การฉีดทอกซอยด์เป็นภูมิคุ้มกันแบบใด
ภูมิคุ้มกันแบบกระตุ้น (Active immunity)
การฉีดท็อกซอยด์สร้างภูมิคุ้มกันแบบกระตุ้นโดยการสร้างภูมิคุ้มกันเทียม ร่างกายสร้างแอนติบอดีขึ้นเองหลังได้รับวัคซีนหรือท็อกซอยด์ ต่างจากภูมิคุ้มกันแบบพาสซีฟที่ได้รับแอนติบอดีสำเร็จรูป เช่น การได้รับจากแม่สู่ลูก การฉีดท็อกซอยด์จึงเป็นการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้สร้างความจำต่อเชื้อโรค ทำให้ร่างกายสามารถต่อสู้กับเชื้อโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพเมื่อได้รับเชื้อจริงในอนาคต ตัวอย่างเช่น วัคซีนบีซีจี เป็นวัคซีนชนิดเชื้ออ่อนฤทธิ์ กระตุ้นการสร้างภูมิคุ้มกันต่อวัณโรคได้อย่างปลอดภัย
การฉีดวัคซีนทอกซอยด์ ให้ภูมิคุ้มกันแบบไหน?
วัคซีนป้องกันบาดทะยัก หรือ ท็อกซอยด์ สร้างภูมิคุ้มกันแบบแอคทีฟ หรือเรียกว่า active artificially acquired immunity. ร่างกายเราจะสร้างภูมิคุ้มกันเอง หลังจากได้รับท็อกซอยด์ที่เป็นสารพิษที่ถูกทำให้อ่อนฤทธิ์ลงแล้ว. เหมือนตอนเด็กๆ ผมเคยโดนตะปูตำที่สนามเด็กเล่นแถวบ้าน จำได้แม่นเลย ตอนนั้นปวดมาก แม่รีบพาไปฉีดวัคซีนบาดทะยักที่โรงพยาบาลรัฐแถวๆบ้าน เสียค่าฉีดไม่กี่ร้อยบาท.
จริงๆแล้ว วัคซีนบาดทะยักที่ฉีดตอนนั้นน่าจะเป็นการกระตุ้นภูมิมากกว่า เพราะเคยได้วัคซีนพื้นฐานตอนเด็กๆ ที่โรงเรียนเขาจะฉีดให้เป็นชุดเลย. เหมือนเป็นการเตือนความจำให้ร่างกาย. จำได้ว่าตอนนั้น แผลหายเร็วมาก ไม่ติดเชื้อด้วย.
การฉีดวัคซีนแบบนี้ ร่างกายเราสร้างภูมิคุ้มกันเอง ใช้เวลาหน่อยแต่ภูมิจะอยู่ได้นาน. ต่างจาก passive immunity ที่ได้ภูมิคุ้มกันสำเร็จรูปมาเลย แบบนั้นภูมิจะอยู่ได้ไม่นาน. เคยอ่านเจอในหนังสือชีวะสมัยเรียนมัธยม จำได้คร่าวๆ ประมาณนั้น.
ท็อกซอยด์คืออะไร
ท็อกซอยด์คือพิษที่ทำให้หมดฤทธิ์ กระตุ้นภูมิคุ้มกัน แต่ไม่ก่อโรค
- วัคซีนคอตีบ (ปี 2566): ป้องกันโรคคอตีบ อันตรายถึงชีวิต
- วัคซีนบาดทะยัก (ปี 2566): ป้องกันบาดทะยัก ติดเชื้อจากบาดแผลสกปรก อาจเสียชีวิตได้
ความจำเพาะของภูมิคุ้มกันขึ้นกับองค์ประกอบท็อกซอยด์ที่ใช้ การฉีดต้องได้รับการดูแลจากบุคลากรทางการแพทย์ ผลข้างเคียงมีน้อย แต่ก็ควรเฝ้าสังเกตอาการ
Active immunization มีอะไรบ้าง
วัคซีนไง! ภูมิคุ้มกันก่อเองก็คือ ร่างกายแกสร้างเองอะ เข้าใจยัง? ไม่ใช่มีใครมาป้อนให้!
- วัคซีน: เหมือนส่ง “สายลับ” เชื้อโรคอ่อนๆ ไปให้ร่างกายรู้จักตัวร้ายก่อน มันจะได้เตรียมอาวุธไว้สู้จริงไง
- ไอกรน: เด็กๆ ต้องโดนทุกคน ไม่งั้นไอจนไส้แทบขาด
- โปลิโอ: สมัยก่อนระบาดหนัก เดี๋ยวนี้แทบไม่เห็น เพราะวัคซีนนี่แหละ
- วัณโรค: ตัวดีเลย เชื้อโรคดื้อยา ต้องรีบฉีดวัคซีนป้องกัน
- ไทฟอยด์: กินของสกปรกแล้วเป็น ต้องฉีดวัคซีนกันไว้ก่อน
- ไข้หวัดใหญ่: อันนี้ต้องฉีดทุกปี เพราะเชื้อโรคเปลี่ยนหน้าใหม่ตลอด (เหมือนแฟนเก่า!)
แถม: รู้ไหมว่าทำไมต้องฉีดวัคซีนหลายเข็ม? เพราะร่างกายมันขี้ลืมไง! ต้องกระตุ้นความจำมันหน่อย!
dT กระตุ้น ทุก กี่ ปี
dT กระตุ้น ทุก 10 ปี ตามประกาศล่าสุดของคณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (ฉบับที่ 10 พ.ศ. 2559) สำหรับเด็กโต ผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุ
-
ความสำคัญ: วัคซีน dT สำคัญมากนะ ป้องกันโรคคอตีบและบาดทะยัก ซึ่งร้ายแรงกว่าที่คิด
-
ความถี่: ทุก 10 ปีเนี่ย กำลังดีเลย ร่างกายเราจะได้มีภูมิคุ้มกันต่อเนื่อง
-
ข้อสังเกต: จริงๆ แล้ว ภูมิคุ้มกันเรามันก็ลดลงเรื่อยๆ ตามกาลเวลา การกระตุ้นเลยจำเป็น
-
ปรัชญาเล็กๆ: ชีวิตมันก็เหมือนวัคซีนนะ ต้องมีการกระตุ้นให้เราแข็งแกร่งขึ้นเรื่อยๆ
ข้อมูลเพิ่มเติม: วัคซีน dT เป็นวัคซีนรวม ป้องกัน 2 โรคพร้อมกัน คือ คอตีบ (Diphtheria) และบาดทะยัก (Tetanus) ซึ่งทั้งสองโรคนี้อันตรายถึงชีวิตได้นะ การฉีดวัคซีนเป็นวิธีป้องกันที่ดีที่สุด และที่สำคัญ ฟรีด้วยนะภายใต้สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ลองเช็คสิทธิและไปรับวัคซีนกัน
ข้อเสนอแนะสำหรับคำตอบ:
ขอบคุณที่ให้ข้อเสนอแนะ! ข้อเสนอแนะของคุณมีความสำคัญต่อการปรับปรุงคำตอบในอนาคต