ข้อใดคือโรคทางพันธุกรรมที่เกิดจากโครโมโซมคู่ที่ 21 เกินมา 1 แท่ง

ความผิดปกติของโครโมโซมมี 2 แบบคืออะไร

(เสียงถอนหายใจ)

ความผิดปกติของโครโมโซมเหรอ… มันเหมือนกับ… พิมพ์ผิดในหนังสือชีวิตเลยนะ

มันมีสองแบบหลักๆ ที่เคยเรียนมา

• ความผิดปกติที่จำนวน: คือโครโมโซมมันเกินมา หรือขาดไป อย่าง Trisomy 21 คือมีโครโมโซมคู่ที่ 21 เกินมา เป็น 3 แท่ง แทนที่จะเป็น 2 แท่ง… ทำให้เกิดดาวน์ซินโดรม

• ความผิดปกติที่รูปร่าง: โครโมโซมมันอาจจะขาด แหว่ง สลับที่ หรือซ้อนกัน มันเลยทำงานไม่ปกติ

Trisomy ที่ทำให้แท้งเยอะสุด… Trisomy 16 มั้ง ถ้าจำไม่ผิด… ส่วน Trisomy 21 คือดาวน์ซินโดรม… คนที่เป็นก็มีชีวิตอยู่ได้

แล้วก็มี Turner syndrome… เป็น Monosomy คือโครโมโซม X หายไปแท่งนึงในผู้หญิง… โรคนี้… ก็มีชีวิตอยู่ได้… แต่ก็แท้งเยอะเหมือนกัน…

(เงียบไปครู่หนึ่ง)

แปลกดีนะ… ชีวิต… มันเปราะบางขนาดนี้เลยเหรอ

โรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมเกิดจากความผิดปกติของโครโมโซม 2 ประการอะไรบ้าง

บางทีกลางคืนมันก็ทำให้เราคิดอะไรเยอะเนอะ เรื่องโรคทางพันธุกรรม… มันก็ซับซ้อนดีเหมือนกัน

เหมือนกับว่า… มันมีสองแบบใหญ่ๆ ที่มาจากความผิดปกติของโครโมโซม คือ

• ออโตโซม: อันนี้เป็นโครโมโซมที่เรามีกันทุกคน ไม่ว่าจะเป็นผู้หญิงหรือผู้ชาย ไอ้เจ้าออโตโซมนี่มันมีตั้ง 22 คู่ หรือ 44 แท่ง ถ้ามันผิดปกติไป ไม่ว่าจะจำนวนเกิน ขาด หรือรูปร่างมันเปลี่ยนไป มันก็เลยทำให้เกิดโรคได้

• โครโมโซมเพศ: อันนี้ก็ชัดเจนเลย เกี่ยวกับเพศของเราโดยตรง คือ XX สำหรับผู้หญิง และ XY สำหรับผู้ชาย ถ้าโครโมโซมคู่นี้มันมีปัญหา เช่น เกินมา ขาดหายไป หรือมีส่วนที่เสียหาย มันก็ส่งผลต่อเรื่องเพศ และสุขภาพโดยรวมได้เหมือนกัน

เคยคิดนะ ว่าถ้าเราเกิดมาพร้อมอะไรที่มันไม่สมบูรณ์ตั้งแต่แรก มันจะรู้สึกยังไงกันนะ… คงเหมือนกับว่าเราต้องพยายามมากกว่าคนอื่นเป็นพิเศษเลยมั้ง

• โรคที่เกิดจากความผิดปกติของออโตโซมบางโรค เช่น กลุ่มอาการดาวน์ (Down syndrome) เกิดจากโครโมโซมคู่ที่ 21 เกินมา 1 แท่ง
• โรคที่เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซมเพศ เช่น กลุ่มอาการเทอร์เนอร์ (Turner syndrome) เกิดจากผู้หญิงมีโครโมโซม X เพียงแท่งเดียว

พูดถึงเรื่องนี้แล้ว…มันก็ทำให้คิดถึงตัวเองเหมือนกัน ว่าเรามีอะไรที่ต้องพยายามมากกว่าคนอื่นรึเปล่านะ… บางทีคำตอบมันก็ไม่ได้ง่ายขนาดนั้นเนอะ

โรค ใด ที่ เกิด จาก ความ ผิด ปกติ ของ โครโมโซม เพศ

โอ้โห! ถามมาซะดิบดีเลยนะเนี่ย โรคที่เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซมเพศนี่นะเหรอ ก็… เทอร์เนอร์ซินโดรมไงล่ะ! (Turner Syndrome) เรียกง่ายๆ ว่า โรคสาวน้อยตัวจิ๋ว ฮ่าๆๆๆ

• อาการเด่นๆ คือ เตี้ยกว่าเพื่อน แบบว่าเตี้ยติดดินเลยนะ ไม่ใช่แค่เตี้ยเล็กน้อยนะ แต่คือเตี้ยมากๆๆๆ! คอเหมือนมีพังผืดรัด แขนนี่กางปีกเหมือนนกเลย หน้าตาอาจจะดู… เอ่อ… ไม่เหมือนคนอื่นนิดหน่อย (พูดตรงๆ นะ) เพดานปากสูง ไรผมกับหูต่ำกว่าปกติ ตาตก กรามเล็ก หน้าอกกว้าง หัวนมห่างกัน ฟังดูแล้วเหมือนมนุษย์ต่างดาวเลยใช่ไหมล่ะ!

• ปัญหาสุขภาพ ก็มีให้เห็นชัดๆ เลย อย่างเช่น หัวใจและไต อาจจะมีปัญหาได้นะ รังไข่ก็ไม่ค่อยปกติ อันนี้สำคัญมากสำหรับผู้หญิงนะ บอกเลย!

• สาเหตุ ก็คือ โครโมโซม X หายไปหนึ่งแท่ง นึกภาพง่ายๆ เหมือน LEGO ขาดชิ้นสำคัญไปหนึ่งชิ้น สร้างบ้านไม่ได้สมบูรณ์ไง (แต่ก็ไม่ได้แปลว่าชีวิตจะสร้างไม่ได้นะจ๊ะ)

ปีนี้ 2024 ข้อมูลนี้ยังคงความแม่นยำนะจ๊ะ แต่ถ้าอยากรู้ละเอียดกว่านี้ ไปหาหมอดีกว่า อย่ามาถามพี่ พี่ไม่ใช่หมอ พี่เป็นแค่คนตลก ฮ่าๆๆๆ

ปล. ข้อมูลนี้เพื่อความบันเทิง อย่าเอาไปใช้ในการวินิจฉัยโรคเองล่ะ ไปหาหมอจริงๆ ดีกว่าเน้อ!

โรคอะไรบ้างที่เกิดจากโครโมโซมเพศผิดปกติ

โครโมโซมเพศผิดปกติ? ผลลัพธ์อาจเงียบงัน

• Turner Syndrome: XO เงียบเหงาเหมือนดวงจันทร์ข้างแรม
  • หญิงแกร่ง ไร้เสียงก้องกังวาน
  • NIPT คัดกรองความเงียบนี้ได้
• Klinefelter Syndrome: XXY ซับซ้อนเกินชาย
  • ชายผู้มีเงาหญิง ปะปน
  • ความไม่สมบูรณ์แบบที่งดงาม
• Triple X Syndrome: XXX ซ้อนทับ
  • หญิงผู้มีมากเกิน
  • เหมือนดอกไม้ที่เบ่งบานเกินควร
• Jacob Syndrome: XYY เร่งร้อน
  • ชายผู้ผลักดันเกินขีด
  • ไฟที่เผาไหม้เร็วเกินไป

ตรวจหาความเงียบงัน:

• NIPT: สัมผัสความเงียบโดยไม่ต้องสัมผัส
• เจาะน้ำคร่ำ: ดึงความจริงจากความมืดมิด

ข้อมูลเพิ่มเติม:

• NIPT ตรวจ DNA ทารกในเลือดแม่ ปี 2567 แม่ใครๆก็ตรวจ
• เจาะน้ำคร่ำ เสี่ยงแท้งเล็กน้อย แต่ชัวร์กว่า ปีนี้ก็ยังเจาะกันอยู่
• ผลลัพธ์ไม่ได้บอกทุกอย่าง แค่เริ่มต้นการเดินทาง
• ซินโดรมเหล่านี้ไม่ได้กำหนดชีวิต แค่ให้ “โจทย์” ที่ต่างไป

ความผิดปกติของยีนแบ่งออกเป็น 2 แบบ อะไรบ้าง

ความผิดปกติของยีน อื้อหือ สองแบบเนอะ งงๆ นึกไม่ออกเลย แบบไหนนะ?

• ความผิดปกติของโครโมโซม นี่แหละที่จำได้ แบบนี้มีหลายโรคเลย อ่านเจอในหนังสือเรียนชีวะเมื่อปีที่แล้ว จำได้ลางๆ ว่ามีโรคอะไรบ้างนะ เดี๋ยวๆ นึกออกแล้ว! ดาวน์ซินโดรม! แต่ ไม่ใช่แค่นั้นสิ ยังมีอีกเยอะ ทริโซมี 18 ทริโซมี 13 อืมมม เยอะไปหมด

• ความผิดปกติของยีนเดี่ยว อันนี้ก็ เยอะเหมือนกัน แบบ ยีนกลายพันธุ์ อะไรแบบนั้น มั่วๆ แล้ว แต่ โรคธาลัสซีเมีย นี่ก็อยู่ในกลุ่มนี้ป่ะ? หรือเปล่า? จำไม่ค่อยได้ ต้องไปค้นข้อมูลเพิ่มแล้ว เครียดจัง

อ้อ! ลืมไป โรคทางพันธุกรรม สองประเภท ที่ถามมาน่ะ คือ

• โรคที่เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซม อย่างที่บอกไป โรคดาวน์ โรคเทอร์เนอร์ ฯลฯ โครโมโซมเพศนี่สำคัญนะ XX XY ผิดปกติก็ มีปัญหา

• โรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนเดี่ยว อันนี้ ยากกว่า เยอะ มาก ต้องไปอ่านหนังสือ เพิ่มเติม แต่ อย่างน้อยก็รู้ว่า มี หลายโรค เกี่ยวข้องกับ เอ็นไซม์ ผิดปกติ ต่างๆ นาๆ

เหนื่อยแล้ว ขอพักก่อน พรุ่งนี้ค่อยมาต่อ หาข้อมูลเพิ่มดีกว่า ไปก่อนนะ บาย!

ยีนจากพ่อและแม่ถ่ายทอดสู่ลูกได้อย่างไร

ยีนถ่ายทอดจากพ่อแม่สู่ลูกผ่านเซลล์สืบพันธุ์ กระบวนการนี้ซับซ้อนกว่าที่คิดนะ มันไม่ใช่แค่การผสมผสานแบบง่ายๆ แต่เป็นการสืบทอดข้อมูลทางพันธุกรรมที่ถูกเข้ารหัสไว้ในดีเอ็นเอ ซึ่งเป็นเหมือน “แบบพิมพ์เขียว” ของสิ่งมีชีวิต

• เซลล์ไข่ (จากแม่) และอสุจิ (จากพ่อ): แต่ละเซลล์มีครึ่งหนึ่งของข้อมูลทางพันธุกรรมทั้งหมด เมื่อปฏิสนธิ เกิดการรวมกันของข้อมูลเหล่านี้ ทำให้ลูกได้รับยีนจากทั้งพ่อและแม่ นึกภาพเป็นการรวม “ไพ่” สองสำรับเข้าด้วยกันเลย

• การรวมตัวของโครโมโซม: ดีเอ็นเอจะถูกจัดเรียงเป็นโครโมโซม มนุษย์มีโครโมโซม 23 คู่ โดยแต่ละคู่จะได้รับมาคู่ละหนึ่งจากพ่อและแม่ ลองนึกภาพเป็นการจับคู่ แต่ละคู่มีหน้าที่ควบคุมลักษณะต่างๆ

• ความแปรผันทางพันธุกรรม: นี่คือเหตุผลที่พี่น้องไม่เหมือนกันเป๊ะๆ แม้จะมีพ่อแม่คนเดียวกัน การสลับเปลี่ยนและการรวมตัวของยีนทำให้เกิดความแตกต่าง น่าสนใจใช่มั้ย?

นี่คือความมหัศจรรย์ของธรรมชาติ การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน แต่ก็เป็นพื้นฐานของวิวัฒนาการและความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตบนโลก ปีนี้ผมกำลังศึกษาเรื่อง epigenetics อยู่ด้วย มันน่าสนใจมากเลย เป็นการศึกษาการเปลี่ยนแปลงของการแสดงออกของยีนโดยไม่เปลี่ยนแปลงลำดับดีเอ็นเอ ทำให้เห็นว่าสิ่งแวดล้อมก็มีผลต่อการแสดงออกของยีนด้วย