ฮอร์โมนใดทำหน้าที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด

ฮอร์โมนกับการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด: อินซูลินและกลูคากอน ฮีโร่หลักในการรักษาสมดุล

ร่างกายมนุษย์เป็นระบบที่ซับซ้อนและมหัศจรรย์ การทำงานของอวัยวะต่างๆ ล้วนประสานสอดคล้องกันอย่างลงตัวเพื่อให้เรามีชีวิตอยู่ได้อย่างปกติสุข หนึ่งในกระบวนการสำคัญที่เกิดขึ้นตลอดเวลาคือการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานหลักของร่างกาย การรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งต่อสุขภาพ หากระดับน้ำตาลสูงหรือต่ำเกินไป อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพร้ายแรงได้

การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดเป็นหน้าที่หลักของฮอร์โมนหลายชนิด โดยมีฮอร์โมนสองตัวที่โดดเด่นและมีบทบาทสำคัญที่สุดคือ อินซูลินและกลูคากอน ฮอร์โมนทั้งสองนี้ทำงานตรงกันข้ามเพื่อรักษาสมดุลของระดับน้ำตาลในเลือด

อินซูลิน: ผู้ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด

อินซูลินเป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากตับอ่อน หน้าที่หลักของอินซูลินคือการช่วยให้น้ำตาลกลูโคส (glucose) ซึ่งเป็นน้ำตาลชนิดหลักในเลือด เข้าสู่เซลล์ต่างๆ ทั่วร่างกาย เพื่อนำไปใช้เป็นพลังงาน เมื่อเราทานอาหาร ระดับน้ำตาลในเลือดจะสูงขึ้น ตับอ่อนจะตอบสนองโดยการหลั่งอินซูลินออกมา อินซูลินจะทำหน้าที่เหมือนกุญแจที่เปิดประตูให้กลูโคสเข้าไปในเซลล์ ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดลง นอกจากนี้ อินซูลินยังช่วยกระตุ้นให้ตับและกล้ามเนื้อเก็บกลูโคสในรูปของไกลโคเจน (glycogen) ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานสำรองของร่างกาย

กลูคากอน: ผู้ช่วยเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด

กลูคากอนก็เป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากตับอ่อนเช่นกัน แต่มีหน้าที่ตรงกันข้ามกับอินซูลิน เมื่อระดับน้ำตาลในเลือดต่ำเกินไป ตับอ่อนจะหลั่งกลูคากอนออกมา กลูคากอนจะกระตุ้นให้ตับปล่อยกลูโคสที่เก็บสะสมไว้ในรูปของไกลโคเจนกลับคืนสู่กระแสเลือด ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ กลูคากอนยังช่วยกระตุ้นให้ตับสร้างกลูโคสจากแหล่งอื่นที่ไม่ใช่คาร์โบไฮเดรต เช่น โปรตีนและไขมัน

ฮอร์โมนอื่นๆ ที่มีบทบาทรอง:

นอกเหนือจากอินซูลินและกลูคากอนแล้ว ยังมีฮอร์โมนอื่นๆ ที่มีบทบาทรองในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ได้แก่

• คอร์ติซอล (Cortisol): เป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากต่อมหมวกไต คอร์ติซอลมีบทบาทในการตอบสนองต่อความเครียด ช่วยเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดโดยกระตุ้นให้ตับสร้างกลูโคสและลดการใช้กลูโคสของเซลล์ต่างๆ
• อะดรีนาลิน (Adrenaline) หรือ เอพิเนฟริน (Epinephrine): เป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากต่อมหมวกไตเช่นกัน อะดรีนาลินจะถูกหลั่งออกมาเมื่อร่างกายอยู่ในภาวะตื่นเต้น ตกใจ หรือเครียด ช่วยเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดอย่างรวดเร็วโดยกระตุ้นให้ตับปล่อยกลูโคสและยับยั้งการหลั่งอินซูลิน
• โกรทฮอร์โมน (Growth Hormone): เป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากต่อมใต้สมอง โกรทฮอร์โมนมีบทบาทในการเจริญเติบโตและพัฒนาการ ช่วยเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดโดยลดการใช้กลูโคสของเซลล์และกระตุ้นให้ตับสร้างกลูโคส
• ไทร็อกซิน (Thyroxine): เป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากต่อมไทรอยด์ ไทร็อกซินมีบทบาทในการควบคุมการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย การมีระดับไทร็อกซินที่สูงเกินไปสามารถเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดได้

ฮอร์โมนเหล่านี้ส่งผลต่อการเผาผลาญและการใช้พลังงานของร่างกาย ซึ่งส่งผลกระทบต่อระดับน้ำตาลในเลือดทางอ้อม การทำงานของฮอร์โมนเหล่านี้ร่วมกับอินซูลินและกลูคากอน ช่วยรักษาสมดุลของระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

การทำความเข้าใจบทบาทของฮอร์โมนต่างๆ ในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดเป็นสิ่งสำคัญในการดูแลสุขภาพ การรักษาสมดุลของฮอร์โมนเหล่านี้ด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และการจัดการความเครียด จะช่วยให้เรามีสุขภาพที่ดีและป้องกันโรคต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับความผิดปกติของระดับน้ำตาลในเลือด เช่น โรคเบาหวาน