โรคที่ร่างกายสร้างภูมิต้านทานต่อตัวเองเรียกว่าโรคอะไรและมีสาเหตุเกิดจากอะไร

ภัยเงียบจากภายใน: โรคภูมิต้านทานตนเอง

โรคที่ร่างกายสร้างภูมิต้านทานต่อตัวเอง หรือที่เรียกว่า โรคภูมิต้านทานผิดปกติ (Autoimmune Diseases) นับเป็นภัยเงียบที่คุกคามสุขภาพของมนุษย์อย่างเงียบๆ ต่างจากโรคติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อโรคภายนอก โรคกลุ่มนี้เกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน ซึ่งแทนที่จะต่อต้านสิ่งแปลกปลอมกลับหันมาโจมตีเซลล์และเนื้อเยื่อของร่างกายตัวเอง ส่งผลให้เกิดความเสียหายต่ออวัยวะต่างๆ และแสดงอาการที่หลากหลาย ขึ้นอยู่กับว่าระบบภูมิคุ้มกันโจมตีส่วนใดของร่างกาย

สาเหตุที่แท้จริงของโรคภูมิต้านทานตนเองยังไม่เป็นที่เข้าใจอย่างถ่องแท้ แต่เชื่อว่ามีหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ได้แก่:

• พันธุกรรม: หลายโรคภูมิต้านทานตนเองมีความสัมพันธ์กับยีนบางชนิด ทำให้บุคคลที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคเหล่านี้มีความเสี่ยงสูงกว่าคนทั่วไป แต่การมีพันธุกรรมเหล่านี้ไม่ได้หมายความว่าจะต้องเป็นโรคเสมอไป ปัจจัยอื่นๆ ก็ยังมีความสำคัญ

• สิ่งแวดล้อม: ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม เช่น การติดเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย สารพิษ หรือแม้กระทั่งอาหารบางชนิด อาจกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันเกิดความผิดปกติและหันมาโจมตีตัวเอง

• ฮอร์โมน: ฮอร์โมนเพศหญิง เช่น เอสโตรเจน มีบทบาทสำคัญในระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ผู้หญิงมีความเสี่ยงต่อโรคภูมิต้านทานตนเองบางชนิดสูงกว่าผู้ชาย

• ความเครียด: ความเครียดทั้งทางร่างกายและจิตใจ ส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน และอาจเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดโรคภูมิต้านทานตนเองได้

โรคภูมิต้านทานตนเองมีหลายชนิด อาการและความรุนแรงแตกต่างกันออกไป ตัวอย่างเช่น โรคลูปัส โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคเบาหวานชนิดที่ 1 โรคเกล็ดเลือดต่ำภูมิต้านทานตัวเอง และโรคสะเก็ดเงิน แต่ละโรคมีกลไกการเกิดโรคและการรักษาที่แตกต่างกัน จึงจำเป็นต้องได้รับการวินิจฉัยและรักษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

โรคเกาต์: เป็นตัวอย่างหนึ่งของโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน แต่ไม่จัดเป็นโรคภูมิต้านทานตนเองโดยตรง แม้ว่าจะมีการอักเสบ แต่เกิดจากการสะสมของกรดยูริกในข้อต่อ ทำให้เกิดอาการปวด บวม และอักเสบอย่างรุนแรง สาเหตุหลักมาจากการสร้างกรดยูริกมากเกินไป หรือไตขับกรดยูริกได้ไม่ดีพอ การควบคุมอาหาร การลดน้ำหนัก และการใช้ยาช่วยลดระดับกรดยูริก สามารถบรรเทาอาการได้ แต่ก็ยังไม่มีวิธีรักษาให้หายขาด แตกต่างจากโรคภูมิต้านทานตนเองที่มักจะรักษาให้หายขาดได้ยาก และต้องควบคุมอาการให้ดีที่สุดเพื่อป้องกันความเสียหายต่ออวัยวะต่างๆ

การวินิจฉัยโรคภูมิต้านทานตนเอง มักอาศัยการตรวจร่างกาย การตรวจเลือด และการตรวจอื่นๆ เพื่อประเมินระดับภูมิต้านทานและความเสียหายของอวัยวะ การรักษาเน้นการบรรเทาอาการ ลดการอักเสบ และชะลอความเสื่อมของอวัยวะ ซึ่งอาจรวมถึงการใช้ยา การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต และการบำบัดทางกายภาพ

การป้องกันโรคภูมิต้านทานตนเองยังเป็นสิ่งที่ท้าทาย เนื่องจากสาเหตุที่แท้จริงยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด แต่การดูแลสุขภาพที่ดี การรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และการจัดการความเครียด ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง และลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆ รวมถึงโรคภูมิต้านทานตนเองได้

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคภูมิต้านทานตนเอง และไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์ หากมีข้อสงสัยหรือมีอาการผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาที่ถูกต้อง