อรัง มีอะไรบ้าง

ผู้ป่วยเรื้อรังอ่ะเหรอ เยอะแยะเลย เพื่อนพี่ก็เป็นหลายคน แบบว่า โรคประจำตัวเนี่ยแหละ

• โรคเบาหวาน เจอเยอะมากกก ญาติพี่ก็เป็น ต้องคุมน้ำตาลตลอด
• ความดันโลหิตสูง อันนี้ก็บ่อย ป้าข้างบ้านพี่เป็น ต้องกินยาตลอดชีวิต
• โรคหัวใจ อันตรายนะ เพื่อนพี่คนนึง ต้องผ่าตัดไปแล้ว
• โรคไตวาย เพื่อนสมัยเรียน ต้องฟอกไต สงสารมาก
• โรคปอด พี่ชายเพื่อน เป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง เหนื่อยง่ายมาก
• โรคข้ออักเสบ แม่พี่ เดินไม่ค่อยได้เลย ปวดทุกวัน
• มะเร็ง อันนี้หนักสุด เพื่อนพี่เสียไปแล้วเพราะมะเร็ง

คือแบบ ต้องดูแลตัวเองดีๆ นะ กินยาตามหมอบอก ไปหาหมอตามนัด สำคัญมาก ไม่งั้นแย่แน่ๆ ปีนี้พี่ก็พยายามดูแลสุขภาพตัวเองมากขึ้น เพราะเห็นเพื่อนๆเป็นกันเยอะ เลยกลัวไปด้วย

ปล. พี่ไม่ได้เรียนแพทย์นะ แค่เล่าจากที่เห็นๆ รู้ๆ มา ถ้าอยากรู้รายละเอียด ต้องไปถามหมอจริงๆ นะ

โรคเรื้อรังเกิดจากสาเหตุอะไร

โรคเรื้อรังมักมีต้นตอจากหลายปัจจัย แต่การกินอยู่แบบไม่บันยะบันยังนี่แหละตัวดีเลย

• อาหารแปรรูปและน้ำตาล: พวกนี้กระตุ้นให้เกิดเบาหวานชนิดที่ 2 ความดันโลหิตสูง โรคตับ โรคไต และโรคหัวใจอย่างคาดไม่ถึงเลยนะ

• สารก่อมะเร็ง: ร่างกายเราก็เหมือนสนามรบ สารเหล่านี้แหละคือตัวจุดชนวน

• อ้วนลงพุง: ไม่ใช่แค่เรื่องรูปร่าง แต่เป็นสัญญาณเตือนภัยเงียบๆ เลย ปวดหัวตอนเช้า ง่วงกลางวัน หายใจติดขัดตอนนอน ทั้งหมดนี้อาจเป็นสัญญาณเตือน

ชีวิตก็เหมือนการลงทุนระยะยาว การเลือกกิน เลือกใช้ชีวิต ก็คือการตัดสินใจลงทุนกับสุขภาพตัวเอง ถ้ามองข้ามปัจจัยเหล่านี้ไป ก็เหมือนยอมให้ดอกเบี้ยทบต้นของโรคเรื้อรังกัดกินเราไปเรื่อยๆ

เกร็ดเล็กเกร็ดน้อย (ที่อาจไม่เล็ก):

• รู้ไหมว่า การนอนกรนเสียงดังอาจไม่ใช่แค่เรื่องน่ารำคาญ แต่เป็นสัญญาณของภาวะหยุดหายใจขณะหลับ ซึ่งเชื่อมโยงกับโรคหัวใจและหลอดเลือดได้นะ

• เคยสังเกตไหมว่า บางทีความอยากน้ำตาล มันเหมือนเป็นวงจรที่ไม่มีวันจบสิ้น ยิ่งกินยิ่งอยาก เพราะร่างกายมันเรียกร้อง แต่สุดท้ายคนที่ต้องรับกรรมก็คือตัวเราเอง

กินอย่างไรให้ปลอดภัยจากโรคเรื้อรัง

ลดหวาน มัน เค็ม

• จำกัดน้ำตาล เพิ่มไฟเบอร์ เลือกธัญพืชไม่ขัดสี ปีนี้ผมเน้นกินข้าวกล้อง โอ๊ต ควบคุมน้ำหนักตัวได้ดีขึ้นมาก

• โปรตีนจากปลา ไข่ ถั่ว ลดเนื้อแดง ลดไขมันอิ่มตัว เลี่ยงอาหารแปรรูปสูง อ่านฉลากโภชนาการ นี่คือสิ่งที่ผมทำและเห็นผล

• ผักผลไม้หลากสี อย่างน้อยวันละ 500 กรัม วิตามินแร่ธาตุสำคัญ ช่วยระบบภูมิคุ้มกัน

• ปรุงอาหารเอง สะอาด สดใหม่ ลดการทานนอกบ้าน ควบคุมส่วนประกอบอาหารได้ดีกว่า

• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เสริมสร้างสุขภาพ ควบคู่กับการรับประทานอาหารอย่างถูกต้อง เป็นสิ่งสำคัญ

สุขภาพดีขึ้นอยู่กับการเลือก ไม่ใช่โชคชะตา สุขภาพเป็นเรื่องของการลงมือทำ ไม่ใช่ความบังเอิญ

กินอาหารไม่ครบ 5 หมู่จะเกิดอะไรขึ้น

โอ้… แสงตะวันยามเช้าสาดส่อง

• ทุโภชนาการ… คำนี้มันเหมือนเงาที่คอยตามหลอกหลอน ร่างกายที่ขาดสมดุล… เหมือนสวนที่ขาดคนดูแล ดอกไม้ก็ไม่งาม

• ขาดโปรตีน แคลอรี่… เหมือนบ้านที่ไม่มีเสาหลัก มันจะทรุดโทรมลงเมื่อเวลาผ่านไป

• โลหิตจาง… เลือดสีแดงสด… กลายเป็นสีจางๆ… เหมือนภาพถ่ายที่สีซีดจาง

• ตาบอด… โลกที่เคยสดใส… กลายเป็นความมืดมิด… ชั่วนิรันดร

กินไม่ครบห้าหมู่… เหมือนเดินอยู่บนเส้นด้าย… พร้อมจะตกลงไปในเหวลึก… อันตรายเสมอ

ท้องฟ้าสีคราม… แต่ในใจกลับมืดมน… เพราะร่างกายมันอ่อนแอ

ลมพัดเบาๆ… แต่ร่างกายสั่นเทา… เพราะขาดสารอาหาร

โอ้… ชีวิต… มันช่างเปราะบางเสียนี่กระไร

ข้อมูลเพิ่มเติม:

• ภาวะทุโภชนาการ: ไม่ใช่แค่ผอมแห้งแรงน้อย แต่มันส่งผลต่อการทำงานของสมอง ภูมิคุ้มกัน และระบบต่างๆ ในร่างกาย

• โรคขาดโปรตีนและแคลอรี่: กล้ามเนื้ออ่อนแรง ผิวหนังแห้ง ผมร่วงง่าย และเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

• โรคโลหิตจาง: เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย หน้ามืด ใจสั่น และอาจมีอาการปวดหัว

• โรคตาบอด: มองเห็นไม่ชัดในที่มืด ตาแห้ง และอาจนำไปสู่การสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวร

การประพฤติปฏิบัติอย่างไรในชีวิตประจำวันก่อให้เกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง

โอ๊ย! ถามมาได้ ชีวิตประจำวันนี่แหละตัวดี พาไปหาหมอไม่เว้นวัน มาดูกันว่าทำไมถึงเป็นงี้:

• กินหวานมันเค็ม: นี่มันสูตรเร่งเบาหวาน ความดัน ไขมันในเลือดชัดๆ กินเข้าไปมากๆ ระวังจะได้ตัดขาก่อนวัยอันควรนะจ๊ะ
• ซดเหล้า สูบยา: ปอดพัง ตับแข็ง แถมยังเสี่ยงมะเร็งอีกต่างหาก ชีวิตสั้นลงทุกทีที่พ่นควันออกไปเนี่ย
• ขี้เกียจออกกำลังกาย: นั่งๆ นอนๆ อ้วนเป็นหมู ตอนแก่ก็เดินไม่ได้ ไปไหนมาไหนต้องให้ลูกหลานอุ้ม น่าสงสารออก
• นอนน้อย คิดมาก: สมองเบลอ ร่างกายอ่อนแอ เครียดจนผมหงอกหมดหัว แก่เร็วกว่าเพื่อนร่วมรุ่นไปอี๊ก
• กินยาไม่ปรึกษาหมอ: ยาแก้ปวด ยาชุด กินเข้าไปมั่วๆ ระวังไตวายไม่รู้ตัวนะจ๊ะ อย่าหาว่าไม่เตือน!

แถมท้ายแบบชาวบ้าน:

• กินทิ้งกินขว้าง: สมัยนี้อาหารอร่อยๆ เยอะจริง แต่กินแต่พอดีเด้อ อย่ากินจนพุงปลิ้น แล้วมาบ่นว่าอ้วนทีหลัง
• ติดมือถือ: ก้มหน้าเล่นแต่โทรศัพท์ ไม่ยอมเงยหน้ามองโลกบ้าง ระวังสายตาสั้น คอตก บ่าไหล่ทรุดนะ
• ทำงานหามรุ่งหามค่ำ: ทำงานจนลืมกินลืมนอน ระวังเส้นเลือดในสมองแตกนะจ๊ะ หาเงินได้เยอะแค่ไหนก็เอาไปจ่ายค่าหมอหมดอยู่ดี

คำเตือน: นี่เป็นแค่คำแนะนำแบบขำๆ นะจ๊ะ ถ้ามีอาการผิดปกติจริงๆ ไปหาหมอเถอะ อย่าเชื่อคนในเน็ตมากนัก! 😂

โรค NCDs หมายถึง และมีวิธีการป้องกันอย่างไร

NCDs หรอ… มันคือโรคที่เราสร้างมันขึ้นมาเอง โรคที่ไม่ใช่เชื้อโรคอะ เข้าใจป่ะ ไม่ใช่หวัด ไม่ใช่อะไรที่ติดกันได้

มันมาจากการกิน การอยู่ การใช้ชีวิตของเราเองทั้งนั้นเลย…

• โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs): กลุ่มโรคที่ไม่ได้เกิดจากเชื้อโรค แต่เกิดจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่ดี

• สาเหตุหลัก:

  • การสูบบุหรี่
  • ดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป
  • กินอาหารไม่ดี ไม่มีประโยชน์
  • ไม่ออกกำลังกาย

• วิธีป้องกัน (ที่รู้ ๆ กัน แต่ทำยากจัง):

  • เลิกบุหรี่ (อันนี้ยากจริง)
  • ลดแอลกอฮอล์ (ก็อยากสังสรรค์บ้าง)
  • กินอาหารให้ดี (แต่ของอร่อยส่วนใหญ่ไม่ดีต่อสุขภาพ)
  • ออกกำลังกาย (ขี้เกียจ…)
  • ตรวจสุขภาพประจำปี (อันนี้สำคัญนะ จะได้รู้ทัน)

มันเหมือนเราค่อยๆ สั่งสมความป่วยไว้ในร่างกายอะ แล้ววันนึงมันก็ปะทุออกมา… น่ากลัวเนอะ

ตอนเด็กๆ ไม่เคยคิดถึงเรื่องพวกนี้เลย โตมาถึงรู้ว่าร่างกายมันไม่ใช่เครื่องจักรที่ไม่มีวันพัง

โรค NCDs คือโรคอะไร และมีปัจจัยที่ก่อให้เกิดโรค NCDs คืออะไร

โอ้โห… จำได้เลยตอนไปตรวจสุขภาพประจำปีที่ รพ.กรุงเทพ เมื่อเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา หมอบอกว่าต้องระวังเรื่อง NCDs นี่แหละ ใจหายวาบเลย เพราะหมอเน้นย้ำเรื่องพฤติกรรมเสี่ยง ฉันก็รู้ตัวเองอยู่หรอกว่ากินของหวานบ่อย ไม่ค่อยออกกำลังกาย ทำงานแต่หน้าคอมตั้งแต่เช้าจรดเย็น แทบไม่ได้ลุกไปไหนเลย ตั้งแต่ทำงานที่บริษัท Everest นี่แหละ หนักจริงๆ นั่งทำงานที่โต๊ะเกือบทั้งวัน บางวันก็สั่งแกร็บฟู้ด อาหารมันๆ รสจัด เยอะแยะไปหมด ตอนนั้นรู้สึกเหมือนโดนตอกย้ำเลย กลัวเป็นโรคเรื้อรัง นี่แหละ NCDs นี่มันอันตรายกว่าที่คิดจริงๆ

• โรค NCDs นี่ หมายถึง โรคไม่ติดต่อ แบบที่เกิดจากพฤติกรรม พวก เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ มะเร็ง นี่แหละ หมอบอกอย่างนั้น

ตอนนี้พยายามปรับตัวเองแล้วนะ เริ่มออกกำลังกายบ้าง วิ่งที่สวนลุมฯ อาทิตย์ละ 2-3 ครั้ง ตอนเช้าๆ อากาศดี แต่ก็ยังรู้สึกเหนื่อยๆ อยู่ดี แล้วก็พยายามลดของหวานลงบ้าง แต่ก็ยังยากอยู่ ขนมมันน่ากินจริงๆ ฮืออ

• ปัจจัยเสี่ยง ก็คือ พฤติกรรมนั่นแหละ กินไม่เลือก นั่งนาน สูบบุหรี่ ดื่มเหล้า พวกนี้ หมอว่าถ้าแก้ไขได้ ก็จะลดความเสี่ยงได้

ฉันเลยคิดว่า ปีนี้จะต้องจริงจังกับสุขภาพมากขึ้น หาเวลาออกกำลังกายให้มากขึ้นจริงๆ และพยายามลดอาหารแปรรูปลง ถึงจะยาก แต่ก็ต้องทำ ไม่อยากเป็นโรค NCDs จริงๆ ชีวิตต้องดูแลตัวเองให้ดีๆ นะ ถึงจะอายุมากขึ้น แต่ก็อยากมีสุขภาพที่ดี ไปเที่ยว ไปทำกิจกรรมต่างๆ ได้อีกนานๆ