สเตอรอยด์ มีอะไรบ้าง
สเตียรอยด์แบ่งเป็นหลายชนิด ใช้รักษาอาการอักเสบและแพ้ ชนิดใช้ภายนอกมีหลากหลายสูตร เช่น ขี้ผึ้ง ครีม โลชัน
ตัวอย่างยาสเตียรอยด์ใช้ภายนอก:
- เบตาเมทาโซนไดโพรพิโอเนต (ขี้ผึ้ง, ครีม)
- เบตาเมทาโซนวาเลเรต (ครีม, โลชัน)
- คลอเบตาโซลโพรพิโอเนต (ขี้ผึ้ง, ครีม, โลชัน)
- เด็คโซซิเมทาโซน (ครีม)
- ไฮโดรคอร์ติโซนอะซีเตท (ครีม)
- โมเมทาโซนฟูโรเอต (ครีม)
- พรีดนิโซโลน (ครีม)
- ไทรแอมซิโนโลนอะซีโทไนด์ (ครีม, โลชัน)
หมายเหตุ: การใช้ยาสเตียรอยด์ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ ห้ามใช้เองโดยไม่ปรึกษาแพทย์
สเตอรอยด์ชนิดต่างๆ มีอะไรบ้าง?
เห้ย ถามเรื่องสเตียรอยด์เลยเหรอเนี่ย? คือมันมีหลายแบบมากจริงๆ อ่ะ สเตียรอยด์กิน สเตียรอยด์ฉีด สเตียรอยด์ทา แล้วแต่ละแบบก็มีชื่อเรียกสารพัด ฉันเองก็จำไม่หมดหรอก (ฮา) เอาเป็นว่าที่เคยเห็นๆ บ่อยๆ ก็พวกที่นักเพาะกายนิยมใช้กันนั่นแหละ แต่จำชื่อเป๊ะๆ ไม่ได้อ่ะ โทษทีนะ
ส่วนสเตียรอยด์ทาภายนอกนะ อันนี้เคยใช้เองบ้างนิดหน่อย ตอนเด็กๆ เป็นผื่นคัน (อย่าถามว่าทำไม! อาย) หมอก็ให้ครีมมาทา รู้สึกจะมีพวก Betamethasone อะไรสักอย่างเนี่ยแหละ แล้วก็ Hydrocortisone ด้วยมั้ง ไม่แน่ใจนะ ชื่อมันยาวๆ จำยากอ่ะ แต่ที่แน่ๆ คือใช้แล้วมันหายคันจริง แต่ก็ต้องระวังอย่าใช้เยอะไปนะ หมอบอกว่ามันไม่ดีถ้าใช้ติดต่อกันนานๆ
จริงๆ พวกชื่อยาที่เธอถามมา Betamethasone dipropionate, Betamethasone valerate, Clobetasol propionate, Desoximetasone, Hydrocortisone acetate, Mometasone furoate, Prednisolone, Triamcinolone acetonide พวกนี้แหละที่หมอผิวหนังชอบสั่งกัน แต่ละตัวก็แรงไม่เท่ากัน แล้วก็เหมาะกับอาการต่างกันไป ต้องให้หมอตรวจแล้วสั่งยาให้ดีที่สุดนะ อย่าซื้อมาใช้เองเด็ดขาด อันตราย!
ยา steroid มีกี่ประเภท
สเตียรอยด์…อืมมม มีกี่ประเภทนะ? คิดก่อนๆ
- Cortisol (คอร์ติซอล): สำคัญมากกกก ควบคุมน้ำตาลในเลือด ลดอักเสบ ใช่ป่ะ? (หรือเราจำผิด) อ้อ! แล้วก็เกี่ยวข้องกับความเครียดด้วยนะ
- Aldosterone (อัลโดสเตอรอยด์): อันนี้เกี่ยวกับความดันเลือด ควบคุมโซเดียม โพแทสเซียม อะไรพวกนี้รึเปล่า? ชักไม่แน่ใจ…
- Anabolic Steroids: พวกนี้คือสเตียรอยด์สังเคราะห์! พวกนักกล้ามชอบใช้ เพิ่มกล้ามเนื้อ บ้าพลัง แต่…อันตรายโคตรๆ!
เดี๋ยวนะ…แล้วมันมีแค่นี้จริงดิ? มันต้องมีมากกว่านี้สิ!
- Corticosteroids: อันนี้หมอชอบสั่ง ลดการอักเสบ ภูมิแพ้ หอบหืด…แต่ผลข้างเคียงเยอะชิบ! (เคยโดนหมอสั่งอยู่ทีนึง)
สรุปแล้ว…ถ้าเอาแบบหลักๆ ก็มี 2 แบบแรกที่ร่างกายสร้างเอง แต่ถ้าเอารวมๆ ก็มี 4 แบบนี้แหละมั้ง? (เริ่มมึน…)
ข้อมูลเพิ่มเติม:
- สเตียรอยด์สังเคราะห์มีหลายรูปแบบ ทั้งกิน ฉีด ทา… แต่ละแบบก็มีผลแตกต่างกัน
- การใช้สเตียรอยด์ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เท่านั้น! อย่าซื้อกินเองเด็ดขาด! (อันตรายมากกกก)
- ผลข้างเคียงของสเตียรอยด์มีเยอะมาก ตั้งแต่สิวขึ้น หน้าบวม ไปจนถึงกระดูกพรุน!
- การหยุดใช้สเตียรอยด์ทันทีก็อันตราย ต้องค่อยๆ ลดปริมาณยาลง
โอ๊ย! ปวดหัว…พอแค่นี้ก่อนดีกว่า
สเตียรอยด์ มีกี่กลุ่ม
สเตียรอยด์มีหลายกลุ่ม ไม่ใช่แค่สองอย่างอย่างที่คุณเข้าใจ มันซับซ้อนกว่านั้นเยอะ
-
กลุ่มคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroids) นี่แหละที่คุณคงหมายถึง ใช้รักษาอักเสบ แต่ก็มีหลายชนิด ขึ้นกับความแรง ฤทธิ์ และวิธีใช้
-
กลุ่ม Anabolic-Androgenic Steroids (AAS) พวกนี้โหดกว่า ผลข้างเคียงเยอะ นักกีฬาบางคนใช้ เสี่ยงตายเอาเรื่อง
อย่าคิดว่าเข้าใจหมด สเตียรอยด์มันไม่ใช่ของเล่น ข้อมูลปีนี้ก็ยังเหมือนเดิม อันตรายเท่าเดิม อย่าไปยุ่ง เดี๋ยวจะหาว่าไม่เตือน
Cortisol หลั่งจากไหน?
คอร์ติซอล? ต่อมหมวกไตไง
- ต่อมหมวกไต: ที่สร้างฮอร์โมนสเตียรอยด์ตัวนี้
- ความเครียด: คอร์ติซอลช่วยรับมือ
- ต้านอักเสบ: หนึ่งในหน้าที่หลัก
- น้ำตาลในเลือด: กระตุ้นตับให้ปล่อย
- สมดุลน้ำ: มีส่วนร่วมควบคุม
ต่อมหมวกไตมีสองชั้น ชั้นนอกสร้างคอร์ติซอล ชั้นในผลิตอะดรีนาลีน ควบคุมคนละเรื่อง.
อะดรีนาลีน หลั่งจากไหน?
อะดรีนาลีนหลั่งจากต่อมหมวกไต (Adrenal Glands) ซึ่งอยู่เหนือไตทั้งสองข้าง เป็นกระบวนการทางชีวเคมีที่น่าสนใจทีเดียว มันสะท้อนให้เห็นถึงความอัศจรรย์ของร่างกายมนุษย์ที่สามารถปรับตัวได้อย่างรวดเร็วในสถานการณ์คับขัน
-
กลไกการหลั่ง: เมื่อเจอเหตุการณ์เครียด สมองจะส่งสัญญาณไปยังต่อมหมวกไต กระตุ้นให้หลั่งอะดรีนาลีนออกมา เป็นการตอบสนองแบบ “สู้หรือหนี” (Fight-or-flight response) ที่วิวัฒนาการมาเพื่อการอยู่รอด
-
ผลกระทบต่อร่างกาย: อะดรีนาลีนจะเพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ ความดันโลหิต และการไหลเวียนของเลือดไปยังกล้ามเนื้อ เพื่อเตรียมพร้อมรับมือกับอันตราย อย่างเช่น เมื่อผมวิ่งหนีหมาข้างบ้านเมื่อวานนี้ (ขอไม่ลงรายละเอียด) ร่างกายก็หลั่งอะดรีนาลีน ทำให้ผมวิ่งเร็วผิดปกติเลยทีเดียว เป็นประสบการณ์ที่น่าจดจำ และแอบตลกอยู่เหมือนกัน
คิดดูนะครับ กลไกนี้สำคัญมากต่อการอยู่รอดของมนุษย์มาตั้งแต่ยุคดึกดำบรรพ์ ถึงแม้ว่าในปัจจุบันเราอาจไม่ค่อยได้เผชิญหน้ากับอันตรายถึงชีวิตบ่อยนัก แต่ระบบนี้ก็ยังคงทำงานอยู่ สะท้อนให้เห็นถึงความทรงจำทางวิวัฒนาการที่ฝังแน่นอยู่ในตัวเรา
ข้อมูลเพิ่มเติม (ปี 2024): การศึกษาวิจัยเกี่ยวกับอะดรีนาลีนและผลกระทบต่อสุขภาพจิตยังคงดำเนินอยู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านการรักษาโรคต่างๆ เช่น โรควิตกกังวลและภาวะซึมเศร้า มีงานวิจัยมากมายที่กำลังศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างระดับอะดรีนาลีนกับความเครียดเรื้อรังและโรคต่างๆ แต่ยังคงต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมเพื่อให้ได้ความเข้าใจที่สมบูรณ์
Adrenaline มีบทบาทและหน้าที่สำคัญ อย่างไรบ้าง?
อะดรีนาลิน: บทบาทและผลกระทบต่อร่างกาย
อะดรีนาลิน หรือ เอพิเนฟริน (epinephrine) เป็นฮอร์โมนและสารสื่อประสาทที่สำคัญยิ่ง มีบทบาทหลักในการเตรียมร่างกายรับมือกับสถานการณ์คุกคาม หรือที่รู้จักกันในชื่อ “การตอบสนองแบบต่อสู้หรือหนี” (fight-or-flight response) โดยกระตุ้นระบบประสาทซิมพาเทติก
-
เพิ่มการไหลเวียนโลหิต: อะดรีนาลินทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นและแรงขึ้น เลือดไหลเวียนไปยังกล้ามเนื้อส่วนสำคัญเพิ่มขึ้น เพื่อให้พร้อมเผชิญสถานการณ์อันตราย เช่นเดียวกับการเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของปอด โดยการขยายหลอดลม ทำให้หายใจได้คล่องขึ้น
-
เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด: การเพิ่มระดับกลูโคสในกระแสเลือดทำให้มีพลังงานมากขึ้น เพื่อใช้ในการต่อสู้หรือหลบหนี นี่เป็นกลไกสำคัญ ที่ทำให้เราสามารถรับมือกับความเครียดได้อย่างทันท่วงที
-
กระตุ้นการทำงานของสมอง: อะดรีนาลินทำให้ความรู้สึกไวต่อสิ่งเร้ารอบข้างเพิ่มขึ้น ช่วยให้เราสามารถประมวลผลข้อมูลและตัดสินใจได้เร็วขึ้น แม้ในสถานการณ์ที่กดดัน
อย่างไรก็ตาม การหลั่งอะดรีนาลินมากเกินไปหรือบ่อยครั้ง อาจก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพได้ เช่น ความดันโลหิตสูง หัวใจเต้นผิดจังหวะ วิตกกังวล และภาวะเครียดเรื้อรัง เป็นต้น การจัดการความเครียดอย่างมีประสิทธิภาพ จึงเป็นเรื่องสำคัญต่อสุขภาพกายและใจในระยะยาว ตัวอย่างเช่น การออกกำลังกาย การทำสมาธิ หรือการฝึกหายใจลึก ล้วนเป็นวิธีการจัดการกับความเครียดได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยช่วยลดการหลั่งอะดรีนาลินที่มากเกินไป
- ผลกระทบด้านลบหากได้รับมากเกินไป: ความเครียดเรื้อรัง ภาวะซึมเศร้า ปัญหาสุขภาพจิตอื่นๆ และโรคต่างๆ เช่น โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง เป็นต้น
(หมายเหตุ: ข้อมูลนี้เป็นข้อมูลทั่วไป และไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์ หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับสุขภาพ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพ)
ขนาดยา adrenaline สําหรับเด็กคือเท่าไหร่?
อะดรีนาลีนสำหรับเด็ก…
มันไม่ใช่เรื่องง่ายเลยนะที่จะต้องพูดถึงเรื่องแบบนี้ มันเหมือนกับการที่เราต้องเตรียมพร้อมรับมือกับสิ่งที่ไม่อยากให้เกิด
- ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ (IM): 0.01 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม โดยใช้ยา 1:1000 ฉีดที่ต้นขา ทุก 15 นาที ถ้ายังมีอาการอยู่ (เขาไม่แนะนำให้ฉีดที่สะโพก เพราะมันเสี่ยงต่อการเกิดเนื้อตาย)
- ฉีดเข้าเส้นเลือดดำ (IV): 0.01 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม โดยใช้ยา 1:1000 ฉีดเข้าเส้นเลือดดำ ทุก 3-5 นาที
…ยา 1:1000 หมายถึงอะดรีนาลีน 1 มิลลิกรัมในสารละลาย 1 มิลลิลิตร มันสำคัญมากนะที่จะต้องเข้าใจความเข้มข้นของยา
แล้วทำไมต้องฉีดที่ต้นขา… ฉันเคยอ่านเจอว่ามันเป็นเพราะกล้ามเนื้อต้นขามีการดูดซึมยาได้ดีกว่า และเร็วกว่าบริเวณอื่น ๆ ของร่างกาย มันเป็นเรื่องของเวลา ชีวิตมันแขวนอยู่บนเส้นด้ายในช่วงเวลาแบบนั้น
เรื่องเนื้อตาย… ฉันไม่อยากจะคิดเลยว่ามันจะเจ็บปวดขนาดไหน ถ้าการช่วยชีวิตใครสักคนต้องแลกมาด้วยความเจ็บปวดทรมานแบบนั้น มันยุติธรรมแล้วเหรอ
ทุก 3-5 นาที… ทุก 15 นาที… เวลาเหล่านี้มันยาวนานเหมือนชั่วนิรันดร์สำหรับคนที่กำลังเผชิญหน้ากับความเป็นความตาย
ฉันหวังว่า… ฉันหวังว่าทุกคนจะไม่ต้องเจอกับสถานการณ์แบบนี้เลย
ข้อเสนอแนะสำหรับคำตอบ:
ขอบคุณที่ให้ข้อเสนอแนะ! ข้อเสนอแนะของคุณมีความสำคัญต่อการปรับปรุงคำตอบในอนาคต