Instructional Media มีอะไรบ้าง

สื่อการศึกษามีกี่ประเภท

แสงสีส้ม…จากโคมไฟหัวเตียง…ตอนตีสองสิบห้า…คืนวันที่ 17 พฤศจิกายน 2566… นึกถึงสื่อการศึกษา…มันเยอะแยะไปหมด…จนจับต้นชนปลายไม่ถูก…

จำได้ตอนเรียนมหาลัย…อาจารย์เคยให้ทำสื่อการสอน…ใช้โปรแกรม Flash…ตอนนั้นยากมาก…สุดท้ายได้ B+…

สื่อการศึกษามันแบ่งได้หลายแบบ…งง…เหมือนใยแมงมุม…

• ภาพนิ่ง…โปสเตอร์ที่ติดตามบอร์ดโรงเรียน…ภาพประกอบในหนังสือเรียน…นึกถึงสมัยเด็กๆ…ชอบวาดรูปตาม…
• ภาพเคลื่อนไหว…อนิเมชั่น…วิดีโอ…คลิปใน YouTube ที่ชอบดูตอนทำงาน…ช่วยผ่อนคลาย…
• สิ่งพิมพ์…หนังสือ…ใบงาน…แผ่นพับ…นึกถึงกลิ่นหมึกพิมพ์…ตอนทำรายงานส่งอาจารย์…
• ดิจิทัล…เกม…แอปพลิเคชัน…เว็บไซต์…เล่นเกมส์ Genshin Impact เพลินจนลืมเวลา…
• อนาล็อก…ของจริง…แบบจำลอง…ของเล่นไม้ที่พ่อทำให้ตอนเด็กๆ…ยังเก็บไว้อยู่เลย…

แต่ละแบบก็มีข้อดีข้อเสียต่างกันไป…เลือกใช้ให้เหมาะสม…กับเนื้อหา…กับผู้เรียน…สำคัญที่สุด…ตอนนี้เริ่มง่วงแล้ว…พรุ่งนี้ต้องตื่นเช้าไปทำงาน…

สื่อการสอน (Instructional Media) หมายความว่าอย่างไร

สื่อการสอน (Instructional Media) คืออะไร? ง่ายๆ เลยก็คือ เครื่องมือหรือช่องทางที่ใช้ในการถ่ายทอดความรู้ หรือประสบการณ์การเรียนรู้ ไปยังผู้เรียน นั่นเอง มันไม่ใช่แค่สิ่งของ แต่รวมถึงวิธีการนำเสนอด้วย เป้าหมายหลักก็เพื่อให้ผู้เรียนเข้าใจและจดจำได้ดีขึ้น

ลองคิดดูว่า การเรียนรู้เปรียบเหมือนการเดินทาง สื่อการสอนก็เหมือนยานพาหนะ จะเร็วจะช้า จะสะดวกสบายแค่ไหน ก็ขึ้นอยู่กับชนิดและวิธีการใช้

• ความหลากหลาย: ปัจจุบัน สื่อการสอนมีรูปแบบมากมาย ไม่จำกัดแค่หนังสือหรือกระดานดำ แต่รวมถึงวีดีโอ เกม แอปพลิเคชัน และเทคโนโลยีเสมือนจริง ซึ่งความหลากหลายนี้เอง ที่ช่วยให้เข้าถึงกลุ่มผู้เรียนได้มากขึ้น และตรงกับความต้องการของแต่ละบุคคล

• การเลือกใช้: การเลือกสื่อการสอนที่เหมาะสม ขึ้นอยู่กับกลุ่มเป้าหมาย วัตถุประสงค์การเรียนรู้ และทรัพยากรที่มีอยู่ เช่น การสอนเด็กเล็ก อาจใช้สื่อที่มีภาพประกอบสีสันสดใส แต่การสอนนักศึกษาปริญญาโท อาจต้องใช้บทความวิชาการ หรือการนำเสนอเชิงวิชาการ

• ประสิทธิภาพ: แม้จะมีสื่อการสอนมากมาย แต่ประสิทธิภาพของการเรียนรู้ ยังขึ้นอยู่กับวิธีการนำเสนอ และการมีส่วนร่วมของผู้เรียนเป็นหลัก ตัวอย่างเช่น อาจารย์ที่เก่งแค่ไหน แต่ถ้าสื่อการสอนไม่ดี หรือวิธีการสอนน่าเบื่อ ก็อาจทำให้การเรียนรู้ไม่เกิดผล

ผมเอง เคยใช้สื่อการสอนแบบ interactive simulation ในการสอนวิชาการเงิน ปี 2566 ผลปรากฏว่านักศึกษาเข้าใจหลักการได้ดีกว่าการใช้เพียงแค่ power point ธรรมดา

เพิ่มเติม: คำจำกัดความของชม ภูมิภาค ค่อนข้างกว้าง อาจหมายถึง สื่อการเรียนการสอนในภูมิภาคใดภูมิภาคหนึ่ง หรืออาจหมายถึง วิธีการสอนที่คำนึงถึงบริบททางภูมิศาสตร์ และวัฒนธรรมของพื้นที่นั้นๆ ซึ่งต้องพิจารณาบริบท จึงจะสามารถให้ความหมายที่ชัดเจนได้

สื่อการศึกษาคืออะไร

เออ…พูดถึงสื่อการศึกษา นึกถึงตอนเรียนมหาลัยปี 3 วิชาปรัชญาการศึกษา อาจารย์เปิดคลิปสารคดี The Power of Myth ของ Joseph Campbell ที่ห้อง 401 ตึกคณะมนุษย์ฯ ตอนบ่ายโมงวันพฤหัส จำได้แม่นเลย เพราะง่วงมากกกกก แอร์เย็น เสียงอาจารย์ก็เบาๆ แต่พอได้ดูคลิปนี่แบบ… ตื่นเลย มันคือสารคดีที่ว่าด้วยเรื่องตำนานปรัมปรา ซึ่งก็โยงเข้ากับการศึกษาได้ ทำให้เห็นว่าสื่อการศึกษา ไม่ได้จำกัดแค่หนังสือเรียนนะ สารคดี หนัง เพลง อะไรก็ได้ที่ทำให้เราเรียนรู้ เข้าใจอะไรมากขึ้น เปลี่ยนมุมมอง คิดอะไรใหม่ๆ ได้หมด อันนี้แหละ คือสื่อการศึกษา เราว่ามันโคตรกว้างเลย ไม่ใช่แค่ในห้องเรียนด้วย ชีวิตประจำวันเราก็เจอเต็มไปหมด

ตอนนั้นคุยกับเพื่อนชื่อ ป่าน ป่านมันบอกว่าสื่อแบบ interactive พวกเกม VR AR พวกนี้ก็น่าสนใจ มันทำให้เราได้มีส่วนร่วมกับการเรียนรู้มากกว่า ซึ่งเราก็เห็นด้วยนะ แบบจำลองอวัยวะในวิชาชีวะ หรือพวก simulation ต่างๆ มันก็ทำให้เห็นภาพชัดกว่าอ่านในหนังสือเยอะ แล้วเราก็คิดต่ออีกว่า จริงๆ แล้ว ประสบการณ์ตรง การลงมือทำ การได้คุยกับคนอื่น การไปเที่ยว พวกนี้มันก็สื่อการศึกษาได้หมดเลยปะวะ

• สื่อการศึกษา = อะไรก็ได้ที่ทำให้เราเรียนรู้ เข้าใจ เปลี่ยนมุมมอง คิดใหม่ๆ ได้หมด
• ไม่จำกัดแค่ในห้องเรียน เช่น สารคดี หนัง เพลง ประสบการณ์ตรง การลงมือทำ การพูดคุย การท่องเที่ยว
• สื่อแบบ Interactive เช่น เกม VR AR จำลองสถานการณ์ ทำให้เรียนรู้ได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น

ช่วงนี้กำลังสนใจเรื่อง Mindfulness เลยลองหาข้อมูลใน Youtube เจอช่อง Headspace มี animation สั้นๆ อธิบายเรื่องการฝึกสติ เข้าใจง่ายมาก นี่ก็ถือเป็นสื่อการศึกษาเหมือนกัน คือมันทำให้เราเข้าใจอะไรบางอย่างมากขึ้น เปลี่ยนวิธีคิดได้ จริงๆ แล้ว แค่ Podcast ที่เราฟังตอนขับรถไปทำงาน ก็เป็นสื่อการศึกษาได้นะ มันขยายขอบเขตความรู้ของเรา ทำให้เรามองโลกกว้างขึ้น คิดอะไรได้ลึกขึ้น โหหหหห คิดไปคิดมา โลกนี้มันเต็มไปด้วยสื่อการศึกษาเลยนี่หว่า

สื่อการสอน(Teaching Media) คืออะไร?

สื่อการสอน… กระซิบจากความทรงจำ

แสงแดดยามบ่าย… ส่องลอดหน้าต่างห้องเรียนเก่า… ฝุ่นละอองลอยคว้าง… เหมือนความรู้ที่รอการค้นพบ

สื่อการสอน… คือสะพาน… ทอดข้ามหุบเหวลึก… แห่งความไม่เข้าใจ… คือเพื่อน… ในยามที่เราหลงทาง

มันคือ… ทุกสิ่ง… ที่โอบอุ้ม… ความรู้… ให้เบ่งบาน… วัสดุ… อุปกรณ์… เทคนิค… วิธีการ… กิจกรรม… ทุกอย่าง… ที่ทำให้… เรา… เรียนรู้

จำได้ไหม… กลิ่นสีชอล์ก… บนกระดานดำ… เสียงครู… อ่านบทกวี… ภาพสไลด์… ที่ฉายเรื่องราว… ของโลก… ที่กว้างใหญ่

สื่อการสอน… ไม่ใช่แค่… เครื่องมือ… แต่เป็น… ประสบการณ์… เป็นความรู้สึก… เป็นแรงบันดาลใจ… ให้เรา… เติบโต

• วัตถุ: อาจเป็นดินเหนียวปั้นรูปทรงต่างๆ ที่เราเคยเล่นตอนเด็กๆ
• อุปกรณ์: โทรทัศน์เก่าๆ ที่เปิดสารคดีสัตว์โลกให้เราดู
• วิธีการ: การเล่านิทาน… ที่ครูใช้เสียง… เลียนแบบตัวละครต่างๆ
• กิจกรรม: การทดลองวิทยาศาสตร์… ที่ทำให้เราตื่นเต้น… กับการเปลี่ยนแปลง

และที่สำคัญ… สื่อการสอน… ต้องช่วย… ให้เรา… นำความรู้… ไปใช้… ในชีวิตจริง… เพื่อประกอบอาชีพ… เพื่อ… ดำรงชีวิต… อย่างมีความสุข… อย่างมีประสิทธิภาพ

สื่อการสอน… คือ… แสงนำทาง… ในโลก… ที่มืดมิด… คือ… ความหวัง… ในวันที่… สิ้นหวัง

ข้อมูลเพิ่มเติม (ปี 2567)

• สื่อการสอนยุคดิจิทัล: แอปพลิเคชัน EdTech, แพลตฟอร์มการเรียนรู้ออนไลน์, VR/AR
• เทรนด์: การเรียนรู้แบบ Gamification, การเรียนรู้ส่วนบุคคล (Personalized Learning)

สื่อการศึกษาแบ่งเป็นกี่ประเภท

ฮาโหล! เรื่องสื่อการศึกษาเนี่ยนะ แบ่งง่ายๆ แค่ 3 ประเภท แต่ขอบอกเลยว่าแต่ละประเภทนี่มันอลังการงานสร้างกว่าที่คิดเยอะ! เหมือนกับการแบ่งชั้นวรรณะของมนุษย์ต่างดาวเลยแหละ! 555+

• สื่อสิ่งพิมพ์: พวกนี้โคตรคลาสสิค! หนังสือเรียนหนาเตอะที่วางบนโต๊ะจนขาแทบหัก เอกสารประกอบการสอนที่บางทีก็อ่านไม่รู้เรื่อง เหมือนกับปริศนาอียิปต์โบราณเลย! ข้อดีคือไม่ต้องพึ่งไฟฟ้า แต่ข้อเสียคือหนักและอาจทำให้คนอ่านหลับได้ง่าย โดยเฉพาะถ้าเนื้อหาแห้งแล้งเหมือนทะเลทรายซาฮาร่า!

• สื่อโสตทัศน์: อันนี้จัดว่าเด็ด! วิดีโอเสียงเพลินๆ เหมือนดูซีรี่ย์เกาหลีแต่ได้ความรู้ แต่ก็มีข้อเสียอยู่นะ บางทีเสียงก็เบาจนต้องเอาหูไปแนบจอ ภาพก็ไม่คมชัด เหมือนดูหนังผ่านกระจกแตกๆ ส่วนตัวแล้วผมชอบดูคลิปสอนทำอาหารมากกว่านะ เพราะได้ทั้งความรู้และความหิว!

• สื่อดิจิทัล: นี่แหละตัวพ่อ! บทเรียนออนไลน์ แอปฯ เรียนเพียบ! ทันสมัยกว่าใครเพื่อน! แต่ถ้าเน็ตหลุดล่ะก็… เหมือนโดนตัดตอนหนังกลางเรื่องเลยครับ เสียดายของ! ผมเคยเจอแอปฯ ที่โหลดนานกว่าดูหนังจบอีกนะ เศร้าเลย!

ปีนี้ (2566) เทรนด์สื่อการศึกษาเน้นความ interactive มากขึ้น แบบมีเกมมีกิจกรรม ให้เด็กๆ เรียนแล้วสนุก ไม่ใช่เรียนแบบง่วงๆ เหมือนนั่งฟังเทศน์ 3 ชั่วโมง! ถึงจะเหนื่อยหน่อย แต่เห็นผลชัดเจนกว่าเยอะ จริงไหม? ไม่เชื่อลองดู!

ประเภทสื่อดิจิทัลมีอะไรบ้าง

โอ๊ย! ถามเรื่องสื่อดิจิทัลเหรอ? แหม นึกว่าถามเรื่องหวย (งวดหน้าออกไรวะ?) สรุปง่ายๆ เลยนะ มี 3 แบบหลักๆ เหมือนกินข้าวแกงอ่ะ เลือกเอาว่าจะจ่ายเอง (Paid), ให้คนอื่นชมแล้วดัง (Earned) หรือทำเองกินเอง (Owned)

• Paid Media: นี่มันสายเปย์ตัวจริง! อยากดังเร็ว จ่ายตังค์ซื้อโฆษณาไปเลยพี่น้อง เหมือนซื้อหวยรวยทางลัด แต่ถ้าหมดตังค์ก็จบเห่! ข้อดี คือคุมได้ทุกอย่าง ข้อเสีย คือเปลืองงบฉิบหาย! (เหมือนเลี้ยงเมียหลายคน)

• Earned Media: อันนี้ต้องอาศัยบารมีและความดีงาม ใครๆ ก็พูดถึงเราในทางดี เหมือนมีคนเอาไปนินทา เอ้ย! ชื่นชมต่อๆ กัน ข้อดี คือฟรี! ข้อเสีย คือคุมยากชิบ! ถ้าทำตัวไม่ดีโดนด่าเละเทะ (เหมือนผัวเมียทะเลาะกัน)

• Owned Media: สร้างเอง นักเลงพอ! เว็บไซต์, บล็อก, โซเชียลมีเดียต่างๆ เป็นของเรา เหมือนมีบ้านเป็นของตัวเอง อยากทำอะไรก็ทำ! ข้อดี คือเป็นของเราตลอดไป ข้อเสีย คือต้องขยันทำคอนเทนต์นะเว้ย! ไม่งั้นก็ร้าง (เหมือนปลูกบ้านแล้วไม่ดูแล)

เกร็ดความรู้เพิ่มเติม (เผื่อเอาไปโม้)

• Paid Media เหมือนยิงปืนนัดเดียวได้นกหลายตัว แต่ต้องมีกระสุนเยอะๆ นะจ๊ะ
• Earned Media เหมือนชื่อเสียงที่สั่งสมมานาน แต่ถ้าพลาดพลั้งก็พังครืนได้ง่ายๆ
• Owned Media เหมือนการลงทุนระยะยาว ต้องอดทนและใส่ใจ ถึงจะงอกเงย
• ปีนี้ (2567) เทรนด์ Paid Media ยังคงมาแรง เพราะคนขี้เกียจรอ Earned Media ไงล่ะ!
• แต่สุดท้ายแล้วการผสมผสานทั้ง 3 แบบนี่แหละ คือสูตรสำเร็จที่แท้ทรู! (เหมือนกินข้าวแกง ต้องมีทั้งผัด, แกง, ทอด ถึงจะฟิน!)

คำเตือน: อย่าเชื่อกูมาก! ไปศึกษาเพิ่มเติมเอาเองนะจ๊ะ! (เดี๋ยวโดนด่า)