กรุปเลือด Rh คือ อะไร

ระบบ Rh: ความลับเล็กๆ บนเม็ดเลือดแดงที่สำคัญยิ่งกว่าที่คิด

เรารู้จักกันดีเกี่ยวกับหมู่เลือด A, B, AB และ O แต่รู้หรือไม่ว่า นอกเหนือจากระบบ ABO แล้ว ยังมีระบบหมู่เลือดอีกระบบหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้กัน นั่นคือ ระบบ Rh (Rhesus) ซึ่งเป็นระบบที่ซับซ้อนกว่าและมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหญิงตั้งครรภ์

ระบบ Rh ถูกตั้งชื่อตามลิงแสม (Rhesus macaque) ซึ่งเป็นสัตว์ที่ใช้ในการค้นพบระบบหมู่เลือดนี้ ในระบบ Rh นี้ สิ่งที่สำคัญที่สุดคือการมีหรือไม่มี แอนติเจน D บนพื้นผิวของเม็ดเลือดแดง หากมีแอนติเจน D เราจะเรียกว่า Rh บวก (Rh+) ซึ่งเป็นหมู่เลือดที่พบได้บ่อยในประชากรส่วนใหญ่ แต่หากไม่มีแอนติเจน D เราจะเรียกว่า Rh ลบ (Rh-) และนี่คือจุดที่สำคัญและน่าสนใจ

Rh ลบ (Rh-) เป็นหมู่เลือดที่พบได้น้อยกว่า โดยความถี่ในการพบจะแตกต่างกันไปตามเชื้อชาติและภูมิภาค ความหายากของ Rh- นี้เองที่ทำให้มันมีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะผู้ที่มีหมู่เลือด Rh- สามารถรับเลือดได้เฉพาะจากผู้ที่มีหมู่เลือด Rh- เท่านั้น หากได้รับเลือด Rh+ เข้าไป ร่างกายจะสร้างแอนติบอดีต่อต้านแอนติเจน D ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนทางการแพทย์ที่ร้ายแรงได้ เช่น การทำลายเม็ดเลือดแดง อันเป็นสาเหตุของภาวะโลหิตจางอย่างรุนแรง

ความสำคัญของการรู้หมู่เลือด Rh ยิ่งเด่นชัดขึ้นในหญิงตั้งครรภ์ หากหญิงตั้งครรภ์มีหมู่เลือด Rh- และทารกในครรภ์มีหมู่เลือด Rh+ เลือดของทารกอาจไหลเข้าสู่กระแสเลือดของแม่ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระหว่างการคลอด ทำให้ร่างกายของแม่สร้างแอนติบอดีต่อต้านแอนติเจน D ซึ่งอาจส่งผลต่อการตั้งครรภ์ในครั้งต่อๆไป เพราะแอนติบอดีเหล่านี้สามารถผ่านรกไปทำลายเม็ดเลือดแดงของทารกในครรภ์ได้ ทำให้เกิดโรค hemolytic disease of the newborn (HDN) หรือโรคโลหิตจางในทารกแรกเกิด ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

ปัจจุบันมีการพัฒนาการแพทย์เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนดังกล่าว โดยแพทย์จะให้ RhoGAM ซึ่งเป็นยาที่ช่วยป้องกันการสร้างแอนติบอดีต่อต้านแอนติเจน D แก่หญิงตั้งครรภ์ที่มีหมู่เลือด Rh- เพื่อความปลอดภัยของทั้งแม่และลูก

สรุปแล้ว แม้ว่าระบบ Rh จะดูเหมือนเป็นรายละเอียดเล็กๆบนเม็ดเลือดแดง แต่ความสำคัญของมันนั้นยิ่งใหญ่ การรู้หมู่เลือด Rh ของตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับหญิงตั้งครรภ์ มีความสำคัญอย่างมาก เพื่อการวางแผนการตั้งครรภ์และการคลอดที่ปลอดภัย และเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้ การตรวจหมู่เลือดจึงเป็นสิ่งที่ควรทำอย่างสม่ำเสมอ เพื่อสุขภาพที่ดีของตัวเราเองและลูกหลานในอนาคต