อาการไม่ได้กลิ่น ไม่รู้รส รักษาอย่างไร

กลิ่นหาย รสจาง: เส้นทางสู่การฟื้นฟูประสาทสัมผัสที่ถูกลืม

การสูญเสียความสามารถในการดมกลิ่น (Anosmia) และรับรู้รสชาติ (Ageusia) ไม่ได้เป็นเพียงแค่เรื่องของการรับประทานอาหารไม่อร่อยเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตโดยรวมอย่างคาดไม่ถึง การที่จมูกและลิ้นไม่ทำงานเต็มที่ อาจทำให้เราพลาดโอกาสในการสัมผัสกับความสุขเล็กๆ น้อยๆ จากกลิ่นหอมของดอกไม้, รสชาติของอาหารโปรด, หรือแม้กระทั่งอันตรายที่แฝงมากับกลิ่นไหม้

อาการไม่ได้กลิ่นและไม่รู้รสอาจเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ตั้งแต่หวัดธรรมดา, การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบน, ภาวะแทรกซ้อนจากโรคเรื้อรัง, ไปจนถึงผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางชนิด และที่สำคัญอย่างยิ่ง คือการติดเชื้อไวรัส COVID-19 ที่ทำให้ผู้ป่วยจำนวนมากต้องเผชิญกับภาวะนี้

เมื่อ “โลก” ไร้กลิ่นและรสชาติ: ผลกระทบที่มากกว่าแค่เรื่องอาหาร

หลายคนอาจมองข้ามความสำคัญของประสาทสัมผัสทั้งสองนี้ แต่ในความเป็นจริงแล้ว กลิ่นและรสชาติมีบทบาทสำคัญในการเตือนภัยอันตราย เช่น ก๊าซรั่วหรืออาหารบูดเสีย นอกจากนี้ ยังมีผลต่อความทรงจำ, อารมณ์, และความสัมพันธ์ทางสังคม การสูญเสียความสามารถในการรับรู้กลิ่นและรสชาติจึงอาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้า, ความวิตกกังวล, และความเบื่อหน่ายในชีวิตประจำวัน

เริ่มต้นการเดินทางสู่การฟื้นฟูประสาทสัมผัส

เมื่อเผชิญหน้ากับภาวะนี้ สิ่งสำคัญคือการไม่หมดหวังและเริ่มต้นกระบวนการฟื้นฟูประสาทสัมผัสอย่างค่อยเป็นค่อยไป ซึ่งสามารถทำได้ด้วยตนเองควบคู่ไปกับการปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงและรับการรักษาที่เหมาะสม

1. ฝึกดมกลิ่นและชิมรสอย่างสม่ำเสมอ:

• ดมกลิ่น: เริ่มต้นด้วยกลิ่นที่คุ้นเคยและมีลักษณะเฉพาะ เช่น กลิ่นมะนาว, กลิ่นกาแฟ, กลิ่นดอกกุหลาบ, หรือกลิ่นยูคาลิปตัส ดมกลิ่นแต่ละชนิดวันละ 2 ครั้ง ครั้งละประมาณ 20 วินาที พยายามจดจำและแยกแยะความแตกต่างของกลิ่นแต่ละชนิด หากไม่สามารถดมได้เลย ให้พยายามจินตนาการถึงกลิ่นนั้นๆ เพื่อกระตุ้นการทำงานของสมอง
• ชิมรส: เตรียมอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีรสชาติพื้นฐาน 4 รส คือ หวาน, เค็ม, เปรี้ยว, และขม ชิมแต่ละรสอย่างช้าๆ และตั้งใจ พยายามระบุรสชาติที่ได้รับ แม้ว่าจะไม่ชัดเจนก็ตาม

2. กระตุ้นเซลล์ประสาทด้วยความหลากหลาย:

• ลองกลิ่นใหม่ๆ: นอกจากกลิ่นที่คุ้นเคยแล้ว ลองดมกลิ่นใหม่ๆ ที่ไม่เคยสัมผัสมาก่อน เพื่อกระตุ้นเซลล์ประสาทให้ทำงานอย่างเต็มที่
• ทดลองรสชาติที่แตกต่าง: ผสมผสานรสชาติที่หลากหลายในการปรุงอาหาร เพื่อสร้างประสบการณ์ใหม่ๆ ให้กับลิ้น

3. สังเกตอาการและจดบันทึก:

• บันทึกความก้าวหน้า: จดบันทึกกลิ่นและรสชาติที่สามารถรับรู้ได้ในแต่ละวัน เพื่อติดตามความคืบหน้าในการฟื้นฟู
• สังเกตอาการอื่นๆ: สังเกตอาการอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้นร่วมด้วย เช่น อาการคัดจมูก, น้ำมูกไหล, หรือปวดศีรษะ และแจ้งให้แพทย์ทราบ

4. ปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรักษา:

• ตรวจหาสาเหตุ: หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 2-3 สัปดาห์ หรือมีอาการอื่นๆ ที่น่าสงสัย ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงของการสูญเสียการดมกลิ่นและรับรู้รสชาติ
• รับการรักษาที่เหมาะสม: แพทย์อาจแนะนำให้ใช้ยา, การล้างจมูก, หรือการรักษาอื่นๆ ตามสาเหตุของอาการ

ข้อควรจำ:

• ความอดทนและสม่ำเสมอเป็นสิ่งสำคัญในการฟื้นฟูประสาทสัมผัส
• อย่าท้อแท้หากไม่เห็นผลลัพธ์ในทันที
• ปรึกษาแพทย์หากมีข้อสงสัยหรือกังวล

การฟื้นฟูประสาทสัมผัสที่ถูกลืมต้องอาศัยเวลาและความพยายาม แต่ด้วยความตั้งใจจริงและความช่วยเหลือจากแพทย์ คุณจะสามารถกลับมาสัมผัสโลกแห่งกลิ่นและรสชาติได้อย่างเต็มที่อีกครั้ง