การสวนสายปัสสาวะคืออะไร

การสวนปัสสาวะ: ทางเลือกเมื่อการขับถ่ายเป็นเรื่องยาก

การขับถ่ายปัสสาวะเป็นกระบวนการทางสรีรวิทยาที่สำคัญต่อการรักษาสมดุลของร่างกาย แต่ในบางสถานการณ์ การขับถ่ายตามปกติอาจไม่สามารถเกิดขึ้นได้ด้วยเหตุผลต่างๆ เช่น การบาดเจ็บ การเจ็บป่วย หรือภาวะหลังผ่าตัด ในกรณีเช่นนี้ การสวนปัสสาวะด้วยสายคาเธทเตอร์ (Urinary Catheterization) กลายเป็นทางเลือกที่จำเป็นเพื่อช่วยระบายปัสสาวะออกจากร่างกายอย่างมีประสิทธิภาพ

การสวนปัสสาวะคืออะไร?

การสวนปัสสาวะคือกระบวนการทางการแพทย์ที่ใช้สายสวนปัสสาวะ (Catheter) ซึ่งเป็นท่อปลอดเชื้อขนาดเล็กและยืดหยุ่น สอดผ่านท่อปัสสาวะ (Urethra) เข้าสู่กระเพาะปัสสาวะ (Urinary Bladder) เพื่อระบายปัสสาวะที่คั่งค้างอยู่ภายในออกมา สายสวนปัสสาวะมีหลากหลายประเภท แต่โดยทั่วไปที่ใช้คือสายสวนปัสสาวะแบบคาสาย (Indwelling Catheter) ซึ่งจะมีลูกโป่งเล็กๆ บริเวณปลายสาย เมื่อสอดสายเข้าไปในกระเพาะปัสสาวะแล้ว จะทำการเติมน้ำกลั่นเข้าไปในลูกโป่งเพื่อให้พองตัวและยึดสายสวนไว้ภายในกระเพาะปัสสาวะ ป้องกันไม่ให้สายหลุดออกมาโดยไม่ได้ตั้งใจ

หลักการทำงานของการสวนปัสสาวะ

เมื่อสายสวนปัสสาวะถูกสอดเข้าไปในกระเพาะปัสสาวะแล้ว ปัสสาวะจะไหลผ่านสายสวนลงสู่ถุงเก็บปัสสาวะ (Urine Bag) ที่ต่ออยู่ภายนอกร่างกาย ทำให้ผู้ป่วยสามารถระบายปัสสาวะได้อย่างต่อเนื่องและสะดวกสบาย โดยไม่ต้องกังวลว่าจะเกิดการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ หรือมีอาการปวดปัสสาวะรุนแรง

เหตุผลที่จำเป็นต้องสวนปัสสาวะ

การสวนปัสสาวะไม่ได้เป็นเพียงแค่ทางเลือก แต่เป็นสิ่งที่จำเป็นในหลายสถานการณ์ทางการแพทย์ เช่น:

• ภาวะปัสสาวะไม่ออก (Urinary Retention): เมื่อผู้ป่วยไม่สามารถปัสสาวะได้เองไม่ว่าจะด้วยสาเหตุใดก็ตาม เช่น ต่อมลูกหมากโต นิ่วในทางเดินปัสสาวะ หรือความผิดปกติของระบบประสาท
• การติดตามปริมาณปัสสาวะ (Monitoring Urine Output): ในผู้ป่วยวิกฤตที่ต้องติดตามปริมาณปัสสาวะอย่างใกล้ชิดเพื่อประเมินการทำงานของไตและสมดุลของเหลวในร่างกาย
• การเตรียมตัวก่อนการผ่าตัด (Pre-operative Preparation): ในการผ่าตัดบางประเภท อาจจำเป็นต้องสวนปัสสาวะเพื่อลดความเสี่ยงของการบาดเจ็บต่อกระเพาะปัสสาวะ
• การดูแลแผลบริเวณอวัยวะเพศ (Wound Care): ในผู้ป่วยที่มีแผลบริเวณอวัยวะเพศ การสวนปัสสาวะสามารถช่วยลดการสัมผัสของปัสสาวะกับแผล ทำให้แผลหายเร็วขึ้น

ข้อควรระวังในการสวนปัสสาวะ

แม้ว่าการสวนปัสสาวะจะเป็นหัตถการที่ช่วยบรรเทาอาการและรักษาโรคได้ แต่ก็มีความเสี่ยงที่ต้องระมัดระวัง เช่น:

• การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ (Urinary Tract Infection – UTI): เป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบบ่อยที่สุดจากการสวนปัสสาวะ เนื่องจากสายสวนเป็นทางเข้าของเชื้อโรคสู่กระเพาะปัสสาวะ
• การบาดเจ็บของท่อปัสสาวะ (Urethral Injury): อาจเกิดขึ้นได้หากสอดสายสวนอย่างไม่ระมัดระวัง หรือใช้สายสวนที่มีขนาดไม่เหมาะสม
• ภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ: เช่น เลือดออก ปัสสาวะรั่ว และการระคายเคืองบริเวณท่อปัสสาวะ

ดังนั้น การสวนปัสสาวะควรทำโดยบุคลากรทางการแพทย์ที่ได้รับการฝึกฝนมาอย่างดี และต้องปฏิบัติตามหลักการปลอดเชื้ออย่างเคร่งครัด เพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะแทรกซ้อน

สรุป

การสวนปัสสาวะเป็นหัตถการทางการแพทย์ที่มีประโยชน์อย่างมากในการระบายปัสสาวะออกจากร่างกายเมื่อผู้ป่วยไม่สามารถปัสสาวะได้เอง อย่างไรก็ตาม ควรตระหนักถึงความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นและทำการสวนปัสสาวะภายใต้การดูแลของบุคลากรทางการแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญ เพื่อให้การรักษาเป็นไปอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ