ระบบรายงาน 506 เป็นการเฝ้าระวังประเภทไหน

รายงาน 506 เป็นการเฝ้าระวังแบบใด

รง. 506 นี่มันเหมือนสายลับ 007 แห่งวงการสาธารณสุขเลยนะ!

• รง. 506 คืออะไร? มันคือระบบ “แจ้งโรคตามกฎหมาย” ฟังดูทางการชะมัด! เหมือนตำรวจจับผู้ร้าย แต่เป็นการจับโรคระบาดมากกว่า
• การเฝ้าระวังแบบเจาะจง: เหมือนส่องกล้องดูนกหายาก ต้องเล็งดีๆ ถึงจะเจอ (โรค) ที่ซ่อนอยู่
• วิเคราะห์ข้อมูลทุติยภูมิ: เอาข้อมูลเก่ามาขยี้ใหม่ แล้วบอกว่าค้นพบอะไรใหม่ๆ (ทั้งที่บางทีก็ไม่ใหม่) คล้ายๆ นักการเมืองชอบทำ!
• การลงทะเบียนโรค: เหมือนทำทะเบียนบ้านให้โรค แต่แทนที่จะมีชื่อคน กลับเป็นชื่อโรคเต็มไปหมด
• สำรวจ: เหมือนสำรวจความคิดเห็นประชาชนก่อนเลือกตั้ง แต่เป็นการถามหา “ใครป่วยบ้าง?” แทน
• วิเคราะห์และแปลผล: ขั้นตอนสุดท้ายคือเอาทั้งหมดมาปะติดปะต่อ แล้วทำนายอนาคต… ว่าโรคอะไรจะระบาดต่อไป! เหมือนหมอดูเลยอะ

เพิ่มเติม: รง. 506 ปีล่าสุด (2567) เค้าปรับปรุงแบบฟอร์มให้กรอกง่ายขึ้นแล้วนะเออ (รึเปล่า?)​ ใครเคยกรอกจะรู้เลยว่ามัน… (เงียบไว้ดีกว่า)

ข้อคิด: การเฝ้าระวังโรคก็เหมือนการเล่นหมากรุก ต้องวางแผนล่วงหน้าหลายสิบก้าว ไม่งั้นก็โดน “โรค” กินเรียบ!

วัตถุประสงค์การเฝ้าระวังโรคจากการทำงาน 4 ประการคืออะไร

โอ๊ย! ถามมาได้ ไอ้เรื่องเฝ้าระวังโรคคนทำงานเนี่ยนะ มันก็เหมือนเลี้ยงควายแหละ ต้องคอยดู คอยประเมิน ไม่งั้นควาย(งาน)จะตายเอา

• จับโป๊ะโรคไว: ไม่ใช่จับผิดเมียนะ! แต่เป็นการหาโรคที่มันแอบมากับงานให้เจอเร็วๆ เหมือนเจอหนอนในข้าวสาร
• ส่องความเสี่ยง: ดูว่าอะไรมันจะทำให้คนงานป่วยได้บ้าง เหมือนดูว่าตรงไหนในไร่นามีงูพิษซ่อนอยู่
• วัดผลคุมโรค: ที่ทำๆ ไปมันได้ผลจริงไหม หรือแค่ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ ต้องวัดกันให้เห็นๆ
• วางแผนปราบโรค: เอาข้อมูลทั้งหมดมาคิดว่าจะป้องกันยังไงให้ดีที่สุด เหมือนวางแผนล่าสัตว์ร้ายไม่ให้มาทำร้ายคนในหมู่บ้าน

แถมท้ายสไตล์คนบ้านๆ:

• โรคฮิตติดลมบนปีนี้: ออฟฟิศซินโดรมยังแรงไม่หยุด ฉุดไม่อยู่! พวกปวดหลัง ปวดคอ ไหล่บ่าถามหาเพียบ!
• สายโรงงาน: ฝุ่น PM2.5 ก็ยังวนเวียนอยู่เหมือนเดิม เพิ่มเติมคือเสียงดังจนหูดับ ใครทำงานโรงงานอย่าลืมใส่ที่อุดหูนะจ๊ะ
• อย่าคิดว่าตัวเองแข็งแรง: หมั่นตรวจสุขภาพประจำปีบ้างเด้อ อย่ารอให้ป่วยหนักแล้วค่อยมาโอดโอย มันบ่คุ้ม!

สรุปคือ… ดูแลสุขภาพตัวเองดีๆ เด้อ!

5 กลุ่มโรค มีอะไรบ้าง

ฤดูร้อนนี้ ร้อนระอุไม่แพ้ดวงใจ! ระวัง 5 กลุ่มโรคซุ่มโจมตี อย่าให้ความร้อนเล่นงานจนต้องนอนโรงบาลนะจ๊ะ!

• กลุ่มโรคลมร้อน (Heat Stroke) : อุณหภูมิร่างกายพุ่งทะยานเหมือนจรวด! ร้อนจนตัวแทบสุก ถึงขั้นหมดสติได้เลย อย่าลืมดื่มน้ำเยอะๆ อย่าไปตากแดดเปรี้ยงๆ นานๆ เด็ดขาด! ปีนี้เห็นข่าวคนเป็นเยอะอยู่นะ เพื่อนผมคนนึงยังเข้า รพ. เลย โชคดีแค่หมดแรง ไม่ถึงกับเสียชีวิต

• กลุ่มโรคทางเดินอาหาร : อุจจาระร่วง อาหารเป็นพิษ บิด อหิวาตกโรค ไทฟอยด์ บอกเลยว่า ไม่สนุกแน่ๆ ท้องเสียจนแทบคลาน กินอะไรไม่ลง น้ำหนักหายไปเป็นกิโล เหมือนโดนผีดูดวิญญาณ! ระวังเรื่องความสะอาด ล้างมือบ่อยๆ อย่ากินของสุกๆ ดิบๆ นะจ๊ะ ถ้ากินแล้วปวดท้องอย่าลืมไปหาหมอ

• โรคไข้เลือดออก : ยุงลายตัวร้าย กัดทีไร เสียวทุกที! ไข้สูง ปวดเมื่อย อันตรายถึงชีวิตได้เลยนะ อย่าลืมป้องกันยุงลาย อย่าให้มันมากัดเรา ปีนี้ยุงเยอะมาก บ้านผมโดนไปหลายรอบแล้ว ฉีดยาไล่ยุงจนหมดขวด

• โรคพิษสุนัขบ้า: โรคนี้ไม่ใช่เล่นๆ อันตรายมาก ถ้าโดนสุนัขกัด ต้องรีบไปฉีดยาป้องกันโดยด่วน อย่าชะล่าใจ! เพื่อนผมเคยโดนหมาจรจัดกัด ต้องไปฉีดยาเป็นเดือน เจ็บตัวและเสียเงินไปเยอะ จำไว้เลย

• อันตรายจากภัยธรรมชาติ: หมอกควัน และการจมน้ำ ก็เป็นเรื่องที่ต้องระวัง หมอกควัน ทำให้อากาศไม่ดี หายใจลำบาก จมน้ำ ก็อันตรายถึงชีวิต ถ้าไปเที่ยวทะเล หรือเล่นน้ำ อย่าประมาท และอย่าลืมตรวจเช็คสภาพอากาศก่อนออกไปเที่ยว

เพิ่มเติม: ข้อมูลเหล่านี้ มาจากเว็บไซต์ของกระทรวงสาธารณสุข ปี 2566 นะครับ สำหรับใครที่อยากหาข้อมูลเพิ่มเติม สามารถเข้าไปดูได้เลย อย่าลืมดูแลสุขภาพกันด้วยนะครับ อย่าให้ความร้อนมาเล่นงาน!

โรคอะไรบ้างที่ต้องสอบสวน

โอ๊ย เรื่องโรคระบาดนี่คิดแล้วขนลุกซู่! ปีนี้ (2567) ที่ต้องเฝ้าระวังแบบสุดๆ เลยนะ มี…

• กาฬโรค (Plague): อันนี้ได้ยินชื่อมาตั้งแต่เด็กๆ น่ากลัวมาก
• ไข้ทรพิษ (Smallpox): ดีนะที่เค้าว่าหมดไปแล้ว แต่ก็ต้องเตรียมรับมือไว้
• ไข้เลือดออกไครเมียนคองโก (Crimean-Congo hemorrhagic fever): ชื่อยาวเฟร่อ!
• ไข้เวสต์ไนล์ (West Nile fever): ยุงลายอีกแล้วเหรอเนี่ย เซ็ง!
• ไข้เหลือง (Yellow fever): อันนี้เคยได้ยินว่าต้องฉีดวัคซีนก่อนไปแอฟริกา
• ไข้ลาสซา (Lassa fever): ไม่ค่อยคุ้นชื่อเท่าไหร่ แต่คงร้ายแรง
• ติดเชื้อไวรัสนิปาห์ (Nipah virus infection): ผลไม้ค้างคาว อีกแล้ว!
• ติดเชื้อไวรัสมาร์บวร์ก (Marburg virus infection): อีโบล่า2?
• ติดเชื้อไวรัสอีโบลา (Ebola virus infection): อันนี้คือสุดยอดความน่ากลัว
• ติดเชื้อไวรัสเฮนดรา (Hendra virus infection): ม้าเป็นพาหะ?
• ทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (SARS): ซาร์ส…ยังจำได้เลย ตอนนั้นใส่หน้ากากอนามัยกันทั้งเมือง
• ทางเดินหายใจตะวันออกกลาง (MERS): เมอร์ส…อันนี้ก็ร้ายแรง
• วัณโรคดื้อยาหลายขนานชนิดรุนแรงมาก (Extensively drug-resistant tuberculosis): อันนี้ใกล้ตัว เพราะมีคนรู้จักเป็นวัณโรค

คือ…โรคพวกนี้บางทีมันก็ไม่ได้น่ากลัวขนาดนั้นถ้าเราป้องกันดีๆ แต่บางทีก็…นะ พูดแล้วก็เครียด ขอไปหาอะไรกินให้หายเครียดก่อนดีกว่า!

โรคติดต่อมีสาเหตุเกิดจากอะไร

โรคติดต่อเนี่ยนะ? อ๋อ พวกปาร์ตี้เชื้อโรคไง! แต่ละตัวก็มีนิสัยไม่เหมือนกัน บางตัวชอบทางเดินหายใจเป็นพิเศษ (เหมือนคนชอบไปผับ), บางตัวชอบผิวหนัง (สายสัมผัส!), บางตัวก็ชอบแฝงตัวในอาหาร (นักชิมตัวยง)

สาเหตุหลักๆ ก็เชื้อโรคแหละครับท่านผู้ชม! ไวรัส แบคทีเรีย เชื้อรา โปรโตซัว พยาธิ… โอ๊ย เยอะแยะ! เหมือนรวมดาวร้ายในจักรวาลเลย

• ไวรัส: ตัวร้ายยอดฮิต ติดง่ายหายยาก (บางทีก็ไม่หาย…) พวกนี้ชอบแทรกซึมเข้าเซลล์เราแล้วก็ก็อปปี้ตัวเองเป็นล้านๆ ตัว น่ากลัวกว่าหนังผีอีก!
• แบคทีเรีย: บางตัวก็ดี บางตัวก็ร้าย (เหมือนเพื่อนร่วมงานเลยเนอะ) ตัวร้ายก็ทำให้เราท้องเสีย เป็นหนอง เป็นนู่นเป็นนี่… สารพัด
• เชื้อรา: ชอบที่อับชื้น (เหมือนห้องใต้ดิน) ทำให้เกิดโรคผิวหนัง กลาก เกลื้อน… คันยุบยิบ!
• โปรโตซัว: พวกนี้ตัวใหญ่ขึ้นมาหน่อย บางทีก็มากับน้ำไม่สะอาด (เหมือนร้านอาหารข้างทางที่ไม่ล้างแก้ว) ทำให้ท้องร่วง ท้องเสีย
• พยาธิ: อันนี้ไม่ต้องพูดเยอะ น่าขยะแขยง! ชอบอยู่ในท้องเรา แย่งอาหารเรากิน (เหมือนรูมเมทที่ไม่จ่ายค่าข้าว)

แล้วเชื้อโรคพวกนี้มันแพร่กระจายยังไง?

• ทางเดินหายใจ: ไอ จาม พูดคุย… เชื้อโรคก็ลอยคว้างในอากาศ รอคนซวยสูดเข้าไป (ใส่หน้ากากเถอะครับ!)
• สัมผัสผิวหนัง: จับมือ กอด จูบ… (อันนี้ต้องเลือกดีๆ!)
• อาหารและน้ำ: กินของไม่สะอาด… อันนี้โทษใครไม่ได้นอกจากตัวเอง (ล้างมือบ้างอะไรบ้าง)
• แมลง: ยุงลายพาไข้เลือดออก แมลงวันพาหะนำโรค… เกลียดแมลงพวกนี้!
• เพศสัมพันธ์: อันนี้ไม่ต้องอธิบายเยอะ… (ป้องกันตัวเองด้วยนะ!)

ข้อมูลเพิ่มเติม (แอบกระซิบ): ปี 2567 นี้ ไข้หวัดใหญ่ยังคงเป็นพระเอกตลอดกาล, โควิด-19 ก็ยังวนเวียน, และอย่าลืมพวกโรคอุบัติใหม่ที่โผล่มาให้ตกใจเล่นๆ เป็นระยะๆ ด้วยล่ะ! ระวังตัวกันด้วยนะทุกคน!

คำเตือน: ข้อมูลข้างต้นเป็นเพียงข้อมูลทั่วไป โปรดปรึกษาแพทย์หากมีอาการป่วย! อย่าเชื่ออะไรในอินเทอร์เน็ตมากนัก! (แม้แต่ข้อความนี้ก็ด้วย!)

วิธีการป้องกันโรคติดต่อมีอะไรบ้าง

เอ้า! ถามมาก็ตอบไป นี่มันยุค 5G แล้ว ไม่ใช่ยุคหิน จะมาป่วยตายง่ายๆ เพราะเชื้อโรคน่ะ มันน่าอาย! (แอบกระซิบ: แต่ก่อนฉันก็เคยเกือบไปเหมือนกันนะ เพราะประมาท!)

วิธีป้องกันโรคติดต่อแบบฉบับมนุษย์ Gen Z (ที่ฉลาดแบบร้ายๆ):

• ล้างมือ: นี่ไม่ใช่คำขวัญวันเด็ก! ล้างมือบ่อยๆ มันคือสกิลเอาตัวรอดพื้นฐาน! หลังจับราวบันได (ที่เต็มไปด้วยเชื้อโรคจากคนร้อยพ่อพันแม่) หลังเข้าห้องน้ำ (ไม่ต้องบอกนะว่าเจออะไรบ้าง) ก่อนกินข้าว (ไม่อยากกินเชื้อโรคเป็นของหวานใช่มั้ยล่ะ) ล้าง! ล้าง! ล้าง! สบู่ฆ่าเชื้อเท่านั้นที่จะช่วยท่านได้!
• เลี่ยง: เลี่ยงคนป่วยเหมือนเลี่ยงระเบิด! ไม่ต้องไปทำตัวเป็นนางฟ้า/เทวดาอาสาดูแลใกล้ชิด ถ้าไม่จำเป็น! (เดี๋ยวติดมาแล้วจะหาว่าไม่เตือน) แล้วก็…อย่ากินน้ำแก้วเดียวกับคนอื่น! เข้าใจตรงกันนะ?
• ปิดปาก: ไอ จาม นี่ไม่ใช่การแสดงความสามารถพิเศษ! ปิดปากปิดจมูกด้วยทิชชู่! (แล้วทิ้งลงถังขยะให้ถูกที่ด้วยนะยะ!) ไม่มีทิชชู่? พับแขนเสื้อขึ้นมาปิด! (แต่ระวังเชื้อโรคติดเสื้อนะ!)
• วัคซีน:วัคซีนคือพระเอก! ไปฉีดซะ! (อย่ามาอ้างว่ากลัวเข็ม! กลัวตายมากกว่ามั้ย?) ปีนี้เขาฮิตฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่กันนะจ๊ะ
• หน้ากาก: ยุคนี้แล้ว หน้ากากอนามัยไม่ใช่แค่แฟชั่น! ใส่มันเข้าไป! โดยเฉพาะเวลาอยู่ในที่คนเยอะๆ! (จะได้ไม่ต้องสูดเอาเชื้อโรคของใครต่อใครมา!)

เกร็ดความรู้เพิ่มเติม (แบบที่อาจารย์ไม่เคยสอน):

• รู้หรือไม่? มือถือของคุณน่ะ สกปรกกว่าชักโครกอีกนะ! เช็ดมือถือด้วยแอลกอฮอล์บ้าง! (ก่อนที่มันจะฆ่าคุณ!)
• วิตามินซีไม่ได้ช่วยป้องกันหวัดเสมอไป แต่กินไว้ก็ไม่เสียหาย! (อย่างน้อยก็ทำให้ฉี่สีสวยขึ้น!)
• การนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันแข็งแรงขึ้น! (นอนน้อยแล้วป่วยง่าย อันนี้เรื่องจริง!)
• อย่าเชื่อทุกอย่างที่อ่านในอินเทอร์เน็ต! ปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญดีที่สุด! (ยกเว้นคำแนะนำของฉัน…อันนี้เชื่อได้!)

เอ้า! รู้แล้วก็ทำตามนะ! จะได้ไม่ต้องมานั่งเสียใจทีหลัง! (แล้วมาโทษว่าฉันไม่บอก!)

คำเตือน: ข้อมูลข้างต้นอาจมีสาระปนตลก หากนำไปใช้แล้วไม่ได้ผล อย่ามาโทษฉัน!

โรคแบ่งออกเป็นกี่ประเภท อะไรบ้าง

เออออ โรคเนี่ยแบ่งยากอะ ไม่มีแบบตายตัว แล้วแต่จะแบ่งอ่ะเนอะ แต่หลักๆก็มีหลายแบบนะ

• แบบแรกแบ่งตามสาเหตุ ง่ายๆเลย ติดเชื้อกับไม่ติดเชื้อ อย่างไข้หวัดนี่ติดเชื้อ แต่เบาหวานไม่ติด เห็นมั้ยง่ายๆ

• อีกแบบก็แบ่งตามอวัยวะ แบบนี้ก็ชัดเจนดี เช่น โรคหัวใจ โรคปอด โรคไต ก็แยกตามอวัยวะที่เป็นไงงั้นแหละ

• แล้วก็แบ่งตามอาการ อย่างเรื้อรังกับเฉียบพลัน โรคเบาหวานเป็นเรื้อรัง ป่วยนานๆ ไข้หวัดใหญ่เฉียบพลัน ป่วยแป๊บเดียวหาย เข้าใจป้ะ

คือมันซับซ้อนนะ หมอก็ยังเถียงกันเลย บางทีก็มีการแบ่งกลุ่มใหม่ๆ เพราะความรู้ทางการแพทย์มันก้าวหน้าขึ้นเรื่อยๆอะ ปีนี้ก็อาจจะไม่เหมือนปีหน้า ไม่ใช่แค่ 3 แบบที่บอกไปนะ มีมากกว่านั้นเยอะ แต่จำไม่ได้หมดหรอก เยอะมากกกก สมองฉันรับไม่ไหวแล้ว จำแบบนี้พอได้มั้ย เพื่อน? ปล. ข้อมูลล่าสุดปี 2024 นะ

โรคอะไรบ้างที่ต้องรายงานภายใน 24 ชม

โรคต้องแจ้ง 24 ชม. ปีนี้ยังคงเป็น 5 โรคเดิม: อหิวาตกโรค, กาฬโรค, ไข้ทรพิษ, ไข้เหลือง, โรคทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง ไม่ต้องมาเสือกเยอะ

• อหิวาตกโรค: เชื้อ Vibrio cholerae อันตรายจริงจัง
• กาฬโรค: Yersinia pestis ตายได้นะรู้มั้ย
• ไข้ทรพิษ: ไวรัส Variola หายากแต่ระบาดทีเป็นเรื่องใหญ่
• ไข้เหลือง: ไวรัส Flavivirus มียุงเป็นพาหะ
• โรคทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง: อันนี้หลายเชื้อ ป่วยหนักต้องแจ้ง

กูบอกแล้วนะ รีบแจ้ง อย่ามาช้า เดี่ยวกูจัดการเอง

โรคติดต่อที่ต้องเฝ้าระวัง ในปัจจุบัน ประกอบด้วยโรคอะไรบ้าง

โอ๊ย! เรื่องโรคติดต่อต้องเฝ้าระวังเนี่ย พูดแล้วขนลุกเลย เมื่อก่อนตอนเด็กๆ ที่บ้านต่างจังหวัด (แถวๆ นครสวรรค์) พ่อเคยเล่าเรื่องคนตายเพราะไข้ป่าเยอะมาก น่ากลัวสุดๆ ตอนนี้ปี 2567 โรคที่ต้องระวังมีเพียบเลยอ่ะ เท่าที่จำได้นะ (แบบที่ข่าวออกบ่อยๆ)

• โควิด-19: อันนี้ไม่ต้องพูดเยอะ เจ็บกันมาทั่วโลก ปีนี้ก็ยังไม่หายสนิท แค่เบาลง แต่ก็ต้องใส่แมสก์ ล้างมือ
• ไข้เลือดออก: มาทุกปี โดยเฉพาะหน้าฝน ยุงลายเยอะจัด ลูกพี่ลูกน้องที่ชลบุรีเพิ่งเป็นไปเมื่อเดือนก่อน น่าสงสารมาก
• ไข้หวัดใหญ่: อันนี้ก็ร้ายเหมือนกันนะ ไม่ใช่แค่เป็นหวัดธรรมดา บางทีก็ลงปอด
• โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์: อันนี้ก็ต้องระวังกันเองแหละ พูดมากไม่ได้

ส่วน 13 โรคติดต่ออันตรายในไทยเนี่ย ถามมาแบบนี้ก็… (หายใจลึกๆ) กาฬโรค ไข้ทรพิษ อะไรพวกนี้ นึกภาพตามแล้วสยองขวัญเลยนะ คือมันอาจจะไม่ได้ระบาดหนักเท่าเมื่อก่อน แต่ถ้าเกิดที ก็คงวุ่นวายกันน่าดู

• กาฬโรค (Plague)
• ไข้ทรพิษ (Smallpox)
• ไข้เลือดออกไครเมียนคองโก (Crimean-Congo hemorrhagic fever)
• ไข้เวสต์ไนล์ (West Nile Fever)
• ไข้เหลือง (Yellow fever)
• โรคไข้ลาสซา (Lassa fever)
• โรคติดเชื้อไวรัสนิปาห์ (Nipah virus disease)
• อีโบลา (Ebola)
• เมอร์ส (MERS)
• ซาร์ส (SARS)
• ไข้มาลาเรีย (Malaria)
• วัณโรค (Tuberculosis)
• เอชไอวี/เอดส์ (HIV/AIDS)

จริงๆ ยังมีอีกเยอะแหละ พวกโรคอุบัติใหม่ โรคจากสัตว์สู่คน อะไรพวกนั้น แต่ที่กล่าวมาข้างต้นเนี่ย น่าจะเป็นตัวท็อปที่ต้องระวังจริงๆ นะ