ทำไมถึงเรียกว่าคุณ

“คุณ”: จากฐานันดรศักดิ์ สู่คำเรียกขานสามัญชน

คำว่า “คุณ” ที่เราใช้กันอย่างคุ้นเคยในปัจจุบัน เพื่อเรียกขานบุคคลทั่วไปด้วยความสุภาพ อาจทำให้หลายคนหลงลืมไปว่า แท้จริงแล้วคำๆ นี้เคยมีรากเหง้าที่ผูกพันอยู่กับชนชั้นสูงในสังคมไทยแต่โบราณ ความเปลี่ยนแปลงจากคำที่ใช้เรียกเจ้านายและผู้มีบรรดาศักดิ์ สู่คำเรียกขานที่แพร่หลายในชีวิตประจำวัน สะท้อนให้เห็นถึงพลวัตของภาษาและวิวัฒนาการทางสังคมที่น่าสนใจอย่างยิ่ง

ในอดีต “คุณ” ถูกสงวนไว้ใช้เฉพาะเจ้านาย หรือผู้ที่ได้รับการยกย่องในสังคมชั้นสูงเท่านั้น การใช้คำนี้เป็นการแสดงความเคารพและความนับถืออย่างสูงสุด เป็นการบ่งบอกถึงฐานันดรและความแตกต่างทางชนชั้นที่ชัดเจน การกล่าวถึงบุคคลทั่วไปด้วยคำว่า “คุณ” นั้น ถือเป็นการไม่เหมาะสมอย่างยิ่ง

อย่างไรก็ตาม เมื่อกาลเวลาผ่านไป สังคมไทยได้เผชิญกับการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ ทั้งในด้านการเมือง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม การยกเลิกระบบทาส การปฏิรูปการปกครอง รวมถึงการขยายตัวของระบบการศึกษา ล้วนมีส่วนสำคัญในการลดทอนความแตกต่างทางชนชั้นลงอย่างเห็นได้ชัด

การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ส่งผลโดยตรงต่อภาษาที่ใช้ในชีวิตประจำวัน คำว่า “คุณ” ซึ่งเดิมเคยผูกติดอยู่กับชนชั้นสูง เริ่มถูกนำมาใช้ในบริบทที่กว้างขวางมากยิ่งขึ้น การใช้คำว่า “คุณ” แทนคำเรียกบุคคลทั่วไป ไม่ได้หมายความว่าทุกคนกลายเป็นชนชั้นสูง แต่เป็นการแสดงถึงความสุภาพ เคารพ และให้เกียรติซึ่งกันและกันในฐานะเพื่อนมนุษย์

การขยายความหมายของคำว่า “คุณ” นี้ ยังสะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของการสื่อสารที่เน้นความเท่าเทียมและความเข้าใจซึ่งกันและกันในสังคมยุคใหม่ การใช้คำที่สุภาพและให้เกียรติกัน ถือเป็นพื้นฐานสำคัญของการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีและส่งเสริมความเข้าใจอันดีระหว่างบุคคล

ถึงแม้ว่า “คุณ” จะไม่ได้มีความหมายที่จำกัดอยู่แค่การเรียกขานชนชั้นสูงอีกต่อไป แต่ความหมายเดิมที่แฝงไว้ด้วยความเคารพและความนับถือ ก็ยังคงติดตรึงอยู่ในจิตสำนึกของผู้ใช้ภาษา การใช้คำว่า “คุณ” ในปัจจุบัน จึงเป็นการผสมผสานระหว่างความสุภาพ ความเคารพ และความเข้าใจถึงความเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่เกิดขึ้นตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา

ดังนั้น เมื่อเรากล่าวคำว่า “คุณ” เราจึงไม่ได้เพียงแค่เรียกชื่อบุคคล แต่เรากำลังแสดงออกถึงความเคารพ ให้เกียรติ และตระหนักถึงความเป็นมนุษย์ที่เท่าเทียมกัน ซึ่งเป็นคุณค่าที่ควรยึดมั่นและส่งเสริมในสังคมของเราต่อไป