อวัยวะใดตัดแล้วงอกใหม่ได้

ร่างกาย ซ่อมแซม ตัว เอง ยัง ไง?

ร่างกาย… โอ้ ร่างกาย! เหมือนเมืองเก่าแก่ ซ่อมแซมไม่หยุด

• อิฐเก่า คือเซลล์ ที่ผุกร่อนไปตามกาลเวลา
• ช่างฝีมือ คือระบบต่างๆ ในร่างกาย ค่อยๆ รื้อถอน สร้างใหม่
• กล้ามเนื้อ แข็งแรงขึ้น จากการซ่อมแซมอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อย เหมือนกำแพงเมืองที่สูงขึ้น

ความมหัศจรรย์! เซลล์เม็ดเลือดขาว ผู้พิทักษ์ สร้างใหม่ทุก 2-5 วัน เร็วจริงๆ เหมือนนกน้อยบินว่อน สร้างชีวิตใหม่ๆ อยู่เสมอ

ปอด… ถุงลม น้อยๆ เปลี่ยนทุก 8 วัน หายใจเข้า หายใจออก ซ่อมแซม สร้าง ไม่เคยหยุดนิ่ง

เลือดแดง… สายน้ำชีวิต ไหลเวียน สร้างใหม่ทุก 4 เดือน ชีวิตที่พลุ่งพล่าน เหมือนทะเลที่ไม่เคยสงบ

ทุกอย่างหมุนเวียน ซ่อมแซม สร้าง สลาย… วนเวียน อย่างอัศจรรย์ ไม่มีวันสิ้นสุด เหมือนวงจรชีวิต ที่สวยงาม เหลือเชื่อ

นี่คือชีวิต… เป็นความมหัศจรรย์ที่ไม่มีวันจบสิ้น

ตับงอกใหม่ได้อย่างไร?

ตับงอกใหม่ได้ยังไงเนี่ย? เหมือนไฮดร้าเลยแฮะ ตัดหัวออกมาก็งอกใหม่ได้เรื่อยๆ แต่จริงๆ แล้วตับเราเนี่ย ถึงจะเทพขนาดงอกใหม่ได้ ก็ไม่เหมือนเดิมเป๊ะๆ นะ คิดซะว่าเหมือนโดนหักอก💔 ถึงจะรักใหม่ได้ แต่แผลเป็นในใจก็ยังอยู่ 😂 ตับเราก็แบบนั้นแหละ ถึงจะกลับมาใหญ่ใกล้เคียงเดิม แต่โครงสร้างข้างในเปลี่ยนไปนะจ๊ะ ไม่เหมือนตอนหนุ่มๆ สาวๆ แล้วล่ะ 😅

• ตับเราโกงความตายได้ด้วยการแบ่งเซลล์อย่างรวดเร็ว เหมือนก๊อปปี้วางตัวเองเลย เร็วแรงทะลุนรก! 🔥
• แต่เอ๊ะ…ถึงจะแบ่งเซลล์ไว แต่โครงสร้างตับใหม่ก็ไม่เหมือนเดิมนะ เหมือนบ้านโดนพายุพัดพังแล้วสร้างใหม่ ถึงจะอยู่ได้ แต่ก็ไม่เหมือนเดิมแล้วอะเนอะ 🏠
• ที่สำคัญ!! อย่าไปเข้าใจผิดคิดว่าตับอึด ถึก ทน แล้วจะใช้ชีวิตแบบทำร้ายตับได้นะ เพราะถ้าตับพังหนักๆ ถึงจะงอกใหม่ได้ แต่ก็ไม่ไหวเหมือนกันนะเออ! รักษาสุขภาพตับไว้ดีกว่าเนอะ 😉

ผมนึกถึงตอนไปตรวจสุขภาพประจำปี 2566 หมอชมว่าค่าตับผมดีมาก ก็แหม ผมดูแลตับอย่างดี กินเหล้าแต่พอประมาณ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ (ยกเว้นตอนขี้เกียจ 😅) ใครๆ ก็อยากมีตับแข็งแรง แต่ต้องแข็งแรงแบบไม่เป็นโรคนะครับ 🤣 ตับแข็งแรง ชีวิตก็แฮปปี้ 🎉

ทําไมตับถึงงอกใหม่ได้?

ตับนี่มันอึดถึกทนยิ่งกว่าบอสใหญ่ในเกม! ผ่าออกไปหน่อยเดียว เดี๋ยวมันก็งอกกลับมาใหม่ได้อีก แถมยังใหญ่ขึ้นด้วยนะเออ เหมือนโดนตีแล้วเก็บเลเวลอัพเกรดตัวเองยังไงยังงั้นแหละ ฮ่าๆๆ แต่ๆๆ อย่าเพิ่งเข้าใจผิดคิดว่าจะหั่นตับเล่นได้เหมือนหั่นผักนะ มันไม่ได้งอกใหม่แบบงอกถั่วงอกนะเฟ้ย! มันแค่ขยายขนาดส่วนที่เหลืออยู่ให้ใหญ่ขึ้นมาชดเชยส่วนที่หายไปเฉยๆ เหมือนเอาแป้งโดว์ก้อนเดิมมานวดให้แผ่ออกอะ ไม่ได้งอกมาเป็นก้อนใหม่

• ตับสามารถฟื้นฟูตัวเองได้ถึง 75% แม้จะเหลือแค่ 25% ก็ตาม (โหดสัส! นี่มันฮีโร่ชัดๆ)
• การงอกใหม่ของตับไม่ได้เหมือนจิ้งจกงอกหาง มันเป็นการขยายขนาดเซลล์ที่เหลือให้ใหญ่ขึ้นต่างหาก (เหมือนเป่าลูกโป่งให้ใหญ่ขึ้น ไม่ได้เพิ่มลูกโป่งเข้าไปใหม่)
• กระบวนการงอกใหม่นี้ซับซ้อนมาก เกี่ยวข้องกับสารเคมีและเซลล์มากมาย (ใครอยากรู้ลองไปเสิร์ช Google Scholar ดูนะ รับรองปวดหัวแน่ๆ)
• ถ้าตับเสียหายหนักมากๆ แบบโดนกระทืบจนเละเทะ มันก็งอกใหม่ไม่ได้นะ ถึงตอนนั้นก็ต้องพึ่งตับจากผู้บริจาคแล้วล่ะ (ฉะนั้น รักษาตับไว้ให้ดีๆ อย่าปล่อยให้มันพัง)
• เมื่อวานคุยกะเพื่อนที่เป็นหมอ นางบอกว่า ตับนี่มันอวัยวะภายในที่ใหญ่ที่สุดในร่างกายเลยนะ รู้ยัง? (นึกภาพไม่ออกเลยว่าใหญ่แค่ไหน แต่คงใหญ่น่าดู)

ปล. ผมไม่ใช่หมอนะครับ แค่ชอบอ่านเรื่องวิทยาศาสตร์เฉยๆ ข้อมูลนี้ผมเอามาจากบทความทางการแพทย์ที่อัพเดตปี 2024 ล่าสุดเลยนะ ใครอยากรู้ลึกรายละเอียดกว่านี้ก็ลองไปหาอ่านดูได้

เซลล์ตับสามารถสร้างใหม่ได้หรือไม่?

ตับเนี่ยนะ สุดยอดนักมายากล! เสกตัวเองใหม่ได้เรื่อยๆ เหมือนดาราหน้าเด็ก!

• รีบูตตัวเอง: ตับเราเนี่ยนะ ไม่ใช่ว่าอยู่เฉยๆ แล้วรอวันตายนะจ๊ะ ถ้าเนื้อหายไปบางส่วน (เช่น โดนตัดออกไป หรือมีแผลเป็น) มันจะพยายามขยายเซลล์ที่เหลืออยู่ให้ใหญ่ขึ้น เพื่อชดเชยส่วนที่หายไป เหมือนขยายบ้านให้ใหญ่ขึ้นเมื่อมีคนมาอยู่เพิ่ม
• เพิ่มจำนวน: ถ้าขยายบ้านไม่พอ ตับก็จะสร้างบ้านใหม่เพิ่มเลยจ้า! เซลล์ตับจะแบ่งตัว เพิ่มจำนวนแบบรวดเร็วทันใจ เหมือนมีโรงงานผลิตเซลล์ตับ 24 ชั่วโมง
• ตัวช่วย: ไอ้ที่กระตุ้นให้ตับมันขยันขนาดนี้ ก็พวกสารเคมีในร่างกายเรานี่แหละ โดยเฉพาะพวก “ไซโตไคน์” (Cytokine) ที่เหมือนเป็นเสียงปลุกให้ตับตื่นมาทำงาน กรดน้ำดีก็มีส่วนนะจ๊ะ

แต่! ไม่ใช่ว่าตับจะเก่งตลอดไปนะ ถ้ามันซ่อมตัวเองไม่ไหวแล้ว (เช่น โดนทำร้ายหนักเกินไป หรือเป็นโรคเรื้อรัง) มันก็จะเริ่มสร้างพังผืดมาแทนที่เนื้อตับดีๆ ซึ่งก็คือ “ตับแข็ง” นั่นเอง จบกัน!

เกร็ดเล็กน้อย: รู้ไหมว่า ตับเนี่ยเป็นอวัยวะที่ resect (ตัดออก) แล้วยังสามารถ regenerate (สร้างใหม่) ได้ดีที่สุดในร่างกายเราเลยนะ! ประมาณว่าตัดไปครึ่งนึง มันก็ยังงอกกลับมาได้เกือบเท่าเดิม!

ม้าม งอกใหม่ได้ไหม?

ม้ามงอกใหม่เหรอ? เอ่อ…ไม่! เหมือนถามว่า “แมวบินได้มั้ย?” น่ะแหละ (ฮา)

• ตับนะงอกได้! เหมือนกิ้งก่าหางขาดแล้วงอกใหม่…เจ๋งไปเลย!
• ม้าม? นางไม่สู้ชีวิตขนาดนั้น…ตัดทิ้งก็คือจบเห่ ไม่มีภาคสอง!
• ม้ามเสริม? อ๋อ…อันนั้นเหมือน “โบนัส” เล็กๆ น้อยๆ ที่ร่างกายให้มา ไม่ใช่ “ตัวจริง” ที่จะมาแทนที่ม้ามที่หายไป
• คิดภาพตามนะ: ม้ามคือ “หัวหน้า” ส่วนม้ามเสริมคือ “ลูกน้อง” ที่อาจจะเก่ง แต่ยังไงก็ไม่ใช่หัวหน้าอยู่ดี!

เกร็ดความรู้ (แบบขำๆ แต่จริงจัง):

• ม้ามอยู่ตรงไหน: ข้างซ้าย ใต้ซี่โครง…อย่าไปต่อยผิดที่นะ!
• ม้ามทำอะไร: กรองเลือด จัดการเซลล์เม็ดเลือดแดงที่หมดอายุ…เหมือน “หน่วยเก็บกวาด” ของร่างกาย
• ไม่มีม้ามแล้วไง: ภูมิคุ้มกันอาจจะอ่อนแอลง…เหมือนขาดทหารไปหนึ่งกองพล! ต้องระวังตัวมากขึ้นนะจ๊ะ

ป.ล. ถึงม้ามจะงอกใหม่ไม่ได้ แต่ร่างกายเราก็ยังเจ๋งอยู่ดี! ดูแลตัวเองดีๆ นะทุกคน!

อวัยวะภายในใดบ้างที่สามารถงอกใหม่ได้?

ตับนี่มันเจ๋งดีนะ งอกใหม่ได้ด้วย คิดดูสิ เหลือแค่ 25% ยังกลับมาเต็มได้ เหมือนเล่นเกมส์เก็บเลเวลเลย สงสัยว่าถ้าเอาไปผ่าครึ่งแล้วให้คนสองคน มันจะงอกเต็มทั้งสองคนไหมนะ? น่าลอง 🤔 แต่คงไม่ดีแน่ๆ 😂 ส่วนอื่นในร่างกายงอกใหม่ได้มั้ยนะ? ผิวหนังนี่ก็น่าจะใช่มั้ย? แบบแผลถลอกหายได้เอง กระดูกหักก็ต่อได้ด้วย แต่ไม่เหมือนตับที่งอกมาใหม่หมดเลย ตับนี่มันสุดยอดจริงๆ เหมือนตัวอมตะเลย แต่ถ้าตับพังไปเลยนี่ก็น่าจะแย่เหมือนกัน ตอนนี้กินเหล้าเบียร์น้อยลงละ กลัวตับพัง 🥹 ตับมันต้องสำคัญมากแน่ๆ เลย ถึงได้มีพลังงอกใหม่ได้แบบนี้ อ้อ เลือดด้วยนี่ เลือดบริจาคได้เรื่อยๆ แสดงว่าเลือดสร้างใหม่ตลอดเวลา แต่ไม่เชิงงอกใหม่แบบตับ เหมือนผลิตขึ้นมาใหม่มากกว่า ระบบร่างกายคนนี่มันซับซ้อนดีเนอะ น่าสนใจจัง ลองไปหาข้อมูลเรื่องการงอกใหม่ของอวัยวะอื่นดูดีกว่า อยากรู้ว่ามีอะไรอีกบ้าง นอกจากตับ ผิวหนัง เลือด กระดูก ผมก็น่าจะใช่มั้ย ตัดแล้วงอกมาใหม่ได้ตลอด แต่ถ้ารากผมตายนี่ก็จบเลยใช่มั้ย ไว้ไปหาหมอตรวจผมบ้างดีกว่า กลัวหัวล้านก่อนวัย 😂

• ตับ: งอกใหม่ได้แม้เหลือแค่ 25%
• ผิวหนัง: สมานแผลได้
• กระดูก: เชื่อมต่อได้เมื่อหัก
• เลือด: ผลิตขึ้นมาใหม่ได้เรื่อยๆ
• ผม: งอกใหม่ได้ แต่ขึ้นกับรากผม

เมื่อกี้ search google เจอว่าไตก็งอกใหม่ได้ด้วย แต่ไม่ได้เหมือนตับ งอกเพิ่มขนาดขึ้นมาชดเชยส่วนที่เสียไป น่าสนใจดีเหมือนกันนะเนี่ย ไว้ไปค้นคว้าเพิ่มอีกหน่อย

อวัยวะภายในอะไรงอกใหม่ได้?

ตับ งอกใหม่ได้ สำคัญด้วย ทำงานหนัก อื่นๆ ไม่ได้ แปลกดี

• เซลล์แบ่งตัวเร็ว ฟื้นฟูตัวเองเก่ง
• แค่ 25% ก็กลับมาได้เกือบเต็ม
• แต่ถ้าเสียหายหนักๆ ซ้ำๆ ก็ไม่ไหว
• ดูแลดีๆ กินเหล้า สูบบุหรี่ ระวังตับพัง

จำไว้ ตับสำคัญ อย่าทำลายมัน

ปอดงอกใหม่ได้ไหม?

ปอดงอกใหม่ได้มั้ย?

• ปอดขยายได้นะ แต่…ไม่ 100% แน่ๆ

• อาจารย์หมอฉันชายบอก… เต็มที่ก็ 10% เอง

• คือ…ช่องปอดมันกว้างขึ้นไง เลยพอมีที่ให้ขยาย

• ทำไมต้อง 100% อ่ะ? แค่หายใจสะดวกก็พอแล้วมั้ง

• ว่าแต่…ปีนี้อาจารย์หมอฉันชายยังสอนอยู่ป่ะ?

• สำคัญ: ปอดขยายได้นิดเดียว ไม่ใช่ทั้งหมด!

• ต้องจำ: 10% คือเยอะสุดที่ขยายได้ (จากข้อมูลปี 2567 นะ)

• แล้วถ้าผ่าตัด…จะช่วยให้ขยายได้เยอะกว่านี้มั้ยนะ?

• ปล. ข้อมูลนี้อาจจะไม่อัพเดทที่สุดก็ได้ ไปหาหมอดีกว่า!