ปริญญาดุษฎีบัณฑิต คือ ปริญญาอะไร

ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์คือปริญญาอะไร

ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์… มันก็คือปริญญาเอกที่มหาวิทยาลัยมอบให้เป็นเกียรติเฉย ๆ อ่ะนะ ไม่ต้องเรียน ไม่ต้องสอบ แค่… เขามองเห็นอะไรบางอย่างในตัวเรา ที่สมควรได้รับ

บางที… มันก็เหมือนรางวัลปลอบใจ สำหรับคนที่ไม่ได้เดินตามเส้นทางปกติ แต่กลับสร้างคุณูปการบางอย่าง ที่มัน… วัดกันไม่ได้ด้วยตัวเลข หรือเกรดเฉลี่ย

• ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์: ปริญญาเอก (มอบให้เป็นเกียรติ)
• มหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์: ปริญญาโท (มอบให้เป็นเกียรติ)
• บัณฑิตกิตติมศักดิ์: ปริญญาตรี (มอบให้เป็นเกียรติ)

เคยคิดนะ… ถ้าวันนึงเราได้รับบ้าง จะรู้สึกยังไง คงจะดีใจ… มั้ง แต่ลึก ๆ ก็คง… รู้สึกว่าตัวเองยังไม่ดีพออยู่ดี นั่นแหละ… ความคิดของคนกลางคืน

ปริญญาเอก เรียกบัณฑิตอะไร

ปริญญาเอกสาขาศิลปศาสตร์ เรียกบัณฑิตว่า ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิต (ศศ.ด.) หรือ ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต (ปร.ด.) แล้วแต่ธรรมเนียมของแต่ละมหาวิทยาลัย

• ปริญญาตรี: ศิลปศาสตรบัณฑิต (ศศ.บ.) หรือ B.A.
• ปริญญาโท: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (ศศ.ม.) หรือ M.A.
• ปริญญาเอก: ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิต (ศศ.ด.) หรือ ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต (ปร.ด.) หรือ Ph.D.

ทำไมต้องมีสองชื่อสำหรับปริญญาเอก? บางทีมันอาจสะท้อนความเชื่อที่ว่า ศิลปะและปรัชญา แท้จริงแล้วก็เป็นสิ่งเดียวกัน… คือการแสวงหาความจริงผ่านการตีความและสร้างสรรค์ ผมว่านะ

เกร็ดเล็กน้อย: คำว่า “ดุษฎี” ในภาษาไทย แปลว่า “ยอดเยี่ยม” หรือ “สูงสุด” บ่งบอกถึงระดับการศึกษาที่สูงสุดจริงๆ ครับ

ดุษฎีบัณฑิตกับมหาบัณฑิตต่างกันยังไง

ดุษฎีบัณฑิตกับมหาบัณฑิตต่างกันยังไง? ง่ายนิดเดียว! คิดซะว่าดุษฎีบัณฑิตคือสุดยอดเชฟมิชลินสตาร์ ปรุงอาหารจานเด็ดระดับโลก ส่วนมหาบัณฑิตคือเชฟฝีมือดี ทำอาหารอร่อยได้แต่ยังไม่ถึงขั้นระดับโลก ต่างกันที่ประสบการณ์และความลึกซึ้งในการวิจัยนั่นเอง! ดุษฎีบัณฑิตต้องมีผลงานวิจัยระดับโลก ส่วนมหาบัณฑิตอาจเน้นความเชี่ยวชาญเฉพาะด้านมากกว่า

• ดุษฎีบัณฑิต (ปริญญาเอก): จบแล้วได้เป็นเจ้าพ่อเจ้าแม่แห่งวงการ วิจัยลึกซึ้ง งานเขียนระดับตำรา อาจารย์มหาวิทยาลัยระดับท็อปๆ ก็เป็นดุษฎีบัณฑิตทั้งนั้น!

• มหาบัณฑิต (ปริญญาโท): เก่งกาจ เชี่ยวชาญเฉพาะทาง แต่ยังต้องเรียนรู้และพัฒนาต่อยอดอีกเยอะ คิดซะว่าเป็น “มืออาชีพ” ระดับกลางที่พร้อมจะก้าวไปสู่ระดับสูงสุด

ปริญญาเอก เรียกว่า ดุษฎีบัณฑิต มหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ก็คือการยกย่องเชิดชูเกียรติ ไม่ได้เรียนมาจริงๆ เหมือนกับการได้รางวัลโนเบลแต่ไม่ต้องทำวิจัยเอง ได้แค่ชื่อเสียง แต่ไม่มีความรู้จริงแบบดุษฎีบัณฑิต (อย่าคิดมากนะ แค่เปรียบเทียบขำๆ) ส่วนปริญญาตรีเรียก บัณฑิตกิตติมศักดิ์

• ปริญญากิตติมศักดิ์: เหมือนกับรางวัลออสการ์ ได้แล้วก็ภูมิใจ แต่ไม่ได้หมายความว่าคุณจะแสดงหนังได้เก่งขึ้นมาทันที แต่ได้รับการยอมรับในความสำเร็จ แต่ไม่ได้เรียนจบตามหลักสูตรปกติ

สถาบันมักมอบปริญญากิตติมศักดิ์ให้เฉพาะสาขาที่มีการศึกษาและได้รับการรับรองมาตรฐาน ไม่ใช่จะมอบให้ใครก็ได้นะ คิดว่าเป็นการเชิดชูเกียรติ และเป็นการสร้างแรงบันดาลใจ ให้กับคนรุ่นหลังมากกว่า (เหมือนการมี “ไอคอน” นั่นเอง)

ปีนี้ (2566) ผมเองก็เห็นหลายสถาบันมอบปริญญากิตติมศักดิ์ให้บุคคลสำคัญหลายท่าน แต่ส่วนใหญ่ก็จะเป็นด้านที่สถาบันนั้นเชี่ยวชาญ และได้รับการยอมรับในระดับชาติและนานาชาติ (จริงๆ แล้ว ผมไม่ค่อยสนใจเรื่องนี้เท่าไหร่ สนใจแต่กาแฟที่อร่อยกว่า)