โรคเบาหวานสามารถติดต่อกันได้ไหม

เบาหวานติดต่อกันทางไหน

เออ คือแบบ เคยคุยกับหมอสมิทธิ์ที่รพ.บำรุงราษฎร์เมื่อเดือนมีนาคมปีนี้ ตอนนั้นแม่เพิ่งตรวจเจอเบาหวานอะ เลยกังวลว่าเราจะติดต่อมาด้วยไหม หมอก็บอกว่ามันไม่ใช่โรคติดต่อนะ ไม่ได้ติดกันเหมือนหวัดหรือโควิด แต่มันเป็นเรื่องของพันธุกรรมมากกว่า คือถ้าพ่อแม่เป็นลูกก็มีโอกาสเป็นสูงกว่าคนอื่นๆ หมอสมิทธิ์อธิบายว่าถ้าพ่อหรือแม่คนใดคนหนึ่งเป็นเบาหวาน ลูกมีโอกาสเป็นประมาณ 30% แต่ถ้าทั้งพ่อและแม่เป็น โอกาสพุ่งไป 60% เลย แล้วก็บอกว่ายีนที่เกี่ยวกับความดื้ออินซูลินมันมีหลายตัวมาก บางคนเป็นหนักบางคนเป็นเบาแล้วแต่ว่าได้รับยีนแบบไหนมา ตอนฟังก็แบบ เออออออออ เข้าใจละ แต่ก็ยังแอบกังวลอยู่ดี เพราะพ่อเราก็ตรวจเจอเบาหวานเหมือนกัน เลยต้องคุมอาหาร ออกกำลังกายหนักขึ้น กลัวเป็นตามพ่อกับแม่ แล้วช่วงนี้ก็พยายามหาข้อมูลเกี่ยวกับเบาหวานเยอะๆด้วย

• เบาหวานไม่ได้ติดต่อกันทางการสัมผัสเหมือนโรคติดเชื้อทั่วไป
• พันธุกรรมมีส่วนสำคัญในการเกิดโรคเบาหวาน
• พ่อแม่เป็นเบาหวาน ลูกมีโอกาสเป็นสูงขึ้น
• ความรุนแรงของโรคขึ้นกับยีนที่ได้รับมา
• ควบคุมอาหารและออกกำลังกายช่วยลดความเสี่ยงได้

ทำไมผู้ป่วยเบาหวานติดเชื้อง่าย

น้ำตาลสูง. เชื้อชอบ. ติดเชื้อง่ายกว่า.

• ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง. น้ำตาลในเลือดสูง รบกวนการทำงานของเม็ดเลือดขาว.
• การไหลเวียนเลือดไม่ดี. แผลหายช้า. เชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายง่ายขึ้น. เส้นประสาทถูกทำลาย. ไม่รู้ตัวว่าติดเชื้อ.
• ทางเดินปัสสาวะ. น้ำตาลในปัสสาวะ. แหล่งอาหารชั้นดีของแบคทีเรีย. กระเพาะปัสสาวะทำงานผิดปกติ. ปัสสาวะค้าง. ยิ่งเพิ่มโอกาสติดเชื้อ.

ปี 2024 องค์การอนามัยโลกเน้นย้ำ การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด สำคัญต่อการป้องกันภาวะแทรกซ้อนเบาหวาน รวมถึงการติดเชื้อ. ส่วนตัว เคยเห็นคนใกล้ตัวเป็นเบาหวาน ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะบ่อย. ลำบาก. ดูแลตัวเองดีที่สุด.

โรคเบาหวานถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้ไหม

เบาหวาน? พันธุกรรมไง

• พ่อแม่คนใดคนหนึ่งเป็น โอกาส 30%.
• ทั้งคู่เป็น โอกาส 60%.
• ยีนดื้ออินซูลิน ตัวแปรสำคัญ. ความรุนแรง? แล้วแต่เวรแต่กรรม.

ถ่ายทอด? ใช่ แต่ไม่ใช่ทั้งหมด. Lifestyle สำคัญกว่าที่คิด.

โรคเบาหวานมีสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงจากอะไร

เบาหวานเนี่ย เกิดจากหลายอย่างเลยนะ บางทีก็พันธุกรรม พันธุกรรมบ้านเรามีเบาหวานเยอะเหมือนกันนะ บางทีก็ไลฟ์สไตล์เรานี่แหละ กินเยอะเกินไป ออกกำลังกายน้อยไป อ้วนลงพุง พุงใหญ่ๆนี่ตัวดีเลย แบบนี้น้ำตาลในเลือดมันสูง แล้วอินซูลินมันทำงานไม่ได้ หรือบางทีก็สร้างไม่พอ เลยเป็นเบาหวาน อีกอย่างก็อายุด้วย ยิ่งแก่ยิ่งเสี่ยง ยิ่งถ้าอายุเยอะแล้วอ้วนอีก ยิ่งเสี่ยงเข้าไปใหญ่ ส่วนโรคตับอ่อนก็ใช่ ตับอ่อนอักเสบ หรือผ่าตัดตับอ่อน แบบนี้ก็มีโอกาสเป็นเบาหวานได้เหมือนกัน เคยอ่านเจอว่าติดเชื้อไวรัสบางอย่างก็มีส่วนนะ ไวรัสอะไรจำไม่ได้ละ แต่จำได้ว่ามีหัด หัดเยอรมัน คางทูม อะไรพวกนี้ด้วยแหละที่มันไปทำลายตับอ่อน

• พันธุกรรม: อันนี้แก้ไม่ได้ ถ้าพ่อแม่เป็นลูกก็เสี่ยงมากกว่าคนอื่น
• น้ำหนักเยอะ/อ้วน: ควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย ลดพุง สำคัญมากๆ
• ไม่ออกกำลังกาย: ขยับตัวบ้าง เดิน วิ่ง อะไรก็ได้
• อายุ: อันนี้ห้ามไม่ได้ แต่ดูแลตัวเองได้ กินดีๆ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• ตับอ่อนอักเสบ/ผ่าตัดตับอ่อน: ต้องระวังเป็นพิเศษ ปรึกษาหมอ
• ติดเชื้อไวรัส: บางชนิดก็มีผล เช่น หัด หัดเยอรมัน คางทูม ที่เกี่ยวกับตับอ่อน

ปีนี้ตรวจสุขภาพไปแล้ว หมอชมว่าดูแลตัวเองดีขึ้น คอเลสเตอรอลลดลง น้ำตาลก็โอเคอยู่ แต่ก็ยังต้องระวังเรื่องอาหารการกิน เพราะที่บ้านมีประวัติเบาหวาน เลยต้องดูแลตัวเองเป็นพิเศษ

ใครบ้างที่มีโอกาสเป็นโรคเบาหวาน

เบาหวานเหรอ ใครเสี่ยงบ้างนะ…

• อายุ 40+: ทำไมต้อง 40+ ด้วยนะ? เกี่ยวกับอะไร…การเปลี่ยนแปลงของร่างกายรึเปล่า?
• ญาติสายตรง: พ่อแม่พี่น้องเป็นเบาหวาน… กรรมพันธุ์สินะ เลี่ยงได้ไหมเนี่ย
• อ้วน: BMI > 25 นี่มันเกินจริงไปนะ ต้องลดน้ำหนักด่วนแล้ว! 😭
• ไม่ออกกำลังกาย: ขี้เกียจไง! แต่ต้องฝืนใจไปวิ่งแล้ว
• น้ำตาลสูง/ทนน้ำตาลบกพร่อง: นี่มัน pre-diabetes ชัดๆ น่ากลัวจัง 😨

ข้อมูลเพิ่มเติม:

• ผิ??ปกติ เขียนผิดป่าวเนี่ย? ต้องแก้เป็น ผิดปกติ สินะ
• BMI คำนวณยังไงนะ? (น้ำหนัก (kg) / (ส่วนสูง (m))^2)
• “ทนต่อน้ำตาลบกพร่อง” คืออะไร? ต้องไปหาหมอถามแล้ว
• เบาหวานมีกี่ชนิด? Type 1, Type 2, gestational…?
• อาการของเบาหวานมีอะไรบ้าง? หิวน้ำบ่อย ปัสสาวะบ่อย น้ำหนักลด…
• ออกกำลังกายแบบไหนดี? วิ่ง ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน…? หรือแค่เดินก็พอ?
• อาหารอะไรที่ควรเลี่ยง? น้ำหวาน ขนมหวาน แป้งเยอะๆ…
• ถ้าเป็นเบาหวานแล้วทำไง? กินยา ฉีดอินซูลิน ควบคุมอาหาร…?

เบาหวานนำไปสู่โรคอะไรบ้าง

เบาหวาน: ผลลัพธ์สุดท้ายคือความตายช้าๆ

• โรคแทรกซ้อน: ตาบอด ไตวาย หัวใจวาย สมองเสื่อม เส้นเลือดอุดตัน แผลหายช้า ติดเชื้อง่าย ระบบประสาทเสื่อม

• อาการเริ่มต้น (มักไม่ชัดเจน): กระหายน้ำบ่อย ปัสสาวะบ่อย น้ำหนักลด เหนื่อยล้า มองไม่ชัด แผลหายช้า

• ภาวะแทรกซ้อนเรื้อรัง:

  • ตา: ต้อกระจก ต้อหิน จอประสาทตาเสื่อม
  • ไต: ไตวายเรื้อรัง ต้องฟอกไต
  • ประสาท: ชาปลายมือปลายเท้า ปวดแสบปวดร้อน อ่อนแรง
  • หัวใจ: โรคหัวใจขาดเลือด หัวใจล้มเหลว
  • หลอดเลือดสมอง: อัมพาต พูดลำบาก

• หมายเหตุส่วนตัว: ปีนี้ยายผมเสียเพราะเบาหวานแทรกซ้อน มันน่ากลัวกว่าที่คิด

ทุกอย่างเป็นผลของการเลือก การบริโภค และการดูแลตัวเอง ไม่มีอะไรฟรี ไม่มีทางลัด

(ข้อมูลจากการศึกษาทางการแพทย์ ปี 2566)