ระบบมาตรฐาน GMP “อันตราย” มีกี่ประเภท อะไรบ้าง

อันตรายที่แฝงอยู่ในอาหาร: เมื่อระบบ GMP ไม่ได้มาตรฐาน และการจำแนกประเภทอันตราย

ระบบมาตรฐานการผลิตที่ดี (Good Manufacturing Practice: GMP) เป็นเสาหลักสำคัญในการรับประกันความปลอดภัยและคุณภาพของอาหาร แต่เมื่อระบบ GMP ไม่ได้มาตรฐานหรือมีข้อบกพร่อง อันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับผู้บริโภคก็มีหลากหลาย และร้ายแรงกว่าที่คิด การแบ่งประเภทของ “อันตราย” ที่เกิดจาก GMP ที่ไม่เป็นไปตามมาตรฐานนั้น จึงไม่ใช่แค่การแบ่งประเภทของ GMP เอง (เช่น GMP ทั่วไป vs. GMP เฉพาะด้าน) แต่ควรพิจารณาจาก แหล่งกำเนิดและผลกระทบ ของอันตรายดังกล่าว ซึ่งสามารถจำแนกได้อย่างกว้างๆ ดังนี้:

1. อันตรายจากเชื้อจุลินทรีย์: นี่เป็นอันตรายที่พบได้บ่อยที่สุด และร้ายแรงที่สุด หากกระบวนการผลิตไม่สะอาด ไม่ควบคุมอุณหภูมิและความชื้นอย่างเหมาะสม เชื้อแบคทีเรีย ไวรัส รา และยีสต์ สามารถเจริญเติบโตและปนเปื้อนในอาหารได้ ส่งผลให้เกิดโรคอาหารเป็นพิษ อาการท้องเสีย อาเจียน และในกรณีร้ายแรงอาจถึงขั้นเสียชีวิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มผลิตภัณฑ์ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น อาหารพร้อมรับประทาน อาหารปรุงสุก และอาหารสำหรับเด็ก ซึ่งระบบ GMP ต้องเข้มงวดเป็นพิเศษ

2. อันตรายจากสารเคมี: การปนเปื้อนของสารเคมี ตั้งแต่สารกำจัดศัตรูพืชตกค้าง สารตกค้างจากกระบวนการผลิต ไปจนถึงสารทำความสะอาดที่ไม่ได้รับการล้างออกอย่างหมดจด ล้วนเป็นอันตรายต่อสุขภาพ อาจทำให้เกิดอาการแพ้ ระคายเคือง หรือแม้กระทั่งโรคเรื้อรัง ในระยะยาว การควบคุมการใช้สารเคมี การเลือกใช้สารเคมีที่ปลอดภัย และการตรวจสอบความสะอาดอย่างละเอียด จึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งในระบบ GMP ที่ได้มาตรฐาน

3. อันตรายจากสิ่งแปลกปลอม: การปนเปื้อนของสิ่งแปลกปลอม เช่น เศษโลหะ เศษแก้ว เศษพลาสติก แมลง หรือเศษผม อาจทำให้ผู้บริโภคได้รับบาดเจ็บ หรือเสียชีวิตได้ การควบคุมคุณภาพวัตถุดิบ การทำความสะอาดเครื่องจักร และการตรวจสอบผลิตภัณฑ์อย่างสม่ำเสมอ จึงเป็นกลไกสำคัญในการป้องกันอันตรายประเภทนี้

4. อันตรายจากการปนเปื้อนทางกายภาพ: นอกเหนือจากสิ่งแปลกปลอม การปนเปื้อนทางกายภาพยังอาจรวมถึงการปนเปื้อนจากสารกัมมันตรังสี ฝุ่นละออง หรือสารอื่นๆ ที่อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพ ระบบ GMP ที่ดีต้องมีมาตรการป้องกันและควบคุมอย่างเข้มงวด

5. อันตรายจากการติดเชื้อข้ามปนเปื้อน: การปนเปื้อนจากผลิตภัณฑ์ที่ไม่สะอาดไปยังผลิตภัณฑ์อื่นๆ ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้จากการใช้เครื่องจักร อุปกรณ์ หรือภาชนะบรรจุที่ไม่สะอาด เป็นอันตรายที่สำคัญที่ระบบ GMP ต้องมีการจัดการอย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในโรงงานที่มีการผลิตอาหารหลากหลายชนิด

สรุปได้ว่า “อันตราย” ที่เกิดจากระบบ GMP ที่ไม่ได้มาตรฐาน ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ 2 ประเภทอย่างที่เข้าใจกัน แต่เป็นเรื่องที่ซับซ้อนและมีหลายมิติ การเน้นย้ำถึงความสำคัญของการปฏิบัติตาม GMP อย่างเคร่งครัด และการตรวจสอบคุณภาพอย่างสม่ำเสมอ จึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งในการคุ้มครองสุขภาพและความปลอดภัยของผู้บริโภค และการพัฒนา GMP ให้ครอบคลุมอันตรายในมิติต่างๆ ก็เป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้ระบบมีความแข็งแกร่งและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น