ฮอร์โมนอะไรบ้างที่สร้างจากเซลล์ประสาท

ฮอร์โมนจากเซลล์ประสาท: มากกว่าแค่สู้หรือหนี

เราคุ้นเคยกับบทบาทของอะดรีนาลีนและนอร์อะดรีนาลีน ฮอร์โมนที่หลั่งจากไขกระดูกต่อมหมวกไต ในการเตรียมร่างกายให้พร้อมรับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉิน หรือที่เรียกว่าการตอบสนองแบบ “สู้หรือหนี” กระบวนการนี้เกี่ยวข้องกับการเพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ ความดันโลหิต และระดับน้ำตาลในเลือด เพื่อให้ร่างกายมีพลังงานเพียงพอในการเผชิญหน้ากับภัยคุกคาม

อย่างไรก็ตาม บทบาทของฮอร์โมนที่สร้างจากเซลล์ประสาท หรือที่เรียกว่า neurohormones นั้นซับซ้อนและหลากหลายกว่านั้นมาก ไม่เพียงแต่ทำหน้าที่ในภาวะฉุกเฉิน แต่ยังมีส่วนร่วมในการควบคุมกระบวนการทางสรีรวิทยาอื่นๆ อีกมากมายในชีวิตประจำวัน

นอกเหนือจากอะดรีนาลีนและนอร์อะดรีนาลีนที่สร้างจากไขกระดูกต่อมหมวกไต ซึ่งในทางเทคนิคแล้วถือเป็นส่วนหนึ่งของระบบประสาท ยังมี neurohormones อื่นๆ ที่สร้างจากเซลล์ประสาทในสมอง โดยเฉพาะในไฮโปทาลามัส ซึ่งทำหน้าที่เชื่อมโยงระบบประสาทและระบบต่อมไร้ท่อ ตัวอย่างเช่น:

• โดปามีน (Dopamine): นอกจากบทบาทในระบบประสาท โดปามีนยังทำหน้าที่เป็น neurohormone ที่ควบคุมการหลั่งฮอร์โมนโปรแลคตินจากต่อมใต้สมอง ซึ่งเกี่ยวข้องกับการผลิตน้ำนมแม่

• ฮอร์โมนกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนการเจริญเติบโต (Growth hormone-releasing hormone – GHRH): กระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนการเจริญเติบโตจากต่อมใต้สมอง ซึ่งสำคัญต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการของร่างกาย

• โซมาโตสแตติน (Somatostatin): ยับยั้งการหลั่งฮอร์โมนการเจริญเติบโตและฮอร์โมนอื่นๆ เช่น อินซูลินและกลูคากอน

• ฮอร์โมนกระตุ้นการหลั่งไทรอยด์ (Thyrotropin-releasing hormone – TRH): กระตุ้นการหลั่งไทรอยด์ สติมูเลติง ฮอร์โมน (TSH) จากต่อมใต้สมอง ซึ่งควบคุมการทำงานของต่อมไทรอยด์

• โกนาโดโทรปิน-รีลิสซิง ฮอร์โมน (Gonadotropin-releasing hormone – GnRH): กระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับระบบสืบพันธุ์ เช่น luteinizing hormone (LH) และ follicle-stimulating hormone (FSH)

จะเห็นได้ว่า neurohormones มีบทบาทสำคัญในการควบคุมกระบวนการทางสรีรวิทยาที่หลากหลาย ตั้งแต่การตอบสนองต่อความเครียด การเจริญเติบโต การเผาผลาญ ไปจนถึงการสืบพันธุ์ การทำความเข้าใจเกี่ยวกับกลไกการทำงานของ neurohormones เหล่านี้ จึงมีความสำคัญต่อการรักษาโรคต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับความผิดปกติของระบบประสาทและระบบต่อมไร้ท่อ