Debit และ Credit ในระบบบัญชีคู่ คืออะไร

ระบบบัญชีคู่ (Double-Entry Bookkeeping) เป็นหัวใจสำคัญของการทำบัญชีสมัยใหม่ มันเป็นระบบที่อาศัยหลักการพื้นฐานที่ว่าสำหรับทุกธุรกรรมทางการเงิน จะมีผลกระทบอย่างน้อยสองด้านเสมอ ด้านหนึ่งจะบันทึกเป็น Debit (เดบิต) และอีกด้านหนึ่งจะบันทึกเป็น Credit (เครดิต) ความเข้าใจเกี่ยวกับ Debit และ Credit จึงเป็นพื้นฐานสำคัญในการเรียนรู้และปฏิบัติงานด้านบัญชี

อย่างที่เรารู้กันว่า Debit หมายถึงการลงบัญชีฝั่งซ้ายของบัญชีแยกประเภท และ Credit หมายถึงการลงบัญชีฝั่งขวา แต่ความหมายที่แท้จริงของ Debit และ Credit นั้นไม่ได้จำกัดอยู่แค่ตำแหน่งบนสมุดบัญชีเท่านั้น มันบ่งบอกถึงการเปลี่ยนแปลงทางการเงินที่เกิดขึ้นกับองค์กร และนี่คือสิ่งที่ทำให้เกิดความสับสนสำหรับผู้เริ่มต้นเรียนรู้บัญชี

ความเข้าใจที่ถูกต้องคือ Debit และ Credit แทนการเพิ่มขึ้นหรือลดลงของยอดคงเหลือในบัญชีต่างๆ ขึ้นอยู่กับประเภทของบัญชีนั้นๆ โดยแบ่งบัญชีออกเป็น 5 ประเภทหลัก ได้แก่ สินทรัพย์ (Assets), หนี้สิน (Liabilities), ส่วนของเจ้าของ (Equity), รายได้ (Revenue) และค่าใช้จ่าย (Expenses)

สำหรับบัญชีสินทรัพย์ (Assets) เช่น เงินสด, ลูกหนี้, สินค้าคงเหลือ Debit จะเพิ่มยอดคงเหลือ เช่น การรับเงินสดจากลูกค้า เราจะ Debit บัญชีเงินสด (เพิ่มยอดเงินสด) และ Credit บัญชีรายได้ (เพิ่มรายได้จากการขายสินค้าหรือบริการ) ในทางตรงกันข้าม Credit จะลดยอดคงเหลือของบัญชีสินทรัพย์ เช่น การจ่ายเงินสดออกไป เราจะ Credit บัญชีเงินสด (ลดยอดเงินสด) และ Debit บัญชีค่าใช้จ่าย (เช่น ค่าเช่า)

ในส่วนของบัญชีหนี้สิน (Liabilities) เช่น เจ้าหนี้การค้า, เงินกู้ยืม Credit จะเพิ่มยอดคงเหลือ เช่น การกู้ยืมเงินจากธนาคาร เราจะ Credit บัญชีเงินกู้ยืม (เพิ่มหนี้สิน) และ Debit บัญชีเงินสด (เพิ่มเงินสดในบัญชี) ตรงกันข้าม Debit จะลดยอดคงเหลือของบัญชีหนี้สิน เช่น การชำระหนี้ เราจะ Debit บัญชีเจ้าหนี้การค้า (ลดหนี้สิน) และ Credit บัญชีเงินสด (ลดเงินสด)

สำหรับบัญชีส่วนของเจ้าของ (Equity) ซึ่งรวมถึงทุน, กำไรสะสม Credit จะเพิ่มยอดคงเหลือ เช่น การลงทุนเพิ่มทุน เราจะ Credit บัญชีทุน (เพิ่มส่วนของเจ้าของ) และ Debit บัญชีเงินสด (เพิ่มเงินสด) ในขณะที่ Debit จะลดยอดคงเหลือ เช่น การจ่ายเงินปันผล เราจะ Debit บัญชีกำไรสะสม (ลดส่วนของเจ้าของ) และ Credit บัญชีเงินสด (ลดเงินสด)

บัญชีรายได้ (Revenue) และค่าใช้จ่าย (Expenses) จะมีหลักการตรงกันข้ามกับสินทรัพย์ คือ Credit จะเพิ่มยอดคงเหลือในบัญชีรายได้ และ Debit จะเพิ่มยอดคงเหลือในบัญชีค่าใช้จ่าย ทั้งนี้เพื่อสะท้อนถึงการเพิ่มขึ้นของรายได้และการเพิ่มขึ้นของค่าใช้จ่ายตามลำดับ และการลดลงของรายได้และค่าใช้จ่ายจะทำโดย Debit บัญชีรายได้ และ Credit บัญชีค่าใช้จ่ายตามลำดับ

สรุปได้ว่า การใช้ Debit และ Credit ในระบบบัญชีคู่ไม่ใช่เพียงแค่การบันทึกฝั่งซ้ายหรือฝั่งขวาเท่านั้น แต่เป็นการสะท้อนถึงความเปลี่ยนแปลงทางการเงินที่เกิดขึ้นอย่างสมดุล การเรียนรู้และเข้าใจหลักการพื้นฐานนี้เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับทุกคนที่เกี่ยวข้องกับการทำบัญชี เพื่อให้สามารถบันทึกธุรกรรมทางการเงินได้อย่างถูกต้องและแม่นยำ และนำไปสู่การวิเคราะห์ทางการเงินที่เป็นประโยชน์ต่อการตัดสินใจทางธุรกิจต่อไป