Im ฉีดได้กี่ cc

ปริมาณยาฉีดเข้ากล้ามเนื้อ (IM): ทำไม “ไม่เกิน 5 ซีซี” ถึงสำคัญ และอะไรที่ต้องรู้มากกว่านั้น?

การฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ (Intramuscular Injection หรือ IM) เป็นวิธีที่ใช้กันทั่วไปในการให้ยาที่มีฤทธิ์เร็ว เพราะยาจะถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดผ่านกล้ามเนื้อได้เร็วกว่าการกินยาบางชนิด อย่างไรก็ตาม ปริมาณยาที่ฉีดได้ในแต่ละครั้งนั้นไม่ใช่เรื่องที่มองข้ามได้เลย เพราะมันมีผลต่อประสิทธิภาพของยาและผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น

ทำไมถึงมีข้อจำกัด “ไม่เกิน 5 ซีซี” ต่อจุดฉีด?

ข้อจำกัดเรื่องปริมาณ 5 ซีซี เป็นแนวทางปฏิบัติทั่วไปที่มุ่งเน้นความปลอดภัยของผู้ป่วย เหตุผลหลักๆ ที่อยู่เบื้องหลังข้อจำกัดนี้คือ:

• การดูดซึมยา: กล้ามเนื้อแต่ละมัดมีความสามารถในการดูดซึมยาที่แตกต่างกัน การฉีดยาในปริมาณที่มากเกินไปในจุดเดียว อาจทำให้ยาถูกดูดซึมได้ไม่หมด ทำให้ประสิทธิภาพของยาลดลง หรืออาจเกิดการสะสมของยาในบริเวณที่ฉีด
• อาการไม่พึงประสงค์: การฉีดยาปริมาณมากเกินไป อาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์บริเวณที่ฉีด เช่น อาการปวด บวม แดง ร้อน หรือแม้กระทั่งการเกิดฝีหนอง (Abscess) โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากยาที่ฉีดมีความเข้มข้นสูง หรือมีฤทธิ์ระคายเคืองต่อเนื้อเยื่อ
• ความเสียหายต่อเนื้อเยื่อ: การฉีดปริมาณมากเกินไป อาจทำให้เกิดแรงดันในกล้ามเนื้อมากเกินไป ส่งผลให้เนื้อเยื่อกล้ามเนื้อถูกทำลาย หรือเกิดความเสียหายต่อเส้นประสาทและเส้นเลือดบริเวณนั้นได้

อะไรที่ต้องรู้มากกว่า “ไม่เกิน 5 ซีซี”?

ถึงแม้ว่า “ไม่เกิน 5 ซีซี” จะเป็นแนวทางปฏิบัติทั่วไป แต่ก็ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่ต้องพิจารณาในการกำหนดปริมาณยาที่เหมาะสมในการฉีด IM:

• ชนิดและความเข้มข้นของยา: ยาแต่ละชนิดมีความเข้มข้นและคุณสมบัติทางเภสัชวิทยาที่แตกต่างกัน ยาบางชนิดอาจมีฤทธิ์ระคายเคืองต่อเนื้อเยื่อมากกว่ายาชนิดอื่น ดังนั้นปริมาณที่ฉีดได้จึงอาจแตกต่างกันไป
• ขนาดและมวลกล้ามเนื้อของผู้ป่วย: ผู้ที่มีกล้ามเนื้อขนาดใหญ่ เช่น นักกีฬา อาจสามารถทนต่อการฉีดยาในปริมาณที่มากกว่าผู้ที่มีมวลกล้ามเนื้อน้อยได้
• บริเวณที่ฉีด: กล้ามเนื้อแต่ละมัดในร่างกายมีความสามารถในการรับยาที่แตกต่างกัน บริเวณที่นิยมฉีดยา IM ได้แก่ กล้ามเนื้อบริเวณต้นแขน (Deltoid), กล้ามเนื้อบริเวณต้นขาด้านข้าง (Vastus Lateralis) และกล้ามเนื้อบริเวณสะโพก (Gluteus Maximus) ซึ่งแต่ละบริเวณก็มีข้อจำกัดเรื่องปริมาณยาที่เหมาะสมแตกต่างกัน
• อายุและสุขภาพของผู้ป่วย: เด็กเล็กและผู้สูงอายุอาจมีความสามารถในการทนต่อยาที่แตกต่างจากผู้ใหญ่วัยกลางคน นอกจากนี้ ผู้ที่มีโรคประจำตัวบางอย่าง เช่น โรคเลือด หรือโรคเกี่ยวกับระบบไหลเวียนโลหิต อาจมีความเสี่ยงต่อผลข้างเคียงจากการฉีดยามากกว่า

แล้วถ้าต้องฉีดยาปริมาณมากกว่า 5 ซีซี?

หากแพทย์สั่งยาในปริมาณที่เกิน 5 ซีซี สิ่งที่ควรทำคือ ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เพื่อขอคำแนะนำเพิ่มเติม แพทย์อาจแนะนำให้แบ่งฉีดยาในหลายจุด โดยเลือกบริเวณที่เหมาะสม และเว้นระยะห่างระหว่างจุดฉีด เพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียง

สรุป

การฉีดยา IM เป็นวิธีการให้ยาที่สะดวกและรวดเร็ว แต่การคำนึงถึงปริมาณยาที่เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้มั่นใจว่ายาถูกดูดซึมได้อย่างมีประสิทธิภาพ และลดความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียง การยึดหลัก “ไม่เกิน 5 ซีซี” เป็นแนวทางปฏิบัติที่ดี แต่ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อขอคำแนะนำเฉพาะบุคคล โดยพิจารณาจากชนิดของยา ขนาดกล้ามเนื้อ และสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย เพื่อให้ได้รับการรักษาที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพสูงสุด