โรคภูมิแพ้แบ่งออกเป็นกี่ประเภท

โรคภูมิแพ้: ประเภทและกลไกการเกิด

โรคภูมิแพ้เกิดจากการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันต่อสารก่อภูมิแพ้ ซึ่งเป็นสิ่งแปลกปลอมที่ไม่เป็นอันตรายต่อบุคคลทั่วไป แต่อาจกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ในผู้ที่เป็นภูมิแพ้ โรคภูมิแพ้สามารถแบ่งออกได้เป็น 4 ประเภทหลักตามกลไกการเกิด ได้แก่

1. ภูมิแพ้ชนิดที่ 1 (IgE-mediated)

ภูมิแพ้ชนิดที่ 1 เป็นประเภทที่พบบ่อยที่สุด เกิดจากการที่ร่างกายสร้างแอนติบอดีชนิด IgE ตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ เมื่อสารก่อภูมิแพ้เข้าสู่ร่างกาย แอนติบอดี IgE จะจับกับเซลล์มาสต์ (mast cell) และเซลล์แบโซฟิล (basophil) ซึ่งจะปล่อยสารเคมีต่างๆ เช่น ฮีสตามีน (histamine) ทริปเทส (tryptase) และลิวโคไตรอีน (leukotrienes) ส่งผลให้อาการแพ้ต่างๆ เช่น ผื่นลมพิษ น้ำมูกไหล คันตา คันจมูก และหอบหืด

อาการ: อาการแพ้ชนิดที่ 1 มักเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วหลังจากสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ อาการที่พบได้ทั่วไป ได้แก่

• ผื่นลมพิษ
• น้ำมูกไหล
• คันตา คันจมูก
• หายใจลำบาก
• ไอ
• วิงเวียนศีรษะ
• ความดันโลหิตต่ำ

ตัวอย่างสารก่อภูมิแพ้: ละอองเกสร ฝุ่นไรฝุ่น ขนสัตว์ อาหารบางชนิด เช่น นม ถั่วเหลือง และไข่

2. ภูมิแพ้ชนิดที่ 2 (Antibody-mediated cytotoxic)

ภูมิแพ้ชนิดที่ 2 เกิดจากการที่แอนติบอดี IgG หรือ IgM จับกับเซลล์เป้าหมายและกระตุ้นให้เซลล์อื่นๆ ฆ่าเซลล์เป้าหมายนั้นได้ อาจเกิดขึ้นกับเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว หรือเกล็ดเลือด

อาการ: อาการของภูมิแพ้ชนิดที่ 2 อาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับอวัยวะที่ได้รับผลกระทบ ตัวอย่างเช่น

• โรคโลหิตจาง (หากเม็ดเลือดแดงถูกทำลาย)
• ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ (หากเกล็ดเลือดถูกทำลาย)
• ปัญหาเกี่ยวกับระบบประสาท (หากเซลล์สมองถูกทำลาย)

ตัวอย่างสารก่อภูมิแพ้: ยาบางชนิด เช่น เพนิซิลลิน อาหารบางชนิด

3. ภูมิแพ้ชนิดที่ 3 (Immune Complex-mediated)

ภูมิแพ้ชนิดที่ 3 เกิดจากการที่สารก่อภูมิแพ้รวมตัวกับแอนติบอดีในกระแสเลือด ก่อตัวเป็นคอมเพล็กซ์ภูมิคุ้มกัน (immune complex) ซึ่งจะไปจับกับเนื้อเยื่อต่างๆ ทั่วร่างกายและกระตุ้นให้เกิดการอักเสบ

อาการ: อาการของภูมิแพ้ชนิดที่ 3 อาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับอวัยวะที่ได้รับผลกระทบ ตัวอย่างเช่น

• โรคปวดข้อ
• โรคผิวหนัง
• ภาวะไตอักเสบ

ตัวอย่างสารก่อภูมิแพ้: ยาบางชนิด เช่น ซัลฟาไดอะซีน อาหารบางชนิด

4. ภูมิแพ้ชนิดที่ 4 (Cell-mediated หรือ Delayed-type hypersensitivity)

ภูมิแพ้ชนิดที่ 4 เป็นการตอบสนองของเซลล์ T ต่อสารก่อภูมิแพ้ อาการจะเกิดขึ้นช้าและใช้เวลาหลายชั่วโมงหรือหลายวันจึงจะแสดงอาการ

อาการ: อาการของภูมิแพ้ชนิดที่ 4 อาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสารก่อภูมิแพ้ ตัวอย่างเช่น

• การทดสอบภูมิแพ้
• ปฏิกิริยาต่อโลหะเครื่องประดับ
• โรคผิวหนัง

ตัวอย่างสารก่อภูมิแพ้: นิเกิล ยาง ยาบางชนิด เช่น นีโอมัยซิน

การรักษาโรคภูมิแพ้จะขึ้นอยู่กับประเภทของโรคภูมิแพ้และความรุนแรงของอาการ แพทย์อาจแนะนำการใช้ยาต่างๆ เช่น ยาแก้แพ้ ยาสเตียรอยด์ และยาปรับสภาพภูมิคุ้มกัน รวมถึงการหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้และการฉีดวัคซีนภูมิแพ้