ค่า ALT (SGPT) สูง เกิดจากอะไร

ค่า ALT (SGPT) สูง: สัญญาณเตือนจากตับที่ไม่ควรมองข้าม

ค่า ALT (Alanine aminotransferase) หรือที่รู้จักกันในชื่อ SGPT (Serum Glutamic-Pyruvic Transaminase) เป็นเอนไซม์ที่พบได้ในเซลล์ตับเป็นหลัก เมื่อเซลล์ตับเกิดความเสียหาย ค่า ALT จะรั่วไหลออกมาสู่กระแสเลือด ทำให้ค่า ALT ในเลือดสูงขึ้น แม้ว่าค่า ALT สูงจะเป็นสัญญาณบ่งชี้ถึงความผิดปกติของตับ แต่การตีความผลตรวจต้องอาศัยการพิจารณาหลายปัจจัย เนื่องจากสาเหตุที่ทำให้ค่า ALT สูงนั้นมีความหลากหลายและไม่จำกัดอยู่เพียงแค่โรคตับโดยตรงเสมอไป

บทความนี้จะเจาะลึกถึงสาเหตุที่อาจทำให้ค่า ALT สูงขึ้น โดยเน้นย้ำถึงความสำคัญของการตรวจเพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง เพราะการรักษาที่ได้ผลจะขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยโรคที่ถูกต้อง

สาเหตุที่ทำให้ค่า ALT สูง สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายกลุ่ม ดังนี้:

1. โรคตับอักเสบ: นี่คือสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด โรคตับอักเสบสามารถเกิดจากไวรัสหลายชนิด เช่น ไวรัสตับอักเสบ A, B, C, D และ E นอกจากนี้ โรคตับอักเสบยังอาจเกิดจากปัจจัยอื่นๆ เช่น ยาบางชนิด แอลกอฮอล์ และภาวะไขมันพอกตับ

2. การใช้ยาบางชนิด: ยาหลายชนิดสามารถทำให้ค่า ALT สูงขึ้นได้ โดยเฉพาะยาที่มีผลต่อตับ เช่น ยารักษาโรคติดเชื้อ ยาแก้ปวด และยาอื่นๆ การใช้ยาเหล่านี้อย่างไม่ระมัดระวัง หรือใช้ในระยะเวลานานอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อเซลล์ตับ

3. การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป: การดื่มแอลกอฮอล์อย่างหนักและต่อเนื่อง เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดโรคตับแข็ง ตับอักเสบจากแอลกอฮอล์ และภาวะไขมันพอกตับ ซึ่งทั้งหมดนี้ล้วนส่งผลให้ค่า ALT สูงขึ้น

4. ไขมันพอกตับ (Non-alcoholic fatty liver disease – NAFLD): เป็นภาวะที่ไขมันสะสมในตับมากเกินไป โดยไม่เกี่ยวข้องกับการดื่มแอลกอฮอล์ มักพบในผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรือโรคอ้วน ภาวะดื้ออินซูลิน และระดับไขมันในเลือดสูง

5. โรคทางพันธุกรรม: โรคทางพันธุกรรมบางชนิด เช่น โรคเฮโมโครมาโตซิส (Hemochromatosis) และโรควิลสัน (Wilson’s disease) อาจส่งผลให้มีการสะสมของเหล็กหรือทองแดงในตับ ซึ่งทำให้เกิดความเสียหายต่อเซลล์ตับและค่า ALT สูงขึ้น

6. การออกกำลังกายอย่างหนัก: แม้ฟังดูไม่น่าเชื่อ แต่การออกกำลังกายอย่างหนักและรุนแรงเป็นเวลานานโดยไม่พักผ่อนเพียงพอ ก็อาจทำให้ค่า ALT สูงขึ้นได้ชั่วคราว เนื่องจากกล้ามเนื้อเสียหายและปล่อยเอนไซม์ออกมา อย่างไรก็ตาม ค่า ALT จะกลับสู่ภาวะปกติหลังจากพักผ่อนเพียงพอ

7. ภาวะอื่นๆ: นอกจากนี้ยังมีสาเหตุอื่นๆ อีกมากมายที่อาจทำให้ค่า ALT สูงขึ้น เช่น โรคมะเร็งตับ ภาวะหัวใจล้มเหลว และภาวะติดเชื้อต่างๆ ซึ่งต้องอาศัยการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม

สำคัญ: หากพบว่าค่า ALT สูง ไม่ควรตื่นตระหนก แต่ควรปรึกษาแพทย์เพื่อทำการตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจเลือดเพิ่มเติม การตรวจอัลตราซาวนด์ตับ หรือการตรวจอื่นๆ เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง และรับการรักษาที่เหมาะสม การรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ทำให้ค่า ALT สูง ดังนั้นการวินิจฉัยที่ถูกต้องจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง อย่าพยายามรักษาตัวเอง เพราะอาจทำให้ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงขึ้นได้

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้เบื้องต้นเท่านั้น ไม่ควรใช้ทดแทนคำแนะนำจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หากมีข้อสงสัยหรือกังวลเกี่ยวกับสุขภาพ ควรปรึกษาแพทย์เสมอ