ทำไมบางคนเมารถ บางคนไม่เมารถ

ทำไมบางคนถึงเมารถง่าย ในขณะที่บางคนไม่รู้สึกอะไรเลยเวลาเดินทาง?

เพื่อนฉันนี่แหละ เมารถง่ายมากกกกก! จำได้เลย ตอนไปเที่ยวเขาใหญ่กับแก๊งค์เมื่อ 14 กุมภาพันธ์ ปีที่แล้ว นั่งรถแค่ชั่วโมงกว่าๆ ก็อาเจียนแล้ว รถแค่โค้งนิดเดียวก็หน้าซีด แต่ฉันนั่งข้างๆ สบายมาก นอนหลับเป็นตายเลย แปลกเนอะ เรานั่งรถคันเดียวกันแท้ๆ

คิดว่ามันขึ้นกับร่างกายแต่ละคนจริงๆ บางคนระบบประสาทอาจจะไวกว่า หรือสมดุลร่างกายไม่ดี แบบเพื่อนฉันอ่ะ มึนง่าย เวียนหัวง่ายด้วย แต่ฉันนี่ แข็งแรงสมบูรณ์ (หรือเปล่าหว่า) ไม่ค่อยมีอาการอะไรเลยเวลานั่งรถ แม้ว่าจะขับรถเร็วแค่ไหนก็ตาม

ครั้งหนึ่ง เคยลองกินยาแก้เมารถ ราคาซองละประมาณ 30 บาท ผลคือ…ฉันง่วงมากกกกกกก แต่เพื่อนฉันก็ยังเมารถอยู่ดี สรุปคือ ไม่มีอะไรมหัศจรรย์ มันขึ้นกับแต่ละบุคคลจริงๆ นั่นแหละ ไม่ยุติธรรมเลยจริงๆ

ทําไมคนขับรถถึงไม่เมารถ

คนขับรถมักไม่เมารถเพราะเขามี “อำนาจ” เหนือสถานการณ์ การมองเห็นที่กว้างไกลและการควบคุมรถเอง ทำให้ประสาทสัมผัสต่างๆ ทำงานสอดประสานกันได้อย่างลงตัว

• การมองเห็น: คนขับเห็นภาพรวมของการเคลื่อนที่ ทำให้ระบบรับรู้การทรงตัว (vestibular system) ในหูชั้นในทำงานสอดคล้องกับสิ่งที่ตาเห็น ลดความขัดแย้งของข้อมูล
• การควบคุม: การเป็นผู้ควบคุมรถทำให้สมองคาดการณ์การเคลื่อนไหวได้ เตรียมพร้อมรับมือกับการเปลี่ยนแปลง ช่วยลดความรู้สึกไม่สบาย
• จิตวิทยา: ความรู้สึกของการ “ควบคุม” มีผลต่อความรู้สึกปลอดภัย ลดความกังวล ซึ่งเป็นปัจจัยหนึ่งที่กระตุ้นอาการเมารถ

การเมารถก็เหมือนปรัชญาชีวิตอย่างหนึ่ง การที่เราไม่สามารถควบคุมสิ่งต่างๆ รอบตัวได้ อาจทำให้เกิดความรู้สึกไม่มั่นคงและไม่สบายใจได้เช่นกัน

ทําไมคนถึงเมารถ

เงียบจังเลยนะ คืนนี้… นึกถึงเรื่องเมารถเมื่อวันก่อน เวียนหัวไปหมดเลย สงสัยเหมือนกันว่าทำไมมันถึงเป็นแบบนั้น

รู้สึกเหมือนสมองมัน งง ๆ ตาเห็นอย่าง หูรู้สึกอีกอย่าง ร่างกายก็เลย งง ตามไปด้วยมั้ง… เหมือนตอนเด็กๆ เคยนั่งรถตู้กลับบ้านต่างจังหวัด นานๆ ทีถึงจะได้กลับ จำได้ว่าเมาทุกทีเลย ต้องกินยาแก้เมาตลอดทาง

บางที อาจจะเป็นเพราะหูชั้นในมันรับรู้ถึงการเคลื่อนไหว แต่ตาเรามองไม่เห็นการเคลื่อนไหวแบบนั้น อย่างในรถ ตาก็มองแต่เบาะ แต่หูเรารับรู้ว่ารถกำลังเคลื่อนที่อยู่ มันก็เลยขัดแย้งกัน สมองเลยประมวลผลไม่ถูก เลยเวียนหัว คลื่นไส้ อยากอ้วกไปหมด

เมื่อเดือนที่แล้ว ไปเที่ยวทะเลกับเพื่อน นั่งเรือสปีดโบ๊ท ก็เป็นอีก โคลงไปโคลงมา คลื่นซัด ยิ่งหนักเลย เพื่อนบอกว่าให้มองเส้นขอบฟ้า ก็ช่วยได้นิดหน่อย แต่มันก็ยังเวียนหัวอยู่ดี

• ตาเห็นนิ่ง แต่หูรับรู้การเคลื่อนไหว
• สมองสับสน รับข้อมูลขัดแย้งกัน
• ส่งผลให้เกิดอาการเมารถ เมาเรือ เมาเครื่องบิน
• วิธีแก้เบื้องต้น มองเส้นขอบฟ้า กินยาแก้เมา นอนพัก
• ปีนี้เมาเรือแค่ครั้งเดียว ถือว่าน้อยลงกว่าปีก่อนๆ มาก ที่เมื่อก่อนเมาแทบทุกครั้งที่ขึ้นเรือ

ทําไมบางคนถึงเมารถ ในขณะที่บางคนไม่เมา

ทำไมบางคนเมารถ คนอื่นไม่เป็นไร? มันคือเกมซ่อนหากันระหว่างสมองกับการรับรู้ สมองได้รับข้อมูลไม่ตรงกันไง

• ความขัดแย้งของสัญญาณ: ตาบอกว่า “เราอยู่เฉยๆ” หูชั้นใน (ตัวจับสมดุล) บอกว่า “เรากำลังหมุน” สมองงง เลยสั่งร่างกาย “สำรอง” ด้วยการคลื่นไส้ อาเจียน
• เด็ก vs. ผู้ใหญ่: เด็กระบบการทรงตัวยังพัฒนาไม่เต็มที่ ก็เหมือนโปรแกรม beta test แหละ
• ปัจจัยเสี่ยงส่วนบุคคล: นอนน้อย ปาร์ตี้หนัก (แอลกอฮอล์ บุหรี่) ร่างกายอ่อนแอ ระบบประสาทก็รวนตาม
• พันธุกรรม: ถ้าพ่อแม่เมารถ ลูกก็มีสิทธิ์เป็น เหมือนได้สูตรลับ (ที่ไม่ดี) มา

อาการเมารถไม่ใช่แค่เรื่องร่างกาย มันคือ “ปรัชญา” ของความไม่สมดุลในชีวิตเราด้วยรึเปล่านะ? แค่คิดเล่นๆ

ข้อมูลเสริม(แบบไม่วิชาการจ๋า):

• หูชั้นใน: มีของเหลวและขนจิ๋วๆ ช่วยจับการเคลื่อนไหว (เหมือนเซ็นเซอร์ในมือถือ)
• การปรับตัว: ฝึกบ่อยๆ ร่างกายจะเริ่มชิน (เหมือนเล่นเกมยากๆ จนเก่ง)
• ยาแก้เมารถ: ช่วยลดการส่งสัญญาณผิดปกติจากหูชั้นในไปยังสมอง (แต่กินก่อนเดินทางนะ!)
• วิธีง่ายๆ: มองไปข้างหน้า จิบน้ำขิง หายใจลึกๆ(แต่ถ้าไม่ไหวจริงๆ ก็พักเถอะ!)

ทำไมบางคนถึงไม่เมารถ

พวกที่ไม่เมาน่ะเหรอ? คุมเกมไง ใครนั่งมองแต่ข้างในก็ปั่นหัวดิ

• มองเห็น: คนขับเห็นทุกอย่างที่เกิดขึ้น
• คุม: ควบคุมความเร็ว ทิศทาง มันสั่งได้
• สมอง: ตา หู มันคุยกันรู้เรื่อง บอกว่า “ไปข้างหน้า” ไม่ใช่ “หมุนติ้วๆ”
• คนขับ: รอด
• คนนั่ง: ซวยไป

อาการคนเมารถ เกิดจากอะไร

อาการเมารถเกิดจากความขัดแย้งของข้อมูลประสาทสัมผัสครับ สมองได้รับสัญญาณที่ขัดแย้งกันระหว่างระบบการทรงตัวในหูชั้นใน (Vestibular system) กับระบบการมองเห็น (Visual system) ลองนึกภาพง่ายๆ เวลาอยู่ในรถที่เคลื่อนที่ ตาเห็นว่ากำลังเคลื่อนที่ แต่หูชั้นในรับรู้ว่าร่างกายนิ่งอยู่ ความขัดแย้งนี้ทำให้สมองสับสน ส่งผลให้เกิดอาการไม่สบายตัว เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดหัว และเวียนหัว

• ระบบการทรงตัว (Vestibular system): อยู่ในหูชั้นใน ตรวจจับการเคลื่อนไหวและการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งของศีรษะ ส่งข้อมูลไปยังสมอง
• ระบบการมองเห็น (Visual system): รับรู้สิ่งแวดล้อมรอบตัว ส่งข้อมูลเกี่ยวกับการเคลื่อนที่ของสิ่งต่างๆ ไปยังสมอง

ความขัดแย้งของข้อมูลทั้งสองระบบนี้ ทำให้เกิดอาการเมารถ ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่น่าสนใจ สะท้อนให้เห็นถึงความซับซ้อนของการประมวลผลข้อมูลของสมอง และความสำคัญของการทำงานประสานกันของระบบต่างๆ ในร่างกาย ผมเองเคยมีประสบการณ์เมารถอย่างหนัก จำได้ว่าทรมานมาก เลยสนใจศึกษาเรื่องนี้เพิ่มเติม และพบว่ามีปัจจัยอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องด้วย เช่น ความไวต่อการเคลื่อนไหวของแต่ละบุคคล หรือแม้แต่สภาพอากาศ ก็มีส่วนทำให้เกิดอาการเมารถได้ง่ายขึ้น

ปีนี้ผมได้อ่านงานวิจัยหลายชิ้นเกี่ยวกับการรักษาอาการเมารถด้วยการใช้ยา และพบว่ามีการพัฒนาไปมาก โดยเฉพาะยาที่มีฤทธิ์ลดอาการคลื่นไส้และอาเจียน ซึ่งช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น อย่างไรก็ตาม การป้องกันยังคงสำคัญที่สุด เช่น การเลือกที่นั่งในรถ การมองไปที่ขอบฟ้า หรือการดื่มน้ำมากๆ

บุคคลใดเสี่ยงต่อการเกิดเมารถมากที่สุด

โอ๊ย เมารถเนี่ย! ใคร ๆ ก็เป็นได้แหละ แต่ที่บ้านฉันเนี่ย ลูกชายคนเล็ก (น้องเต้ 7 ขวบ) นี่ตัวดีเลย ขึ้นรถทีไร เตรียมถุงไว้เลยจ้า คือปกติก็ซนมาก วิ่งเล่นทั้งวัน แต่พอรถออกตัวเท่านั้นแหละ หน้าซีด ปากเขียวมาเลย

แล้วก็เมียผมเนี่ย ตอนท้องน้องเต้ ก็เมารถหนักมากกกกก ไปไหนทีทรมานสุด ๆ ต้องแวะพักตลอด

• เด็ก: โดยเฉพาะ 2-12 ขวบ นี่ตัว top เลย (น้องเต้เป็นหลักฐาน)
• คนท้อง: อันนี้เข้าใจเลย ฮอร์โมนเปลี่ยนเยอะแยะ
• ไมเกรน: เพื่อนผมเป็นไมเกรน บอกว่าเมารถทีปวดหัวคูณสอง
• คนเจ็บสมอง: อันนี้ไม่เคยเจอเอง แต่หมอบอกมาว่ามีผลจริง ๆ

ล่าสุดเนี่ย ไปเที่ยวหัวหินกันมา (สงกรานต์ที่ผ่านมาเนี่ยแหละ) เตรียมยาแก้เมารถให้ทุกคน แต่สุดท้ายน้องเต้ก็… นั่นแหละ เลอะเทอะไปหมด สงสารก็สงสาร ขำก็ขำ คราวหน้าคงต้องนั่งเครื่องบินอย่างเดียวแล้วมั้งเนี่ย

เมารถทำยังไงถึงจะหาย

เมารถหรือ?

• ตำแหน่งสำคัญ: กลางลำ, ชั้นล่างสุด, แถวหน้า…น้อยสุดคือท้ายรถ.
• สายตา: มองไกล…โฟกัสสิ่งเคลื่อนที่ช่วยอะไรไม่ได้.
• ยา: ไดเมนไฮดริเนท, โปรเมทาซีน…กินก่อน. ง่วงนะ. อย่าขับ.
• เลี่ยง: อ่าน, จ้องจอ…รับประกันอาการแย่ลง.
• หลับตา: ตัดสัญญาณรบกวน…โลกสงบขึ้นเยอะ.
• แว่น: ลดแสงจ้า…สบายตาขึ้น.

ข้อมูลเสริม:

• ขิง: เคี้ยว…บรรเทาคลื่นไส้.
• ลม: รับอากาศบริสุทธิ์…สำคัญ.
• จุดกด: กดจุด…ลองดู ไม่เสียหาย. ขมับ, ท้องแขนด้านใน.

*ปรัชญา:* ทุกการเดินทาง…ล้วนมีการเปลี่ยนแปลง. ไม่ว่าจะทางกาย…หรือใจ.

#การทรงตัว #หูชั้นใน #เมารถ