อันตรายที่เกิดในอาหารมีกี่ประเภท และมีอะไรบ้าง

อันตรายแฝงในอาหาร: มากกว่าที่คุณคิด

การบริโภคอาหารเป็นกิจกรรมพื้นฐานของมนุษย์ แต่เบื้องหลังความอร่อยและความอิ่มท้องนั้น แฝงไปด้วยอันตรายที่มองไม่เห็น ซึ่งหากประมาทอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพได้อย่างร้ายแรง โดยทั่วไป อันตรายในอาหารสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภทหลัก แต่ละประเภทมีความแตกต่างและความรุนแรงที่หลากหลาย ซึ่งเราจำเป็นต้องเข้าใจเพื่อป้องกันตนเองและครอบครัว

1. อันตรายทางกายภาพ (Physical Hazards): เป็นอันตรายที่เกิดจากสิ่งแปลกปลอมที่ปนเปื้อนอยู่ในอาหาร โดยสิ่งแปลกปลอมเหล่านี้อาจมีขนาดและลักษณะแตกต่างกันไป ตั้งแต่ขนาดเล็กที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า จนถึงขนาดใหญ่ที่สามารถสังเกตได้ง่าย ตัวอย่างเช่น

• เศษแก้ว, เศษโลหะ, เศษพลาสติก: เกิดจากการปนเปื้อนในกระบวนการผลิต การขนส่ง หรือการปรุงอาหาร การบริโภคสิ่งแปลกปลอมเหล่านี้ อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บภายในช่องปาก ลำคอ หรือระบบทางเดินอาหารได้ อาจถึงขั้นเสียชีวิตได้หากเศษแปลกปลอมมีขนาดใหญ่และแหลมคม
• เศษหิน, ดิน, ไม้: มักพบในผลผลิตทางการเกษตร หากไม่ทำความสะอาดอย่างละเอียด อาจปนเปื้อนเข้าไปในอาหารได้ ทำให้เกิดการระคายเคืองในระบบทางเดินอาหาร
• แมลงหรือเศษซากแมลง: สามารถปนเปื้อนได้ในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การเพาะปลูก เก็บเกี่ยว จนถึงการแปรรูป นอกจากความสกปรกแล้ว ยังอาจเป็นพาหะนำโรคได้อีกด้วย

2. อันตรายทางชีวภาพ (Biological Hazards): เป็นอันตรายที่เกิดจากสิ่งมีชีวิตขนาดเล็ก เช่น แบคทีเรีย ไวรัส เชื้อรา ปรสิต ซึ่งสามารถทำให้เกิดโรคอาหารเป็นพิษ อาการป่วย และในบางกรณีอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ ตัวอย่างเช่น

• แบคทีเรีย: เช่น Salmonella, E. coli, Listeria monocytogenes มักพบในอาหารที่ปรุงไม่สุก อาหารที่เก็บไว้ไม่ถูกวิธี หรืออาหารที่สัมผัสกับสิ่งปฏิกูล
• ไวรัส: เช่น ไวรัสตับอักเสบเอ ไวรัสโรทาไวรัส มักปนเปื้อนจากการปนเปื้อนของสิ่งปฏิกูล การสัมผัสกับผู้ติดเชื้อ หรือการบริโภคอาหารที่ปนเปื้อน
• เชื้อรา: บางชนิดผลิตสารพิษที่เรียกว่า mycotoxins ซึ่งสามารถทำให้เกิดอาการป่วย ความเสียหายต่อตับ และมะเร็งได้
• ปรสิต: เช่น โปรโตซัว เวิร์ม มักพบในอาหารทะเลดิบ หรืออาหารที่สัมผัสกับน้ำเสีย

3. อันตรายทางเคมี (Chemical Hazards): เป็นอันตรายที่เกิดจากสารเคมีต่างๆ ที่ปนเปื้อนอยู่ในอาหาร อาจเกิดจากการใช้สารเคมีในการเพาะปลูก การแปรรูป การบรรจุหีบห่อ หรือการเก็บรักษา ตัวอย่างเช่น

• สารกำจัดศัตรูพืช: ตกค้างในผักผลไม้ หากล้างไม่สะอาด อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพได้
• สารกันบูด: บางชนิดอาจก่อให้เกิดปฏิกิริยาแพ้ หรือมีผลเสียต่อสุขภาพในระยะยาว หากใช้ในปริมาณมากเกินไป
• โลหะหนัก: เช่น ปรอท ตะกั่ว สารหนู อาจปนเปื้อนในอาหารจากแหล่งน้ำ ดิน หรือภาชนะบรรจุที่ไม่ปลอดภัย
• สารก่อภูมิแพ้: เช่น ถั่วลิสง นม ไข่ กุ้ง เป็นต้น สามารถทำให้เกิดอาการแพ้อย่างรุนแรงได้ จนถึงขั้นเสียชีวิต

การรับรู้ถึงอันตรายทั้ง 3 ประเภทนี้ เป็นสิ่งสำคัญในการสร้างความปลอดภัยด้านอาหาร การปฏิบัติตามหลักสุขอนามัยในการจัดการอาหารอย่างเคร่งครัด การเลือกซื้ออาหารจากแหล่งที่เชื่อถือได้ การปรุงอาหารให้สุก และการเก็บรักษาอาหารอย่างถูกวิธี จะช่วยลดความเสี่ยงในการได้รับอันตรายจากอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อสุขภาพที่ดีและชีวิตที่มีคุณภาพ