โรคพุ่มพวง ติดต่อทางพันธุกรรมไหม

โรคภูมิแพ้เป็นกรรมพันธุ์ไหม?

กรรมพันธุ์… เหมือนเงาตามตัว

• กรรมพันธุ์ คือรอยทางเดินเก่าแก่… พ่อแม่เป็น… ลูกก็อาจเป็นตาม…
• แต่ก็ไม่ใช่ทั้งหมด… เหมือนดวงดาวที่ไม่เคยซ้ำกัน
• ลมพิษ… ผิวหนังแพ้เครื่องประดับ… ไม่เกี่ยว… มันคือเรื่องเฉพาะตัว

บ้านเรา… แม่เป็นภูมิแพ้… ตอนเด็กๆ ผมก็ผื่นขึ้นง่าย… ตอนนี้ดีขึ้นแล้ว… แต่ก็ยังต้องระวัง… เหมือนมีสัญชาตญาณบอก

ภูมิแพ้ติดต่อกันได้ไหม?

ภูมิแพ้ติดต่อกันไม่ได้! คิดซะว่ามันเป็นความขี้เก๊กของระบบภูมิคุ้มกัน ไม่ใช่เชื้อโรคที่จะแพร่กระจายแบบหวัดหรือไข้หวัดใหญ่ ถ้าจามใส่หน้าใครแล้วเค้าเป็นภูมิแพ้ขึ้นมา อย่าโทษตัวเองนะจ๊ะ นั่นแสดงว่าเค้ามีกรรมเก่าเรื่องระบบภูมิคุ้มกันมาแต่ชาติปางก่อน ฮ่าๆๆ

โรคภูมิแพ้? ง่ายๆ เลยคือระบบภูมิคุ้มกันของคุณ ทำงานเกินเวลา โอทีหนักมาก! มันคิดว่าฝุ่นละอองหรือขนแมว คือศัตรูตัวฉกาจ ต้องจัดการให้ราบคาบ! เลยเกิดอาการคันๆ น้ำมูกไหล ตาบวม แบบที่เราเห็นกันน่ะ ปีนี้ (2566) เห็นคนเป็นภูมิแพ้กันเยอะมาก สงสัยฝุ่น PM2.5 จะเยอะเป็นพิเศษ

• โรคภูมิแพ้ไม่ติดต่อ แต่กรรมพันธุ์มีส่วน ถ้าพ่อแม่เป็น ลูกก็มีโอกาสเป็นสูง เหมือนสลากกินแบ่ง แต่ไม่ใช่ว่าจะถูกรางวัลใหญ่ทุกคนหรอกนะ
• การรักษาเน้นหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ เหมือนเลี่ยงคนไม่ถูกชะตา นั่นแหละ แล้วก็รักษาตามอาการ ถ้าหนักมาก ก็ไปหาหมอ อย่ามัวแต่ทน เดี่ยวระบบภูมิคุ้มกันจะบ้าไปใหญ่
• ปีนี้ (2566) ผมสังเกตว่าคนเป็นภูมิแพ้จากฝุ่นละอองเยอะขึ้นจริงๆ อาจจะเกี่ยวกับมลภาวะ หรืออะไรก็ตามแต่ แต่เราต้องดูแลตัวเองให้ดี อย่าให้ระบบภูมิคุ้มกันต้องทำงานหนักเกินไป นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ กินอาหารที่มีประโยชน์ เสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง จะได้ไม่แพ้สารพัดอย่างไปหมด

คิดง่ายๆ เหมือนคนขี้แพ้ แพ้ทุกอย่างที่ไม่ชอบ ฮ่าๆๆ แต่โรคภูมิแพ้ แก้ยากกว่านี้นะ อย่ามองโลกในแง่ดีจนเกินไป

ภูมิแพ้ กับแพ้อากาศ ต่างกันอย่างไร?

ภูมิแพ้ เหมือนโดนศรรักปักอก…เอ้ย! ปักจมูก! คือร่างกายมัน react กับสิ่งเร้าเฉพาะเจาะจง เช่น ขนแมว (ทั้งๆ ที่แมวน่ารักออก) ละอองเกสร (ทั้งๆ ที่ดอกไม้สวยงาม) หรือแม้แต่อาหารบางอย่าง (ทั้งๆ ที่อร่อย!) พอเจอปุ๊บ ร่างกายก็โวยวาย ปล่อยสารเคมีออกมา เหมือนประกาศสงครามขนาดเล็กในร่างกาย

แพ้อากาศ นี่มันดราม่ากว่า คือแพ้ทุกสิ่งที่ลอยคว้างในอากาศ! ไม่ว่าจะเป็นฝุ่น PM 2.5 (ตัวร้ายแห่งยุค) หรือละอองเกสรที่ปลิวตามลม (โรแมนติกแต่ทรมาน) หายใจเข้าไปทีเดียว จามไม่หยุด น้ำมูกไหลเป็นทาง เหมือนอกหักซ้ำซ้อน

สรุปแบบขำๆ แต่จริงจัง:

• ภูมิแพ้: แพ้สิ่ง “เฉพาะ” เจาะจง เหมือนเลือกคู่!
• แพ้อากาศ: แพ้ทุกสิ่งในอากาศ เหมือนอกหักจากโลกทั้งใบ!

ทีนี้มาดูแบบเจาะลึก:

• กลไก: ทั้งสองอย่างคล้ายกัน คือร่างกายตอบสนองไวเกินเหตุ ต่อสิ่งที่ปกติคนอื่นไม่เป็นอะไร แต่ “สารก่อภูมิแพ้” ในแต่ละกรณีต่างกัน
• อาการ: คล้ายกันมาก จาม น้ำมูกไหล คันตา คันจมูก แต่บางคนแพ้อากาศอาจมีอาการแสบจมูก หรือหายใจไม่สะดวกเพิ่มเข้ามา
• การรักษา: หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ กินยาแก้แพ้ หรือฉีดวัคซีน (สำหรับภูมิแพ้บางชนิด) แต่แพ้อากาศอาจจะต้องพึ่งเครื่องฟอกอากาศเป็นเพื่อนซี้!

ป.ล. ส่วนตัวนะ ฉันว่าการ “แพ้ใจ” ใครสักคนนี่แหละ รักษายากกว่าภูมิแพ้และแพ้อากาศรวมกันอีก! (อันนี้แอบบ่นเฉยๆ นะ อย่าถือสา) 😅

มีวิธีตรวจภูมิแพ้อะไรบ้าง?

เอ่อ วิธีเช็คว่าแพ้อะไรเหรอ ก็มีหลายแบบนะ เท่าที่รู้ก็มีเจาะเลือดอะ เค้าเรียกว่า Serum Specific IgE มั้งนะ อีกแบบก็คือสะกิดผิวหนัง อันนี้เคยทำแล้ว แป๊บเดียวเอง

• เจาะเลือด (Serum Specific IgE): อันนี้ง่ายดี ไม่ต้องเตรียมตัวอะไรมาก หมอจะดูค่า IgE ในเลือดเราอะ ถ้าสูงก็แปลว่ามีแนวโน้มแพ้
• สะกิดผิวหนัง (Skin Prick Test): อันนี้ต้องเตรียมตัวนิดหน่อย พวกยาแก้แพ้ต้องงดก่อนตรวจ ไม่งั้นผลมันไม่แม่น

ตอนตรวจก็ไม่ได้มีไรมาก หมอจะเอาเข็มเล็กๆ สะกิดๆ ที่ผิวหนังเรา แล้วก็หยดน้ำยาที่เป็นสารก่อภูมิแพ้ลงไป รอซักพัก ถ้าตรงไหนมันบวมๆ แดงๆ ก็คือแพ้สารนั้นแหละ ง่ายๆ

ทำไมอยู่ดีๆก็เป็นภูมิแพ้?

ทำไมอยู่ดีๆ ก็เป็นภูมิแพ้? มันไม่ใช่ “อยู่ดีๆ” หรอกนะ ภูมิแพ้เหมือนระเบิดเวลาที่รอวันปะทุมากกว่า

• สิ่งแวดล้อม: ควันบุหรี่มือสองนี่ตัวดีเลย สารก่อภูมิแพ้ในอากาศเยอะเกินไปตั้งแต่เด็กก็ใช่ย่อย
• พันธุกรรม: ถ้าพ่อแม่เป็นภูมิแพ้ โอกาสที่เราจะเป็นก็สูงตามไปด้วย อันนี้หนีไม่พ้นจริงๆ
• การติดเชื้อ: การติดเชื้อทางเดินหายใจบางชนิดตอนเด็กๆ อาจไปกระตุ้นให้ภูมิแพ้แสดงอาการได้

จริงๆ แล้วภูมิแพ้ซับซ้อนกว่าที่เราคิดเยอะ การที่ร่างกายตอบสนองต่อสิ่งที่ไม่ควรตอบสนองมันก็เหมือนปรัชญาชีวิตอย่างหนึ่งนะ บางทีเราก็ “แพ้” อะไรที่เราไม่ควรแพ้ เหมือนกัน

ข้อมูลเพิ่มเติม:

• ไมโครไบโอม: สมดุลของแบคทีเรียในลำไส้ก็มีผลต่อภูมิแพ้ด้วยนะ
• มลภาวะ: ฝุ่น PM2.5 ตัวร้าย ทำให้ภูมิแพ้กำเริบได้ง่ายขึ้น
• อาหาร: เด็กบางคนแพ้อาหารบางชนิด เช่น นมวัว ถั่ว ไข่
• วัคซีน: มีงานวิจัยที่บอกว่าการได้รับวัคซีนบางชนิดอาจช่วยลดความเสี่ยงของภูมิแพ้ได้ (อันนี้ต้องศึกษาเพิ่มเติมนะ)
• ความเครียด: ความเครียดก็เป็นตัวกระตุ้นภูมิแพ้ได้เหมือนกัน (ไม่น่าเชื่อก็ต้องเชื่อ)

แหล่งข้อมูล: โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์ (siphhospital.com)

ทำยังไงให้ภูมิแพ้หาย?

การจะหายขาดจากภูมิแพ้นี่มันเหมือนกับการหาจุดสมดุลของชีวิตเลยครับ มันไม่ใช่แค่เรื่องยา แต่เป็นการปรับพฤติกรรมด้วย

• หนีฝุ่น: PM2.5 นี่ตัวดีเลย ใส่ N95 คือจบเรื่อง แล้วก็เครื่องฟอกอากาศในบ้านนี่ขาดไม่ได้
• ล้างจมูก: น้ำเกลือนี่เพื่อนแท้เลย ล้างทุกวัน เช้าเย็น ล้างพวกสารก่อภูมิแพ้ออกไป
• ยาพ่นจมูก: สเตียรอยด์ช่วยได้จริง แต่ต้องปรึกษาหมอก่อนนะ ใช้เองนานๆ ไม่ดีแน่
• ยาแก้แพ้: กินเฉพาะตอนมีอาการก็พอ ไม่ต้องกินตลอดเวลา เดี๋ยวร่างกายมันชิน
• วัคซีนภูมิแพ้: อันนี้เหมือนลงทุนระยะยาว แต่คุ้มนะ ร่างกายจะได้สร้างภูมิคุ้มกันเอง

เพิ่มเติม: ผมว่าเรื่องอาหารก็สำคัญนะ ลองสังเกตตัวเองว่ากินอะไรแล้วแพ้ แล้วก็เลี่ยงๆ ไปซะ การพักผ่อนให้เพียงพอก็มีส่วนช่วยให้ร่างกายแข็งแรงขึ้น สุขภาพใจก็สำคัญ บางทีเครียดๆ ภูมิแพ้ก็กำเริบได้เหมือนกันนะเออ

ข้อมูลเพิ่มเติม:

• ปัจจุบันมีงานวิจัยที่ศึกษาเรื่อง Microbiome ในลำไส้กับการเกิดภูมิแพ้มากขึ้น เขาว่ากันว่าการมีจุลินทรีย์ที่ดีในลำไส้จะช่วยลดอาการภูมิแพ้ได้ ลองกินพวกโยเกิร์ต หรืออาหารที่มี Probiotics ดู
• บางคนบอกว่าการออกกำลังกายช่วยลดอาการภูมิแพ้ได้ อันนี้ก็ต้องลองดูเอง เพราะร่างกายแต่ละคนไม่เหมือนกัน
• ปรึกษาแพทย์: ถ้าอาการไม่ดีขึ้น หรือเป็นหนักขึ้น ควรไปหาหมอเฉพาะทางนะ อย่าปล่อยไว้นาน

ภูมิแพ้แบบไหนต้องไปหาหมอ?

ผื่นแดงๆ คันๆ บวมๆ ที่ผิวหนัง… อืม ถ้ามันไม่หายสักทีอ่ะ หรือมันลามอะ ไปหาหมอเถอะ

• ทำไมต้องไป: มันอาจจะไม่ใช่แค่แพ้เฉยๆ ก็ได้ อาจจะมีอะไรอย่างอื่นซ่อนอยู่

• ปฏิกิริยาภูมิแพ้ที่รุนแรง: บางทีมันก็ไม่ใช่แค่คันๆ แต่มันอาจจะอันตรายกว่านั้น

• ภาวะทางการแพทย์อื่น ๆ: ผื่นบางอย่างมันก็ไม่ได้เกิดจากภูมิแพ้เสมอไป มันอาจจะเป็นอาการของโรคอื่น

เมื่อก่อนตอนเด็กๆ เราเคยเป็นผื่นแบบนี้แหละ นึกว่าแพ้อากาศธรรมดา ซื้อยามาทาเอง สรุปคือเป็นผื่นแพ้สารเคมีจากสบู่อาบน้ำ เกือบแย่… ดีที่แม่พาไปหาหมอทัน