ทําไมถึงละเมอพูดไม่รู้เรื่อง

ความเงียบที่ปะทุ: ทำไมคนเราถึงละเมอพูดจาไม่รู้เรื่อง?

การละเมอพูด เป็นปรากฏการณ์ที่เรามักได้ยินได้เห็นกันบ่อยครั้ง บางคนอาจจะเคยประสบกับตัวเอง ในขณะที่บางคนอาจเคยได้ยินเพื่อนร่วมห้อง หรือคนในครอบครัวพูดจาพึมพำขณะหลับใหล แต่เคยสงสัยกันไหมว่า ทำไมเราถึงละเมอพูด และทำไมบางครั้งคำพูดเหล่านั้นถึงฟังดูไม่เป็นเรื่องเป็นราว หรือกระทั่งน่าขัน?

แม้ว่าวิทยาศาสตร์จะยังไม่สามารถไขปริศนาของการละเมอพูดได้อย่างสมบูรณ์ แต่ก็มีหลายทฤษฎีที่พยายามอธิบายถึงสาเหตุและกลไกการทำงานของปรากฏการณ์นี้

เวทีชีวิตบนเตียงนอน: การทำงานของสมองในช่วงหลับ

การนอนหลับไม่ใช่สภาวะที่สมองของเราปิดสวิตช์ แต่เป็นช่วงเวลาที่สมองยังคงทำงานอย่างต่อเนื่อง โดยแบ่งออกเป็นหลายช่วง (stages) ที่สำคัญคือ ช่วงหลับ NREM (Non-Rapid Eye Movement) และช่วงหลับ REM (Rapid Eye Movement) ซึ่งแต่ละช่วงมีบทบาทและความสำคัญแตกต่างกัน

• NREM: ช่วงพักผ่อนและซ่อมแซม: ในช่วงหลับ NREM สมองจะทำงานช้าลง อัตราการเต้นของหัวใจและการหายใจลดลง กล้ามเนื้อผ่อนคลาย เป็นช่วงเวลาที่ร่างกายซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอและสะสมพลังงาน
• REM: ช่วงแห่งความฝันและประมวลผล: ช่วงหลับ REM เป็นช่วงที่สมองทำงานใกล้เคียงกับช่วงตื่นตัวมากที่สุด เป็นช่วงที่เกิดความฝันที่สมจริง มีการเคลื่อนไหวของลูกตาอย่างรวดเร็ว (Rapid Eye Movement)

การละเมอพูดมักเกิดขึ้นในช่วงหลับ NREM โดยเฉพาะช่วงที่ลึกที่สุด (Stage 3 และ 4) ซึ่งเป็นช่วงที่ร่างกายและสมองอยู่ในสภาวะพักผ่อนอย่างเต็มที่ แต่กระนั้น สมองบางส่วนก็ยังคงทำงานอยู่

ทำไมถึงพูดจาไม่รู้เรื่อง?

มีหลายปัจจัยที่อาจทำให้เราละเมอพูดจาไม่รู้เรื่อง หรือพูดในสิ่งที่เราไม่ตั้งใจจะพูด

• การประมวลผลความทรงจำ: ในช่วงหลับ NREM สมองจะทำการประมวลผลและจัดเก็บความทรงจำต่างๆ ที่เกิดขึ้นในระหว่างวัน การละเมอพูดอาจเป็นผลมาจากการที่สมองกำลัง “เล่นซ้ำ” เหตุการณ์ที่ผ่านมา หรือพยายามเชื่อมโยงข้อมูลต่างๆ เข้าด้วยกัน ซึ่งอาจทำให้เกิดคำพูดที่ดูเหมือนไม่มีความหมาย
• การทำงานของกล้ามเนื้อ: ในช่วงหลับ NREM กล้ามเนื้อส่วนใหญ่จะผ่อนคลาย แต่กล้ามเนื้อที่ใช้ในการพูด (เช่น กล้ามเนื้อลิ้น กล้ามเนื้อริมฝีปาก) อาจยังคงทำงานอยู่บ้าง ซึ่งอาจทำให้เกิดการเปล่งเสียง หรือการพูดพึมพำโดยที่เราไม่รู้ตัว
• ความเครียดและวิตกกังวล: ความเครียดและความวิตกกังวลในชีวิตประจำวันอาจส่งผลต่อคุณภาพการนอนหลับ และเพิ่มโอกาสในการละเมอพูดได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากความเครียดนั้นเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ หรือความสัมพันธ์บางอย่าง
• ความผิดปกติทางการนอนหลับ: ในบางกรณี การละเมอพูดอาจเป็นอาการหนึ่งของความผิดปกติทางการนอนหลับ เช่น โรคนอนละเมอ (Sleepwalking) หรือภาวะ Night Terrors ที่ทำให้ผู้ป่วยตื่นตระหนกกลางดึกและอาจพูดจาไม่รู้เรื่อง

ละเมอพูดในเด็ก: ความกลัวที่ซ่อนเร้น

สำหรับเด็ก การละเมอพูดอาจเกี่ยวข้องกับภาวะ Night Terrors ซึ่งเป็นอาการที่เด็กตื่นขึ้นมาด้วยความกลัวอย่างรุนแรง ร้องไห้ หรือกรีดร้อง อาการมักเกิดขึ้นในช่วงสั้นๆ และเมื่อตื่นขึ้น เด็กมักจะไม่สามารถจำเหตุการณ์ได้ ภาวะนี้มักพบในเด็กวัย 4-12 ปี และส่วนใหญ่อาการจะหายไปเองเมื่อโตขึ้น

เมื่อไหร่ควรปรึกษาแพทย์?

โดยทั่วไป การละเมอพูดไม่ได้เป็นอันตรายร้ายแรง และไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา อย่างไรก็ตาม หากการละเมอพูดเกิดขึ้นบ่อยครั้ง รบกวนการนอนหลับของตัวเอง หรือผู้อื่น หรือมาพร้อมกับอาการอื่นๆ เช่น โรคนอนละเมอ ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ หรือพฤติกรรมที่ผิดปกติอื่นๆ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสม

สรุป:

การละเมอพูดเป็นปรากฏการณ์ที่ซับซ้อนและมีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ตั้งแต่การทำงานของสมองในช่วงหลับ ไปจนถึงความเครียดและความวิตกกังวลในชีวิตประจำวัน การทำความเข้าใจถึงสาเหตุและกลไกการทำงานของการละเมอพูด จะช่วยให้เราสามารถจัดการกับอาการได้อย่างเหมาะสม และนอนหลับพักผ่อนได้อย่างเต็มที่ เพื่อตื่นขึ้นมาพร้อมกับความสดชื่นในวันใหม่