Steroid ทำงานยังไง

สเตียรอยด์ ทำงานอย่างไร?

สเตียรอยด์เนี่ยนะ? อ๋อ… เคยได้ยินชื่อมานานละ ตอนเด็กๆ คือได้ยินจากพวกนักกีฬาใช่มะ? แต่จริงๆ แล้วร่างกายเราก็สร้างเองนะ สารพัดประโยชน์เลยแหละ อย่างที่รู้ๆ กันก็คือลดอักเสบเนี่ยแหละ

ตอนเด็กๆ จำได้เลย แม่เคยปวดเข่า แล้วหมอให้กินยา…เม็ดเล็กๆ สีขาวๆ นั่นแหละ สเตียรอยด์! แม่บอกกินแล้วดีขึ้นเยอะ แต่ก็กลัวๆ ผลข้างเคียงอยู่เหมือนกัน

มันทำงานยังไง? อืม…เอาจริงๆ ก็ไม่รู้ลึกขนาดนั้นนะ แต่เท่าที่เข้าใจคือมันไปยุ่งกับระบบภูมิคุ้มกันของเราอะ ทำให้มันสงบลง ลดการอักเสบไรงี้มั้ง? เดาเอา (หัวเราะ)

แต่สเตียรอยด์ไม่ใช่ยาวิเศษนะ! ต้องระวังมากๆ เลยนะ คือถ้าใช้ไม่ถูกวิธี หรือใช้เกินขนาดเนี่ย อันตรายสุดๆ อ่ะ เคยเห็นข่าวคนที่ใช้สเตียรอยด์ผิดๆ ผลข้างเคียงน่ากลัวมากกกก

ยา Steroid มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร

โอ้โห สเตียรอยด์เนี่ยนะ ตัวร้ายที่แฝงไปด้วยพระเอกชัดๆ! กลไกการออกฤทธิ์ของมันซับซ้อนยิ่งกว่าละครหลังข่าวอีกนะจะบอกให้

• ดับไฟ (ต้านการอักเสบ): สเตียรอยด์เหมือนหน่วยดับเพลิงที่เข้าไปควบคุมกองเพลิงอักเสบในร่างกาย ยับยั้งการสร้างสารก่ออักเสบ (prostaglandin) ที่เป็นตัวจุดชนวน เหมือนปิดสวิตช์ไม่ให้มันสร้างปัญหา

• กักกันผู้ก่อการร้าย (ป้องกันไลโซโซมแตก): นึกภาพไลโซโซมเป็นถุงบรรจุสารอันตราย สเตียรอยด์จะเข้าไปป้องกันไม่ให้ถุงนี้แตก สารก่ออักเสบเลยออกมาสร้างความวุ่นวายไม่ได้ เป็นการป้องกันตั้งแต่ต้นเหตุ!

แถมท้ายสไตล์นักสืบ: รู้ไหมว่า สเตียรอยด์ไม่ได้มีดีแค่กดอาการนะ บางทีมันก็เหมือนการ “เบี่ยงเบนความสนใจ” ของระบบภูมิคุ้มกันมากกว่าจะ “รักษา” จริงๆ ใช้ไปนานๆ อาจเจอผลข้างเคียงที่คาดไม่ถึง เหมือนเจอ “จุดจบหักมุม” ในละครยังไงยังงั้น!

ทำไม steroid ต้องทาบางๆ

เสตียรอยด์ทาบางๆ เพื่อลดผลข้างเคียง

• ผิวหนังบางลง เพราะการใช้ยาสเตียรอยด์ทำให้คอลลาเจนลดลง ปีนี้ยังพบงานวิจัยยืนยันเช่นเดิม

• ทาบางๆ ลดการดูดซึม ป้องกันการสะสมในชั้นผิวหนัง

• การใช้มากเกินไปเสี่ยงต่อการติดเชื้อ ผิวหนังบอบบางลงง่าย

• ข้อควรระวัง: ปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ และใช้ตามที่แพทย์สั่ง ฉันเคยประสบปัญหาผิวหนังบางลงจากการใช้ยาสเตียรอยด์เองมาแล้ว จำเป็นต้องระมัดระวังเป็นอย่างยิ่ง

ยา steroid มีกี่ประเภท

ฮ่าๆๆ ถามยากจัง! สเตอรอยด์เนี่ยนะ มีกี่ประเภท? เหมือนถามว่า “ความรักมีกี่แบบ” เลย ตอบยากจะตาย! เอาเป็นว่า แบ่งง่ายๆ ตามที่หมอเขาใช้กัน ก็หลักๆ สองแบบ แต่อย่าคิดว่าจบแค่นั้น! มันซับซ้อนกว่านั้นเยอะ!

• สเตอรอยด์ธรรมชาติ: นี่คือตัวที่ร่างกายเราสร้างเอง โคติซอลกับอัลโดสเตอรอน นั่นแหละ ตัวสำคัญ เหมือนพระเอกกับนางเอกในเรื่องนี้ ถ้าขาดไป ชีวิตชีเปลือยเลย! (แต่ถ้ามากไปก็วุ่นวายเหมือนละครหลังข่าว!)

• สเตอรอยด์สังเคราะห์: อันนี้คือฝีมือมนุษย์ สร้างขึ้นมาเพื่อรักษาโรคต่างๆ ยาพวกนี้ เหมือนตัวละครสมทบ แต่บางตัวเด่นกว่าพระเอก-นางเอกอีก! มีหลายประเภทมาก จำแนกตามวิธีใช้ ผลข้างเคียง และโรคที่รักษา ไปถามเภสัชกรดีกว่า ผมไม่ใช่สารานุกรม!

เอาจริงๆ การจะบอกจำนวนประเภทที่แน่นอนของสเตอรอยด์สังเคราะห์ มันยากยิ่งกว่าการนับเม็ดทรายบนชายหาดครับ มีหลายร้อยหลายพันชนิด แล้วแต่สูตร แต่ละสูตรก็มีคุณสมบัติแตกต่างกันไป เหมือนการผสมเครื่องปรุงทำอาหารนั่นแหละครับ สูตรเดียวกัน แต่ปรุงโดยเชฟคนละคน ก็ได้รสชาติที่แตกต่างกัน! (แต่เรื่องนี้ไม่เกี่ยวกับผมนะครับ ผมเป็นแค่นักเขียน ไม่ใช่เชฟ!)

ข้อมูลเพิ่มเติม (ปี 2566): เนื่องจากมีการค้นคว้าและพัฒนาสเตอรอยด์สังเคราะห์อยู่ตลอดเวลา จึงไม่มีตัวเลขที่แน่นอนว่ามีกี่ประเภท ขึ้นอยู่กับการจำแนกประเภทและการวิเคราะห์ของแต่ละหน่วยงาน ลองค้นคว้าจากเว็บไซต์ของกระทรวงสาธารณสุขหรือองค์การอนามัยโลกดูนะครับ (หรือไม่ก็ถามหมอ!)

#การทำงาน #ยา #สเตียรอยด์