สื่อสารสนเทศมีกี่ประเภท

สื่อสารสนเทศ: หลากมิติ หลายประเภท เพื่อการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ

การสื่อสารสนเทศเป็นหัวใจสำคัญของการขับเคลื่อนสังคมในทุกยุคทุกสมัย ไม่ว่าจะเป็นการถ่ายทอดความรู้ การแลกเปลี่ยนความคิดเห็น การสร้างความเข้าใจ หรือแม้แต่การสร้างความบันเทิง ล้วนแล้วแต่ต้องอาศัยกระบวนการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพทั้งสิ้น แต่เคยสงสัยกันไหมว่า สื่อสารสนเทศที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ มีกี่ประเภท และแต่ละประเภทมีความแตกต่างกันอย่างไร?

การจำแนกประเภทของสื่อสารสนเทศสามารถทำได้หลากหลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับเกณฑ์ที่ใช้ในการพิจารณา ซึ่งในบทความนี้ เราจะมาเจาะลึกถึงประเภทต่างๆ ของสื่อสารสนเทศตามเกณฑ์ที่สำคัญ ได้แก่ ทิศทางการสื่อสาร รูปแบบการสื่อสาร ช่องทางการสื่อสาร และจุดประสงค์ของการสื่อสาร

1. ตามทิศทางการสื่อสาร:

• การสื่อสารทางเดียว: เป็นการสื่อสารที่ข้อมูลไหลจากผู้ส่งสารไปยังผู้รับสารเพียงทิศทางเดียว ผู้รับสารไม่มีโอกาสที่จะโต้ตอบหรือให้ข้อคิดเห็นกลับไปยังผู้ส่งสารได้ทันที ตัวอย่างของการสื่อสารทางเดียว เช่น การอ่านข่าวจากหนังสือพิมพ์ การฟังวิทยุ หรือการดูโทรทัศน์ การสื่อสารประเภทนี้มักใช้ในการแจ้งข่าวสาร ประกาศ หรือให้ข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริง

• การสื่อสารสองทาง: เป็นการสื่อสารที่เปิดโอกาสให้ผู้รับสารสามารถโต้ตอบหรือแสดงความคิดเห็นกลับไปยังผู้ส่งสารได้ การสื่อสารประเภทนี้ส่งเสริมการมีปฏิสัมพันธ์และความเข้าใจซึ่งกันและกัน ตัวอย่างเช่น การสนทนากับเพื่อน การประชุม การสัมภาษณ์ หรือการใช้สื่อสังคมออนไลน์ การสื่อสารสองทางมักใช้ในการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น การเจรจาต่อรอง หรือการสร้างความสัมพันธ์

2. ตามรูปแบบการสื่อสาร:

• การสื่อสารทางวาจา (Verbal Communication): เป็นการสื่อสารโดยใช้คำพูด ไม่ว่าจะเป็นการพูดโดยตรง การสนทนาทางโทรศัพท์ หรือการประชุมผ่านวิดีโอ การสื่อสารทางวาจาเป็นรูปแบบที่รวดเร็วและสามารถปรับเปลี่ยนได้ตามสถานการณ์

• การสื่อสารทางลายลักษณ์อักษร (Written Communication): เป็นการสื่อสารโดยใช้ตัวอักษร ไม่ว่าจะเป็นการเขียนจดหมาย การส่งอีเมล การเขียนรายงาน หรือการโพสต์ข้อความบนสื่อสังคมออนไลน์ การสื่อสารทางลายลักษณ์อักษรมีความเป็นทางการและสามารถเก็บรักษาเป็นหลักฐานได้

• การสื่อสารอวัจนภาษา (Non-Verbal Communication): เป็นการสื่อสารโดยไม่ใช้คำพูด แต่ใช้ภาษากาย น้ำเสียง การแสดงสีหน้า หรือการใช้สัญลักษณ์ต่างๆ การสื่อสารอวัจนภาษามีความสำคัญอย่างยิ่งในการเสริมสร้างความเข้าใจและสื่อถึงอารมณ์ความรู้สึก

3. ตามช่องทางการสื่อสาร:

• สื่อบุคคล (Interpersonal Communication): เป็นการสื่อสารระหว่างบุคคลสองคนขึ้นไปโดยตรง ตัวอย่างเช่น การสนทนากับเพื่อน การปรึกษาหารือกับเพื่อนร่วมงาน หรือการเจรจาธุรกิจ

• สื่อมวลชน (Mass Communication): เป็นการสื่อสารไปยังกลุ่มคนจำนวนมากพร้อมๆ กัน ผ่านช่องทางต่างๆ เช่น หนังสือพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์ หรือเว็บไซต์ข่าว

• สื่อดิจิทัล (Digital Communication): เป็นการสื่อสารผ่านเทคโนโลยีดิจิทัล เช่น อีเมล สื่อสังคมออนไลน์ แอปพลิเคชันแชท หรือวิดีโอคอนเฟอเรนซ์

4. ตามจุดประสงค์:

• เพื่อแจ้งให้ทราบ (To Inform): เป็นการสื่อสารที่มีจุดประสงค์เพื่อถ่ายทอดข้อมูล ข่าวสาร หรือข้อเท็จจริงต่างๆ ให้ผู้รับสารได้รับรู้

• เพื่อโน้มน้าว (To Persuade): เป็นการสื่อสารที่มีจุดประสงค์เพื่อชักจูง โน้มน้าว หรือเปลี่ยนแปลงความคิดเห็น ทัศนคติ หรือพฤติกรรมของผู้รับสาร

• เพื่อให้ความบันเทิง (To Entertain): เป็นการสื่อสารที่มีจุดประสงค์เพื่อสร้างความสนุกสนาน ผ่อนคลาย หรือคลายเครียดให้กับผู้รับสาร

แต่ละประเภทของสื่อสารสนเทศมีลักษณะและวิธีการใช้งานที่แตกต่างกันไป การเลือกใช้ประเภทของสื่อสารสนเทศที่เหมาะสมกับสถานการณ์และวัตถุประสงค์ จะช่วยให้การสื่อสารมีประสิทธิภาพและประสบความสำเร็จมากยิ่งขึ้น การทำความเข้าใจในประเภทต่างๆ เหล่านี้จึงเป็นสิ่งสำคัญสำหรับทุกคนที่ต้องการพัฒนาทักษะการสื่อสารของตนเองให้ดียิ่งขึ้น