เบาหวานในคนท้องเกิดจากอะไร

เบาหวานขณะตั้งครรภ์: ปริศนาแห่งฮอร์โมนและความดื้อยาอินซูลิน

การตั้งครรภ์เป็นช่วงเวลาแห่งการเปลี่ยนแปลงอันยิ่งใหญ่ในร่างกายสตรี การปรับเปลี่ยนทางฮอร์โมนอย่างรวดเร็วและลุ่มลึกเพื่อรองรับการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ เป็นกระบวนการอันซับซ้อนที่บางครั้งอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนทางสุขภาพ หนึ่งในภาวะแทรกซ้อนที่พบได้ คือ เบาหวานขณะตั้งครรภ์ (Gestational Diabetes) หรือ GDM ซึ่งแม้จะไม่ใช่โรคประจำตัว แต่ก็สร้างความกังวลและความจำเป็นในการดูแลอย่างใกล้ชิด

แตกต่างจากเบาหวานชนิดที่ 1 และ 2 เบาหวานขณะตั้งครรภ์ไม่ได้เกิดจากความบกพร่องในการสร้างอินซูลินของตับอ่อน แต่เกิดจากภาวะ ความดื้อต่ออินซูลิน (Insulin Resistance) โดยกลไกที่ซับซ้อนนี้ เกิดขึ้นจากปัจจัยหลายประการที่ทำงานร่วมกัน นับเป็นปริศนาแห่งการทำงานของฮอร์โมนที่น่าสนใจศึกษา

ปริศนาแห่งฮอร์โมน: ทำไมจึงเกิดความดื้อต่ออินซูลิน?

ฮอร์โมนต่างๆ ที่หลั่งออกมาในระหว่างตั้งครรภ์ โดยเฉพาะ ฮอร์โมนจากรก เช่น ฮอร์โมนแลคโตเจนจากรก (Placental Lactogen) และฮอร์โมนคอร์ติโซล มีส่วนสำคัญในการก่อให้เกิดความดื้อต่ออินซูลิน ฮอร์โมนเหล่านี้ทำหน้าที่ในการเตรียมร่างกายของมารดาสำหรับการให้นมบุตรและการเจริญเติบโตของทารก แต่กระบวนการนี้ส่งผลให้เซลล์ในร่างกายมีความไวต่ออินซูลินลดลง ทำให้ร่างกายไม่สามารถนำน้ำตาลกลูโคสเข้าไปใช้เป็นพลังงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น

นอกจากนี้ ตับอ่อนของหญิงตั้งครรภ์จำเป็นต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อผลิตอินซูลินให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย แต่ในบางราย ตับอ่อนอาจไม่สามารถผลิตอินซูลินได้มากพอที่จะชดเชยภาวะความดื้อต่ออินซูลิน ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น เป็นเหตุให้เกิดเบาหวานขณะตั้งครรภ์

ไม่ใช่แค่เรื่องของฮอร์โมน: ปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ

นอกจากฮอร์โมนแล้ว ยังมีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่เพิ่มโอกาสในการเกิด GDM เช่น น้ำหนักตัวก่อนตั้งครรภ์มากเกินไป ประวัติครอบครัวเป็นเบาหวาน มีลูกขนาดใหญ่เกินมาตรฐานในครรภ์ก่อนหน้า อายุมากกว่า 35 ปี หรือมีประวัติเคยเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์มาก่อน

ผลกระทบและการดูแลรักษา

เบาหวานขณะตั้งครรภ์หากไม่ได้รับการควบคุมอย่างเหมาะสม อาจส่งผลกระทบต่อทั้งมารดาและทารก เช่น ความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนในระหว่างตั้งครรภ์ การคลอดก่อนกำหนด ทารกมีน้ำหนักตัวมากเกินไป หรือทารกมีภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำหลังคลอด และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ในอนาคตทั้งในมารดาและทารก

การตรวจคัดกรองเบาหวานขณะตั้งครรภ์จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และในบางรายอาจต้องใช้ยา จะช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เบาหวานขณะตั้งครรภ์ เป็นภาวะที่ต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด การเข้ารับการตรวจสุขภาพเป็นประจำ การปรึกษาแพทย์ และการปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด จะเป็นกุญแจสำคัญในการสร้างอนาคตที่ดีทั้งสำหรับคุณแม่และลูกน้อย