ปริมาณรังสีเท่าไรจึงมีโอกาสทำให้เกิดอาการเจ็บป่วยได้

เส้นแบ่งระหว่างความปลอดภัยและอันตราย: ปริมาณรังสีกับผลกระทบต่อสุขภาพ

รังสีเป็นพลังงานที่มองไม่เห็นแต่มีอิทธิพลต่อชีวิตเราอย่างลึกซึ้ง ทั้งในแง่บวก เช่น การใช้ในทางการแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรักษาโรค และในแง่ลบ คือ ผลกระทบต่อสุขภาพหากได้รับในปริมาณที่มากเกินไป ความเข้าใจเกี่ยวกับปริมาณรังสีที่ส่งผลต่อสุขภาพจึงเป็นสิ่งสำคัญยิ่ง แต่คำตอบไม่ใช่ตัวเลขตายตัว เนื่องจากปัจจัยหลายอย่างมีผลต่อความรุนแรงของอาการ รวมถึงประเภทของรังสี ระยะเวลาการได้รับรังสี และส่วนของร่างกายที่ได้รับรังสี

เราจะใช้หน่วยซีเวิร์ต (Sv) เป็นหน่วยวัดปริมาณรังสีที่ดูดซับโดยร่างกาย ซึ่งคำนึงถึงประสิทธิภาพทางชีวภาพของรังสีชนิดต่างๆ โดยทั่วไปแล้ว การได้รับรังสีในปริมาณต่ำจะไม่ก่อให้เกิดอาการเจ็บป่วยที่ชัดเจน ร่างกายสามารถซ่อมแซมความเสียหายได้เอง แต่การได้รับรังสีในปริมาณสูงจะทำให้เกิดความเสียหายต่อเซลล์ ส่งผลให้เกิดอาการเจ็บป่วยได้หลากหลาย ตั้งแต่ระดับเล็กน้อยไปจนถึงร้ายแรงถึงแก่ชีวิต

ผลกระทบเฉียบพลัน (Acute Radiation Sickness): มักเกิดขึ้นหลังจากได้รับรังสีในปริมาณสูงอย่างฉับพลัน เช่น อุบัติเหตุทางนิวเคลียร์ อาการจะปรากฏขึ้นภายในไม่กี่ชั่วโมงหรือไม่กี่วัน โดยระดับความรุนแรงขึ้นอยู่กับปริมาณรังสีที่ได้รับ:

• ต่ำกว่า 1 Sv: อาจไม่มีอาการปรากฏชัด หรือมีอาการคลื่นไส้ อาเจียนเล็กน้อย แต่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งในระยะยาว ซึ่งเป็นความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นแบบไม่เป็นเชิงเส้น หมายความว่าการเพิ่มปริมาณรังสีเพียงเล็กน้อยอาจเพิ่มความเสี่ยงอย่างมีนัยสำคัญ
• 1-2 Sv: คลื่นไส้อาเจียน ปวดหัว อ่อนเพลีย อาจมีอาการท้องเสีย และภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ ซึ่งจะฟื้นตัวได้ภายในไม่กี่สัปดาห์ แต่ความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งยังคงสูง
• 2-6 Sv: อาการรุนแรงขึ้น รวมถึงการติดเชื้อ เลือดออก ผมร่วง ความดันโลหิตต่ำ และความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตสูง
• มากกว่า 6 Sv: อาการรุนแรงมาก อาจเสียชีวิตได้ภายในไม่กี่สัปดาห์ แม้ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที

ผลกระทบเรื้อรัง (Chronic Effects): เป็นผลกระทบที่เกิดขึ้นในระยะยาว หลังจากได้รับรังสีในปริมาณสะสม เช่น การทำงานใกล้แหล่งกำเนิดรังสีเป็นเวลานาน หรือการได้รับรังสีจากสิ่งแวดล้อม ผลกระทบเรื้อรังที่สำคัญคือการเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็ง โรคโลหิตจาง และโรคทางพันธุกรรม

สำคัญ: ตัวเลขที่กล่าวมาเป็นเพียงค่าประมาณ และผลกระทบที่เกิดขึ้นกับแต่ละบุคคลอาจแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ ดังกล่าวข้างต้น การได้รับรังสีปริมาณ 750 mSv (0.75 Sv) อาจทำให้ผมร่วงได้จริง แต่ไม่ใช่ทุกคนที่ได้รับปริมาณเท่ากันจะเกิดอาการนี้ การปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านรังสีเป็นสิ่งจำเป็น หากสงสัยว่าได้รับรังสีในปริมาณที่มากเกินไป

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้เบื้องต้น ไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์ หากมีข้อสงสัยหรือกังวลเกี่ยวกับการได้รับรังสี ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพโดยตรง เพื่อรับคำแนะนำที่ถูกต้องและเหมาะสมกับสถานการณ์ของแต่ละบุคคล