PCOS กับ ซีส ต่างกันยังไง

PCOS กับ “ซีสต์”: ความเข้าใจผิดที่พบบ่อยเกี่ยวกับภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ

บ่อยครั้งที่เราได้ยินคำว่า “PCOS” หรือ “ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ” ควบคู่ไปกับคำว่า “ซีสต์” จนทำให้เกิดความเข้าใจผิดว่าทั้งสองสิ่งนี้เป็นสิ่งเดียวกัน แท้จริงแล้ว PCOS และซีสต์มีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน และความเข้าใจในความแตกต่างนี้เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการดูแลสุขภาพของผู้หญิงอย่างถูกต้อง

PCOS คืออะไรกันแน่?

PCOS ไม่ได้หมายถึงการมีซีสต์ในรังไข่เสมอไป สิ่งที่เกิดขึ้นในภาวะ PCOS คือ การทำงานของรังไข่ผิดปกติ ส่งผลให้เกิดความไม่สมดุลของฮอร์โมนและปัญหาเกี่ยวกับการตกไข่ โดย “ถุงน้ำ” ที่เราเห็นใน PCOS จริงๆ แล้วคือ ฟอลลิเคิล จำนวนมากที่เจริญเติบโตไม่เต็มที่ ฟอลลิเคิลเหล่านี้คือถุงเล็กๆ ที่บรรจุไข่ไว้ข้างใน ในภาวะ PCOS ฟอลลิเคิลเหล่านี้ไม่สามารถเติบโตจนถึงขั้นที่ไข่ตกได้ ทำให้เกิดการสะสมของฟอลลิเคิลขนาดเล็กจำนวนมากในรังไข่ ซึ่งเป็นลักษณะที่ทำให้เรียกว่า “รังไข่มีลักษณะหลายถุง”

แล้วซีสต์จริงๆ คืออะไร?

ซีสต์ (Cyst) คือถุงที่มีของเหลวอยู่ภายใน อาจเกิดขึ้นได้ในหลายส่วนของร่างกาย รวมถึงรังไข่ด้วย ซีสต์ที่รังไข่มีหลายประเภท แต่ส่วนใหญ่เป็นซีสต์ที่เกิดจากการทำงานของรังไข่ตามปกติ เช่น ฟอลลิเคิลที่เจริญเติบโตมากเกินไป หรือคอร์ปัสลูเทียมที่หลงเหลืออยู่หลังการตกไข่ ซีสต์เหล่านี้มักจะหายไปได้เองโดยไม่ต้องรักษา

ความแตกต่างที่สำคัญ:

• ลักษณะของถุง: ใน PCOS ถุงที่พบคือฟอลลิเคิลขนาดเล็กจำนวนมาก ในขณะที่ซีสต์จริงๆ มักเป็นถุงขนาดใหญ่กว่าที่ภายในบรรจุของเหลว

• สาเหตุ: PCOS เกิดจากความไม่สมดุลของฮอร์โมนและการทำงานของรังไข่ผิดปกติ ซีสต์อาจเกิดจากหลายสาเหตุ รวมถึงการทำงานของรังไข่ตามปกติ

• การวินิจฉัย: การวินิจฉัย PCOS ต้องอาศัยเกณฑ์ 3 ข้อ (Rotterdam criteria) ซึ่งต้องมีอย่างน้อย 2 ใน 3 ข้อต่อไปนี้:

  • ประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือไม่มีประจำเดือน
  • มีระดับฮอร์โมนเพศชายสูง (hyperandrogenism) ซึ่งอาจแสดงออกในรูปของสิว ผิวมัน ขนดก หรือศีรษะล้านแบบผู้ชาย
  • รังไข่มีลักษณะหลายถุง (polycystic ovaries) ที่ตรวจพบได้จากการอัลตราซาวด์

• PCOS ไม่จำเป็นต้องมี “ซีสต์”: นี่คือประเด็นที่สำคัญที่สุด บางคนอาจได้รับการวินิจฉัยว่าเป็น PCOS โดยที่รังไข่ไม่ได้มีลักษณะหลายถุงที่เห็นได้ชัดเจนจากการอัลตราซาวด์ แต่มีอาการอื่นๆ เช่น ประจำเดือนมาไม่ปกติและมีระดับฮอร์โมนเพศชายสูง

สรุป:

PCOS ไม่ได้หมายถึงการมีซีสต์เสมอไป ความเข้าใจผิดนี้อาจทำให้เกิดความกังวลโดยไม่จำเป็น สิ่งสำคัญคือต้องปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง หากคุณสงสัยว่าตัวเองอาจมีภาวะ PCOS หรือมีอาการผิดปกติเกี่ยวกับประจำเดือนและฮอร์โมน