น้ําเข้าสมอง เกิดจากอะไร

ภาวะน้ำคั่งในสมอง: มากกว่าแค่ “น้ำเข้าสมอง” ที่คุณควรรู้

เมื่อพูดถึงคำว่า “น้ำเข้าสมอง” หลายคนอาจนึกถึงภาพอันน่ากลัวและเข้าใจว่าเป็นภาวะร้ายแรง แต่จริงๆ แล้ว “น้ำเข้าสมอง” เป็นเพียงคำเรียกง่ายๆ ที่เราใช้กันทั่วไปสำหรับภาวะที่ทางการแพทย์เรียกว่า “ภาวะน้ำคั่งในสมอง” (Hydrocephalus) ซึ่งมีความซับซ้อนมากกว่าที่เราคิด

ภาวะน้ำคั่งในสมองคืออะไรกันแน่?

อย่างที่ทราบกันดีว่าภาวะน้ำคั่งในสมองคือภาวะที่น้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลัง (Cerebrospinal Fluid หรือ CSF) มีปริมาณเพิ่มขึ้นผิดปกติในช่องว่างภายในสมอง (Ventricles) น้ำหล่อเลี้ยงสมองนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการทำงานของสมองและไขสันหลัง ทำหน้าที่เป็นเหมือนเบาะรองรับแรงกระแทก นำสารอาหารไปเลี้ยงเซลล์ และกำจัดของเสียออกจากระบบประสาทส่วนกลาง

สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะน้ำคั่งในสมองนั้นมีอะไรบ้าง?

ภาวะนี้ไม่ได้เกิดจากการที่ “น้ำ” จากภายนอกไหลเข้าไปในสมองโดยตรง แต่เกิดจากความไม่สมดุลของระบบการผลิตและการระบายน้ำหล่อเลี้ยงสมอง โดยสาเหตุหลักๆ สามารถแบ่งออกได้เป็น:

• การอุดตันของทางเดินน้ำหล่อเลี้ยงสมอง: นี่คือสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุด เมื่อทางเดินของน้ำหล่อเลี้ยงสมองถูกขัดขวาง ไม่ว่าจะด้วยเนื้องอก, การอักเสบ, หรือความผิดปกติแต่กำเนิด น้ำก็จะสะสมอยู่ในช่องว่างภายในสมอง
• การผลิตน้ำหล่อเลี้ยงสมองมากเกินไป: ในบางกรณี ร่างกายอาจผลิตน้ำหล่อเลี้ยงสมองมากเกินความจำเป็น ทำให้ระบบระบายน้ำไม่สามารถรับมือได้ทัน
• ความผิดปกติในการดูดซึมน้ำหล่อเลี้ยงสมอง: เมื่อน้ำหล่อเลี้ยงสมองไหลเวียนไปถึงบริเวณที่ควรจะถูกดูดซึมกลับเข้าสู่กระแสเลือด (เช่น Arachnoid Villi) แต่เกิดความผิดปกติในการดูดซึม น้ำก็จะคั่งค้างอยู่ในสมอง

ภาวะน้ำคั่งในสมองเกิดขึ้นได้กับใครบ้าง?

ภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกช่วงวัย ตั้งแต่ทารกในครรภ์ เด็กเล็ก ไปจนถึงผู้ใหญ่ แต่สาเหตุและอาการแสดงอาจแตกต่างกันไปในแต่ละช่วงวัย

• ทารกในครรภ์และเด็กเล็ก: สาเหตุส่วนใหญ่มักเกี่ยวข้องกับความผิดปกติแต่กำเนิด เช่น การตีบแคบของทางเดินน้ำหล่อเลี้ยงสมอง หรือการเกิดภาวะไขสันหลังเปิด (Spina Bifida)
• ผู้ใหญ่: สาเหตุที่พบบ่อยได้แก่ เนื้องอกในสมอง การบาดเจ็บที่ศีรษะ การติดเชื้อในระบบประสาทส่วนกลาง (เช่น เยื่อหุ้มสมองอักเสบ) หรือโรคหลอดเลือดสมอง

อาการของภาวะน้ำคั่งในสมองเป็นอย่างไร?

อาการของภาวะนี้จะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับช่วงวัย ความรุนแรงของภาวะ และสาเหตุที่ทำให้เกิด แต่โดยทั่วไปอาจสังเกตอาการเหล่านี้:

• ในทารก: ศีรษะมีขนาดใหญ่ผิดปกติ, กระหม่อมโป่งตึง, อาเจียนพุ่ง, ง่วงซึม, พัฒนาการช้า
• ในเด็กโตและผู้ใหญ่: ปวดศีรษะ, คลื่นไส้ อาเจียน, ตาพร่า, มองเห็นภาพซ้อน, เดินเซ, ง่วงซึม, สับสน, มีปัญหาด้านความจำและการคิด, กลั้นปัสสาวะไม่อยู่

การวินิจฉัยและการรักษาภาวะน้ำคั่งในสมอง

การวินิจฉัยภาวะนี้มักเริ่มต้นจากการตรวจร่างกายและการซักประวัติอย่างละเอียด จากนั้นแพทย์อาจทำการตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจภาพถ่ายทางสมอง (CT scan หรือ MRI) เพื่อดูขนาดของช่องว่างในสมองและหาสาเหตุของการอุดตัน

การรักษาภาวะน้ำคั่งในสมองมีเป้าหมายหลักคือการลดปริมาณน้ำหล่อเลี้ยงสมองในสมอง โดยวิธีการรักษามีหลายวิธี ขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของภาวะ

• การผ่าตัดใส่ท่อระบายน้ำ (Shunt): เป็นวิธีที่นิยมใช้กันมากที่สุด โดยแพทย์จะทำการใส่ท่อระบายน้ำจากช่องว่างในสมองไปยังช่องท้อง หรือบริเวณอื่นของร่างกาย เพื่อระบายน้ำหล่อเลี้ยงสมองส่วนเกินออกไป
• การผ่าตัดส่องกล้อง (Endoscopic Third Ventriculostomy หรือ ETV): เป็นการผ่าตัดโดยใช้กล้องขนาดเล็กส่องเข้าไปในสมองเพื่อสร้างช่องทางระบายน้ำหล่อเลี้ยงสมองใหม่
• การรักษาสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะน้ำคั่งในสมอง: ในบางกรณี การรักษาที่ต้นเหตุของปัญหา เช่น การผ่าตัดเนื้องอก หรือการรักษาการติดเชื้อ อาจช่วยลดภาวะน้ำคั่งในสมองได้

สรุป

ภาวะน้ำคั่งในสมองเป็นภาวะที่ซับซ้อนกว่าที่คิด การทำความเข้าใจถึงสาเหตุ อาการ และวิธีการรักษาที่ถูกต้อง จะช่วยให้เราสามารถดูแลและจัดการกับภาวะนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากคุณหรือคนที่คุณรู้จักมีอาการที่น่าสงสัย ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม

#น้ําเข้า#สมอง#สาเหตุ