การประกอบอาชีพมีกี่ประเภท อะไรบ้าง

ใยแมงมุมแห่งอาชีพ: มากกว่าสองกลุ่มที่คุณคิด

การจำแนกอาชีพเป็นเรื่องซับซ้อนกว่าการแบ่งเป็นเพียง “อาชีพอิสระ” และ “อาชีพรับจ้าง” แม้ว่าการแบ่งกลุ่มนี้จะเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี แต่ก็ไม่ได้ครอบคลุมความหลากหลายและความซับซ้อนของโลกการทำงานในปัจจุบัน ความจริงแล้ว การประกอบอาชีพนั้นมีมิติมากกว่านั้น สามารถแบ่งแยกได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับเกณฑ์ที่ใช้ เช่น ระดับทักษะ ความรับผิดชอบ ความเป็นเจ้าของธุรกิจ หรือแม้แต่ความต้องการทางกายภาพและจิตใจ

นอกเหนือจากการแบ่งแบบดั้งเดิมแล้ว เราสามารถขยายขอบเขตการจำแนกอาชีพได้ดังนี้:

1. อาชีพตามระดับทักษะ: นี่เป็นการแบ่งกลุ่มที่ตรงไปตรงมา โดยพิจารณาจากระดับความเชี่ยวชาญและความรู้ที่จำเป็น

• อาชีพที่มีทักษะสูง (High-skilled occupations): ต้องการการศึกษาขั้นสูง ความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน และความสามารถในการแก้ปัญหาที่ซับซ้อน เช่น แพทย์ วิศวกร นักวิทยาศาสตร์ นักกฎหมาย สถาปนิก และผู้บริหารระดับสูง
• อาชีพที่มีทักษะปานกลาง (Mid-skilled occupations): ต้องการการศึกษาและการฝึกอบรมในระดับปานกลาง เช่น ครู พยาบาล ช่างเทคนิค เจ้าหน้าที่บัญชี และผู้จัดการฝ่ายขาย
• อาชีพที่มีทักษะต่ำ (Low-skilled occupations): ต้องการการฝึกอบรมน้อยหรือไม่มีเลย มักเน้นงานใช้แรงงาน เช่น พนักงานทำความสะอาด พนักงานเสิร์ฟ พนักงานขนส่ง และคนงานก่อสร้าง อย่างไรก็ตาม ไม่ควรละเลยความสำคัญของอาชีพเหล่านี้ เพราะเป็นรากฐานสำคัญของเศรษฐกิจ

2. อาชีพตามภาคส่วนเศรษฐกิจ: การแบ่งกลุ่มนี้พิจารณาจากอุตสาหกรรมหรือภาคส่วนที่อาชีพนั้นๆ อยู่ เช่น

• ภาคเกษตรกรรม: เกษตรกร สัตวบาล
• ภาคอุตสาหกรรม: วิศวกรโรงงาน ช่างเทคนิค คนงานโรงงาน
• ภาคบริการ: พนักงานโรงแรม พนักงานร้านอาหาร พนักงานขาย พนักงานธนาคาร
• ภาคการเงิน: นักธนาคาร ผู้จัดการกองทุน นักลงทุน
• ภาคเทคโนโลยีสารสนเทศ: โปรแกรมเมอร์ วิศวกรคอมพิวเตอร์ นักวิเคราะห์ข้อมูล

3. อาชีพตามรูปแบบการทำงาน: การแบ่งกลุ่มนี้มุ่งเน้นรูปแบบการทำงานและความสัมพันธ์กับนายจ้าง

• อาชีพประจำ: ทำงานตามเวลาที่กำหนด มีสวัสดิการ และความมั่นคงในอาชีพ
• อาชีพอิสระ (Freelance): ทำงานอิสระ รับงานเป็นครั้งคราว มีอิสระในการกำหนดเวลาและวิธีการทำงาน
• อาชีพพาร์ทไทม์ (Part-time): ทำงานไม่เต็มเวลา มักใช้เวลาทำงานน้อยกว่าอาชีพประจำ
• อาชีพผู้ประกอบการ (Entrepreneur): เป็นเจ้าของธุรกิจ มีความเสี่ยงและโอกาสสูง

4. อาชีพตามสภาพแวดล้อมการทำงาน: การแบ่งกลุ่มนี้พิจารณาจากสถานที่และสภาพแวดล้อมการทำงาน

• ทำงานในสำนักงาน: ทำงานในสภาพแวดล้อมที่ควบคุมอุณหภูมิ มีอุปกรณ์ครบครัน
• ทำงานกลางแจ้ง: ทำงานกลางแดด กลางฝน หรือในสภาพแวดล้อมที่ไม่แน่นอน
• ทำงานจากที่บ้าน (Remote work): ทำงานผ่านระบบออนไลน์ ไม่ต้องเดินทางไปที่ทำงาน

การแบ่งกลุ่มเหล่านี้เป็นเพียงตัวอย่าง ในความเป็นจริง อาชีพหลายอาชีพสามารถอยู่ในกลุ่มได้มากกว่าหนึ่งกลุ่ม และการจำแนกประเภทก็อาจเปลี่ยนแปลงไปตามบริบทและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี ดังนั้น การทำความเข้าใจความหลากหลายของอาชีพ จึงเป็นกุญแจสำคัญในการวางแผนอนาคตและเลือกเส้นทางอาชีพที่เหมาะสมกับตนเอง