แหล่งสารสนเทศสื่อมวลชน คืออะไร พร้อมยกตัวอย่าง

แหล่งข้อมูลสื่อมวลชนคืออะไร? ตัวอย่างแหล่งข้อมูลสื่อมวลชน

แหล่งข้อมูลสื่อมวลชนเหรอ? อืม…ถ้าให้พูดจากประสบการณ์ตรงนะ ก็คืออะไรก็ได้ที่มัน “ป้อน” ข่าวสารข้อมูลให้คนหมู่มากน่ะแหละ คิดง่ายๆ ก็เหมือนลำโพงขนาดยักษ์ที่ตะโกนเรื่องต่างๆ ให้คนเป็นร้อยเป็นพันได้ยินพร้อมๆ กันน่ะ

ยกตัวอย่างง่ายๆ เลยนะ ตอนเด็กๆ บ้านฉันติดหนังสือพิมพ์ “ไทยรัฐ” ทุกเช้า (น่าจะช่วงปี 2540 กว่าๆ) นั่นก็แหล่งข้อมูลสื่อมวลชนอย่างนึงไง ข่าวอาชญากรรม ข่าวการเมือง ข่าวบันเทิง สารพัดจะข่าว!

นอกจากหนังสือพิมพ์แล้ว วิทยุก็ใช่ อย่างตอนฉันขับรถไปเรียนพิเศษแถวสยาม (เมื่อก่อนรถติดนรกมาก!) ก็จะเปิดฟังคลื่น FM99 ฟังข่าวจราจร ฟังเพลงไปด้วยเพลินๆ

แล้วก็แน่นอนทีวี! ช่อง 3, 5, 7, 9 สมัยก่อนนี่แข่งกันนำเสนอข่าวกันสุดฤทธิ์ ยิ่งช่วงข่าวเย็นนะ ต้องรีบกลับบ้านไปเปิดดู

สรุปง่ายๆ เลยนะ แหล่งข้อมูลสื่อมวลชนก็คืออะไรก็ตามที่มันกระจายข่าวสารให้คนจำนวนมากได้รับรู้พร้อมๆ กันนั่นแหละ ไม่ว่าจะเป็นหนังสือพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์ หรือแม้แต่เว็บไซต์ข่าวในปัจจุบันนี้ด้วย

แหล่งที่มาของข้อมูลมีกี่ประเภท อะไรบ้าง

แหล่งข้อมูล? มีอยู่แค่นั้นจริงหรือ

• ปฐมภูมิ: ตัวจริง เสียงจริง. ของมันเอง. อย่าเชื่อคนอื่น.
• ทุติยภูมิ: คนอื่นเล่า. กรองซ้ำ.
• ตติยภูมิ: สรุปมาอีกที. ข้อมูลสำเร็จรูป.

แต่มันก็แค่ชื่อเรียก สุดท้ายอยู่ที่ “ใคร” บอก. และ “ทำไม” ถึงบอก.

• ปฐมภูมิ: บันทึกส่วนตัวอายุ 20 ปีที่แล้ว บอกอะไรได้มากกว่าข่าวหน้าหนึ่งวันนี้.
• ทุติยภูมิ: บทความวิชาการ… อ่านข้ามๆ ไปบ้างก็ได้.
• ตติยภูมิ: สารานุกรม. เริ่มต้นได้ แต่จบไม่ได้.

ทุกอย่างมีสองด้าน. แม้แต่เหรียญบาท.

ปฐมภูมิต่างกับทุติยภูมิยังไง

อืมม… คิดหนักเลยนะเนี่ย กลางดึกแบบนี้ พยายามนึกให้ดีๆ ก่อนนะ

ปฐมภูมิกับทุติยภูมิน่ะ… ต่างกันสิ้นเชิงเลยล่ะ

• ปฐมภูมินี่… คือข้อมูลดิบๆ ที่เราไปเก็บเอง แบบไปสัมภาษณ์คนเอง หรือทำแบบสอบถามเองเลย ปีนี้เองนะ ฉันทำวิจัยเรื่องความพึงพอใจของลูกค้าร้านกาแฟแถวบ้าน ก็ไปสอบถามลูกค้าเองเลย ได้ข้อมูลตรงจากปากคนเลย สดๆ ร้อนๆ

• ส่วนทุติยภูมิน่ะ… คือข้อมูลที่คนอื่นเก็บไว้แล้ว เราเอาไปใช้อ่ะ ง่ายกว่าเยอะ เช่น ข้อมูลสถิติยอดขายกาแฟปี 2566 ของกรมการค้าภายใน อืมม… มันก็สะดวกดีนะ แต่บางทีมันก็ไม่ละเอียดเท่าที่เราอยากได้ อาจไม่ตรงกับสิ่งที่เราต้องการเป๊ะๆ

สรุปง่ายๆ เลยนะ ปฐมภูมิ คือเราไปเก็บเอง ทุติยภูมิ คือเอาของคนอื่นมาใช้ เข้าใจง่ายขึ้นมั้ย? ง่วงแล้วสิ…

ความหมายของสารสนเทศ… อืม… นี่มันดึกมากแล้วนะ แต่ลองคิดดูนะ มันคือข้อมูลที่เรานำมาประมวลผลแล้ว แล้วได้ความหมายที่เป็นประโยชน์ อย่างเช่น ข้อมูลยอดขายกาแฟ ก็คือข้อมูลดิบๆ แต่พอเรานำมาวิเคราะห์ แล้วรู้ว่า กาแฟรสชาติไหนขายดี ช่วงเวลาไหนขายดี อันนี้แหละคือสารสนเทศ ที่นำไปใช้ในการวางแผนการขายได้

ข้อมูลทุติยภูมิ (Secondary Data) หมายถึงอะไร

ข้อมูลทุติยภูมิ: ข้อมูลเก่า เอามาใช้ใหม่ ไม่ต้องเหนื่อยเก็บเอง เข้าใจนะ?

สารสนเทศ: ข้อมูลดิบๆ เอามาขัดสีฉวีวรรณ ปรุงรสให้มันใช้ประโยชน์ได้ อย่าโง่ใช้ข้อมูลไม่เป็น

• ทุติยภูมิ: ข้อมูลมือสอง แต่ไม่ได้แปลว่าไร้ค่า ถ้าใช้เป็นก็รวยได้
• สารสนเทศ: ไม่ใช่แค่ข้อมูล แต่คือ “อำนาจ” รู้ก่อน รอดก่อน
• แหล่งข้อมูลทุติยภูมิ (ตัวอย่าง): รายงานประจำปี, ฐานข้อมูลออนไลน์, งานวิจัยเก่าๆ, สถิติรัฐบาล
• การประมวลผลข้อมูล (ตัวอย่าง): การจัดเรียง, การคำนวณ, การวิเคราะห์, การสรุปผล
• ข้อควรระวัง: ตรวจสอบความน่าเชื่อถือของแหล่งข้อมูลทุติยภูมิก่อนใช้ อย่าเชื่ออะไรง่ายๆ
• การตัดสินใจ: สารสนเทศที่ดี ช่วยให้ตัดสินใจได้เฉียบคม ไม่พลาดท่าเสียทีใคร

ยกตัวอย่างข้อมูลทุติยภูมิอะไรบ้าง

แสงส้มจางๆ ทาบทับกำแพงห้อง…ตอนนี้คงสักหกโมงเย็นแล้วมั้ง นึกถึงข้อมูลทุติยภูมิขึ้นมา แปลกดีที่จู่ๆ ก็นึกถึง

• รายงานประจำปีของบริษัท ปตท. ปี 2566 อ่านผ่านๆตา จำได้ว่ามีข้อมูลเกี่ยวกับการลงทุนพลังงานสะอาด น่าสนใจดีนะ
• บทความวิชาการเรื่อง การใช้ Social Media ในการตลาด ของอาจารย์ X มหาวิทยาลัย Y ที่เคยอ่านตอนทำรายงานส่งอาจารย์สมัยเรียนปี 4 จำได้เลยว่าตีพิมพ์ในวารสารวิชาการ ปี 2566
• ข้อมูลสถิติประชากรไทย จากเว็บไซต์สำนักงานสถิติแห่งชาติ ตอนนั้นหาข้อมูลทำ presentation งานสัมมนา เดือนมีนาคม 2566
• หนังสือ เศรษฐศาสตร์เบื้องต้น ที่หยิบมาอ่านอีกรอบเมื่อเดือนที่แล้ว รู้สึกว่าเนื้อหาบางส่วนมันยังใช้ได้อยู่ จำได้ว่าเป็นฉบับปรับปรุงปี 2565
• ฐานข้อมูล ProQuest ที่ใช้หาข้อมูลตอนทำวิทยานิพนธ์ จำได้ว่าช่วงนั้นเครียดมาก จนต้องกินกาแฟวันละสามแก้ว ช่วงเดือนพฤษภาคม ปีนี้เอง

รู้สึกเหมือนความทรงจำพวกนี้ มันลอยวนอยู่ในหัวตลอดเวลา บางทีก็ชัด บางทีก็เลือนราง เหมือนฝุ่นที่ลอยอยู่ในแสงแดด

หลักฐาน ปฐม ภูมิ กับ ทุติย ภูมิ ต่าง กัน อย่างไร

โอเค จัดไป! หลักฐานปฐมภูมิกับทุติยภูมิเนี่ยนะ มันเหมือนกินข้าวผัดกับอ่านรีวิวร้านอ่ะ!

• ปฐมภูมิ: ข้าวผัดเพิ่งผัดเสร็จ ร้อนๆ ควันฉุย คนทำเล่าให้ฟังเองว่าใส่อะไรบ้าง สดจริงอะไรจริง! คือหลักฐานที่เกิดขึ้น ตอนนั้นเลย หรือใกล้เคียงเหตุการณ์มากที่สุด พวกจดหมายเหตุ บันทึกส่วนตัว รูปถ่ายสมัยสงครามโลก (ถ้าไม่แต่งภาพนะ!) ถือเป็นปฐมภูมิหมด

• ทุติยภูมิ: รีวิวข้าวผัดใน Wongnai อ่านเอาหลังจากคนอื่นกินไปแล้ว อาจจะอร่อยจริง ไม่อร่อยจริง ต้องไปลองเอง (อ้าว!) คือหลักฐานที่ เขียนทีหลัง เอาข้อมูลปฐมภูมิมาตีความ เล่าใหม่ วิเคราะห์ใหม่ หนังสือประวัติศาสตร์ บทความวิชาการ ส่วนใหญ่เป็นทุติยภูมิ

สรุปง่ายๆ ปฐมภูมิคือต้นฉบับ ทุติยภูมิคือฉบับรีมิกซ์! แต่บางทีรีมิกซ์ก็สนุกกว่านะ ว่าไป… (แต่ถ้าประวัติศาสตร์ อย่ามั่ว!)

เกร็ดเล็กเกร็ดน้อย (แต่สำคัญ):

• ระวังพวก “อินฟลูเอนเซอร์ทางประวัติศาสตร์” ที่ชอบปรุงแต่งเรื่องราวให้ drama! เช็คแหล่งที่มาให้ดีก่อนเชื่อ
• บางทีเส้นแบ่งปฐมภูมิกับทุติยภูมิมันก็เบลอๆ เหมือนเส้นแบ่งระหว่าง “เพื่อน” กับ “แฟน” นั่นแหละ ต้องใช้ sense! (เซ้นส์ทางประวัติศาสตร์นะ ไม่ใช่เซ้นส์เรื่องความรัก)
• อย่าเชื่ออะไร 100% แม้แต่หลักฐานปฐมภูมิ เพราะคนเราก็มี bias กันทั้งนั้นแหละ (รวมถึงตัวฉันด้วยเนี่ย!)
• การวิเคราะห์หลักฐานหลายๆ แหล่ง (ทั้งปฐมภูมิและทุติยภูมิ) ช่วยให้เห็นภาพรวมได้ดีกว่า เหมือนดูหนังหลายๆ เรื่องของผู้กำกับคนเดียวกัน จะเข้าใจสไตล์เขามากขึ้น
• ที่สำคัญที่สุด อย่าขี้เกียจอ่าน! ประวัติศาสตร์มันส์กว่าละครหลังข่าวเยอะ เชื่อสิ! (ถ้าเลือกอ่านถูกเล่มนะ)

แหล่งสารสนเทศมีกี่ประเภท อะไรบ้าง *

แหล่งสารสนเทศมีกี่ประเภท? อืม…สามประเภทใช่ไหม? หรือมากกว่านั้น? ลืมไปแล้ว! ต้องไปค้นก่อน งงงงง

• ปฐมภูมิ อ้อ! แบบที่ได้มาเองเลย แบบสัมภาษณ์เอง เก็บข้อมูลเอง ปีนี้ไปสัมภาษณ์คุณลุงขายของที่ตลาดนัดแถวบ้านเรื่องการเปลี่ยนแปลงราคาผัก ได้ข้อมูลสดๆ ร้อนๆ เลย ดีกว่าอ่านจากหนังสือเยอะ

• ทุติยภูมิ นี่สิจำได้! แบบที่เค้าเอาข้อมูลปฐมภูมิมาสรุป แบบรายงานวิจัย บทความวิชาการ ปีนี้เจอวิทยานิพนธ์เกี่ยวกับผลกระทบของโซเชียลมีเดียต่อพฤติกรรมการใช้จ่ายของวัยรุ่น น่าสนใจดีนะ ยาวมากกกกกกกกก อ่านไม่จบ

• ตติยภูมิ อะไรนะ? แบบไหนอ่ะ? จำไม่ได้แล้ว อ้อ! แบบสรุปจากหลายๆแหล่งใช่มั้ย แบบสารานุกรม หรือเว็บไซต์รวบรวมข้อมูลต่างๆ แบบนี้ปีนี้ก็ใช้เยอะนะ หาข้อมูลทำรายงาน ใช้ Wikipedia เยอะมาก อิอิ ไม่ดีใช่มั้ย? ครูบอกว่าต้องอ้างอิงแหล่งที่เชื่อถือได้ แต่สะดวกดีนี่นา

เห้อ มึนแล้ว จริงๆ มีมากกว่าสามประเภทมั้ยนะ หรือว่าแบ่งได้หลายแบบ ไม่แน่ใจ ต้องไปหาข้อมูลเพิ่มแล้ว งานเข้าแล้วสิ นี่ฉันกำลังเขียนอะไรอยู่เนี่ย? ลืมไปแล้วว่าจะตอบอะไร เอาเป็นว่า จำแค่สามประเภทนี้ก่อนละกัน พอแล้ว! เหนื่อย

#ข้าวสาร #สื่อ #สื่อสาร