แบบไหนถึงเรียกว่าคนพิการ

แบบไหนถึงเรียกว่าคนพิการ: มองข้ามข้อจำกัด สู่ศักยภาพที่ไร้ขอบเขต

คำว่า “คนพิการ” มักถูกจำกัดความไว้เพียงภาพของข้อจำกัดทางร่างกายหรือจิตใจ เช่น การมองไม่เห็น การเดินไม่ได้ หรือภาวะออทิสติก แต่ในความเป็นจริง นิยามของความพิการนั้นซับซ้อนและครอบคลุมมากกว่านั้น และไม่ควรถูกจำกัดความไว้เพียงมิติทางกายภาพหรือจิตใจเพียงอย่างเดียว

องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ให้คำจำกัดความของความพิการในแบบจำลองทางสังคม โดยมองว่าความพิการเกิดจากปฏิสัมพันธ์ระหว่างภาวะบกพร่องทางร่างกาย จิตใจ สติปัญญา หรือประสาทสัมผัส กับอุปสรรคทางสิ่งแวดล้อมและทัศนคติของสังคม ที่ขัดขวางการมีส่วนร่วมอย่างเต็มที่และเท่าเทียมในสังคม กล่าวคือ แม้บุคคลจะมีภาวะบกพร่อง แต่หากสังคมมีการออกแบบสิ่งอำนวยความสะดวก มีทัศนคติที่เปิดกว้าง และให้โอกาสอย่างเท่าเทียม บุคคลนั้นก็อาจจะไม่ได้ถูกมองว่าเป็น “คนพิการ” ในทางกลับกัน แม้บุคคลไม่มีภาวะบกพร่องทางร่างกายหรือจิตใจ แต่หากสังคมสร้างอุปสรรค จำกัดโอกาส บุคคลนั้นก็อาจเผชิญกับสภาวะที่คล้ายคลึงกับความพิการได้

ดังนั้น การนิยาม “คนพิการ” จึงควรพิจารณาองค์ประกอบสำคัญ 3 ประการ ได้แก่

1. ภาวะบกพร่อง (Impairment): หมายถึง ความผิดปกติของโครงสร้างหรือหน้าที่ทางร่างกาย จิตใจ สติปัญญา หรือประสาทสัมผัส เช่น แขนขาด ตาบอด ภาวะดาวน์ซินโดรม เป็นต้น

2. ข้อจำกัดในการปฏิบัติกิจกรรม (Activity Limitation): หมายถึง ความยากลำบากในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจำวัน เช่น การเดิน การมองเห็น การสื่อสาร การเรียนรู้ อันเป็นผลมาจากภาวะบกพร่อง

3. ข้อจำกัดในการมีส่วนร่วม (Participation Restriction): หมายถึง ความยากลำบากในการมีส่วนร่วมในสถานการณ์ชีวิต เช่น การทำงาน การเข้าสังคม การศึกษา อันเป็นผลมาจากภาวะบกพร่องและข้อจำกัดในการปฏิบัติกิจกรรม รวมถึงอุปสรรคทางสิ่งแวดล้อมและทัศนคติของสังคม

การมองข้ามศักยภาพของผู้พิการเป็นความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน ความพิการเป็นเพียงข้อจำกัดทางกายภาพหรือจิตใจ แต่ไม่ได้จำกัดความสามารถในการเรียนรู้ สร้างสรรค์ และมีส่วนร่วมในสังคมอย่างมีคุณค่า สังคมควรสนับสนุนให้ผู้พิการได้มีโอกาสแสดงศักยภาพอย่างเต็มที่ โดยการปรับปรุงสิ่งแวดล้อม สร้างทัศนคติเชิงบวก และมอบโอกาสที่เท่าเทียม เพื่อให้ผู้พิการสามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีคุณค่าและมีความสุข เช่นเดียวกับสมาชิกคนอื่นๆในสังคม การเปลี่ยนแปลงมุมมองจาก “ความพิการ” ไปสู่ “ความสามารถที่แตกต่าง” จะเป็นก้าวสำคัญในการสร้างสังคมที่เป็นธรรม ยั่งยืน และครอบคลุมสำหรับทุกคน.

#คนพิการ #ความพิการ #สิทธิคนพิการ