โรคภูมิแพ้เป็นกรรมพันธุ์ไหม

ภูมิแพ้…กรรมพันธุ์หรือบังเอิญ? ไขความลับการถ่ายทอดและปัจจัยเสี่ยง

โรคภูมิแพ้เป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อยในสังคมปัจจุบัน อาการต่างๆ ตั้งแต่จาม คัดจมูก น้ำมูกไหล ผื่นคัน ไปจนถึงอาการรุนแรงอย่างหอบหืด ล้วนสร้างความทุกข์ทรมานให้ผู้ป่วย และคำถามที่มักเกิดขึ้นเสมอคือ โรคภูมิแพ้เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมหรือไม่? คำตอบคือ ใช่ แต่ไม่ใช่ทั้งหมด

ความจริงแล้ว ปัจจัยทางพันธุกรรมมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการกำหนดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคภูมิแพ้ แต่ไม่ได้หมายความว่าหากพ่อแม่มีโรคภูมิแพ้ ลูกก็จะต้องเป็นโรคภูมิแพ้ด้วยเช่นกัน ความเสี่ยงนั้นไม่ได้เป็นการถ่ายทอดแบบตรงไปตรงมา เหมือนการถ่ายทอดสีตาหรือสีผม แต่เป็นการถ่ายทอดลักษณะความไวต่อสารก่อภูมิแพ้ (Allergens) ซึ่งอาจแสดงออกหรือไม่แสดงออกก็ได้ ขึ้นอยู่กับปัจจัยแวดล้อมอื่นๆ อีกมากมาย

นักวิทยาศาสตร์ได้ระบุยีนหลายตัวที่เกี่ยวข้องกับการเกิดโรคภูมิแพ้ แต่ยีนเหล่านี้ไม่ได้ทำงานโดดเดี่ยว การแสดงออกของยีนเหล่านี้ขึ้นอยู่กับปฏิสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่างยีนต่างๆ และปัจจัยแวดล้อม เช่น:

• การสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ในช่วงวัยเด็ก: การสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ เช่น ไรฝุ่น เกสรดอกไม้ ขนสัตว์ ในช่วงวัยเด็ก อาจกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันมีความไวต่อสารเหล่านั้น และนำไปสู่การเกิดโรคภูมิแพ้ได้ โดยเฉพาะในเด็กที่มีความเสี่ยงทางพันธุกรรมอยู่แล้ว

• สุขอนามัยในบ้าน: บ้านที่สะอาดเกินไป อาจทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของเด็กไม่คุ้นเคยกับสิ่งแวดล้อม และมีความไวต่อสารก่อภูมิแพ้มากขึ้น ในขณะที่การสัมผัสกับสิ่งแวดล้อมที่หลากหลาย อาจช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง

• วิถีชีวิตและอาหาร: การบริโภคอาหาร การออกกำลังกาย และการจัดการความเครียด ล้วนมีผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน และอาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดโรคภูมิแพ้

ดังนั้น แม้ว่าปัจจัยทางพันธุกรรมจะมีบทบาทสำคัญ แต่ปัจจัยแวดล้อมก็เป็นตัวกำหนดว่าความเสี่ยงทางพันธุกรรมนั้นจะแสดงออกหรือไม่ การดูแลสุขภาพที่ดีตั้งแต่ในวัยเด็ก เช่น การเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ การสร้างภูมิคุ้มกันที่ดี และการรักษาสุขอนามัยในบ้านที่เหมาะสม จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคภูมิแพ้ ไม่ว่าบุตรหลานจะมีประวัติครอบครัวเป็นโรคภูมิแพ้หรือไม่ก็ตาม การปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านภูมิแพ้ จะช่วยให้เข้าใจความเสี่ยงเฉพาะบุคคล และวางแผนป้องกันหรือจัดการโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ