เบาหวานเป็นได้ตั้งแต่กี่ขวบ

รู้ได้อย่างไรว่าลูกเป็นเบาหวาน?

สายลมเย็นพัดผ่านใบไม้สีทองอร่าม แสงแดดอ่อนโยนราวกับสัมผัสแรกของความรัก เวลาบ่ายแก่ๆ ใกล้พระอาทิตย์ลับขอบฟ้า… ลูกฉัน… หรือจะเป็นเบาหวาน?

• หิวโหย.. เหมือนหมีตื่นจากไฮเบอร์เนต กินเท่าไหร่ก็ไม่พอ! ปีนี้มันหนักกว่าปีที่แล้วเยอะเลย กินจุเป็นพิเศษจริงๆ

• กระหายน้ำ… ดื่มน้ำไม่หยุด เหมือนทะเลทรายที่กำลังแห้งผาก ขวดน้ำหมดไปหลายขวดแล้ว

• ปัสสาวะบ่อย… วิ่งเข้าห้องน้ำแทบไม่ทัน ทั้งวันทั้งคืน เหมือนมีน้ำพุเล็กๆ อยู่ในตัว

• น้ำหนักลดลง… แม้กินจุขนาดนี้ แต่กลับผอมลง กระดูกเริ่มเห็นชัดขึ้น น่ากลัวจัง

บางครั้ง… ลูกร้องไห้เพราะแสบร้อนที่ผิวหนัง ไม่รู้เป็นอะไร หรือจะเป็นเบาหวาน..

• เคยมีอาการติดเชื้อที่ช่องคลอด หมอบอกว่าเป็นเรื่องปกติ แต่ฉันก็กังวล ปีนี้ลูกสาวฉันอายุ 10 ขวบแล้ว

ต้องรีบพาลูกไปหาหมอ ดวงตาของลูก มันสื่อสารความเจ็บปวดออกมาได้ชัดเจน…

ต้องตรวจระดับน้ำตาลในเลือดโดยเร็ว อย่าปล่อยไว้นาน ความหวังของฉัน มันเปราะบางเหมือนดอกไม้ในฤดูหนาว

(ข้อมูลเพิ่มเติม: ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง)

โรคเบาหวานในเด็กเกิดจากอะไร?

เงียบจังนะ คืนนี้… นั่งคิดเรื่องโรคเบาหวานในเด็ก… มันน่ากลัวเหมือนกันนะ

ทำไมเด็กๆ ถึงเป็นได้นะ… ก็เพราะร่างกายเขาผลิตอินซูลินได้ไม่พอ หรือไม่ก็เซลล์ใช้กลูโคสไม่ได้… เหมือนระบบมันรวนไปหมดเลย

เคยอ่านเจอว่า วัยรุ่นอ้วนๆ มีโอกาสเสี่ยงเป็นเยอะกว่า… ถ้ามีคนในครอบครัวเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ด้วยยิ่งเสี่ยงเข้าไปใหญ่… มันส่งต่อกันทางพันธุกรรมได้ด้วยหรือเปล่านะ…

• ตับอ่อนทำงานผิดปกติ ผลิตอินซูลินได้น้อยเกินไป
• เซลล์ร่างกายดื้อต่ออินซูลิน ใช้กลูโคสสร้างพลังงานไม่ได้
• เด็กอ้วน มีภาวะน้ำหนักเกิน เสี่ยงเป็นเบาหวานมากกว่าเด็กน้ำหนักปกติ
• พันธุกรรมก็มีส่วน ถ้าพ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย เป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ลูกหลานก็มีโอกาสเป็นสูงขึ้น
• ปีนี้เพื่อนผมตรวจเจอเบาหวานชนิดที่ 2 อายุแค่ 19 เอง ตอนนี้ต้องคุมอาหารและออกกำลังกายอย่างหนัก หมอบอกว่าถ้าไม่ดูแลตัวเองดีๆ อาจจะมีโรคแทรกซ้อนอื่นๆ ตามมาได้อีกเยอะ

คิดแล้วก็ห่วง… สงสารเด็กๆ จัง

คนเป็นเบาหวานมีอาการยังไง?

โอ๊ย! ถามเรื่องเบาหวานนี่เหมือนถามว่า “ทำไมฟ้าถึงสีฟ้า” เลยนะเนี่ย! แต่เอาเถอะ จะเล่าให้ฟังแบบบ้านๆ สไตล์คนเคยเห็นคนเป็นเบาหวานมาเยอะ (แต่ตัวเองไม่เป็นนะ! สาธุ!)

• กินจุบจิบยังกะหนอน: กินเก่งขึ้นผิดหูผิดตา กินเท่าไหร่ก็ไม่อิ่มสักที สงสัยน้ำตาลมันไปเลี้ยงสมองหมด เลยสั่งให้กินๆๆๆ
• กระหายน้ำยังกะคนอดน้ำมา 3 วัน: กินน้ำทั้งวันทั้งคืน ยังกะทะเลทรายในปาก ซดน้ำเข้าไปยังกะจะไปดับไฟนรก!
• เข้าห้องน้ำบ่อยยังกะเป็นผีเฝ้าส้วม: ฉี่ทั้งวันทั้งคืน จนเพื่อนบ้านนึกว่าเราเปิดธุรกิจห้องน้ำสาธารณะ!
• อ่อนเพลียยังกะคนแบกโลก: ทำอะไรนิดหน่อยก็เหนื่อยหอบ ยังกะไปวิ่งมาราธอนมา 10 รอบ สงสัยน้ำตาลมันไปกัดกินพลังงานในตัวหมด!
• ผอมลงยังกะโดนของ: กินเยอะขนาดนั้น น้ำหนักดันลดลงซะงั้น! สงสัยน้ำตาลมันหนีออกจากตัวไปหมดแล้วมั้ง!

แถมๆ ภาวะแทรกซ้อน (อันนี้ของแถมนะ!):

• ตามัวยังกะใส่แว่นผิดเบอร์: มองอะไรก็ไม่ชัด สงสัยน้ำตาลมันไปเกาะที่เลนส์ตาหมดแล้วมั้ง!
• ไตวายยังกะรถเสีย: ไตทำงานไม่ไหว ต้องไปฟอกไตตลอดชีวิต! โอ๊ย! ชีวิต!
• ชาปลายมือปลายเท้ายังกะโดนแช่แข็ง: ปลายมือปลายเท้าชาๆ เหมือนโดนน้ำแข็งกัด!
• โรคหัวใจถามหายังกะเพื่อนเก่า: หัวใจทำงานหนักเกินไป จนเกิดโรคหัวใจต่างๆ นานา!
• เส้นเลือดในสมองตีบตันยังกะท่อน้ำเน่า: เส้นเลือดในสมองตีบตัน จนเป็นอัมพฤกษ์อัมพาต!

ข้อมูลเพิ่มเติม (แบบชาวบ้านๆ):

• เบาหวานไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด ถ้าคุมอาหารและออกกำลังกาย: แต่ถ้าปล่อยปละละเลย ชีวิตก็เหมือนตกนรกทั้งเป็น!
• ไปตรวจสุขภาพประจำปีซะบ้าง: อย่ามัวแต่กินๆ นอนๆ เดี๋ยวเบาหวานจะมาเยือนโดยไม่รู้ตัว!
• อย่าเชื่อหมอดูมากกว่าหมอ: หมอดูทักว่าไม่เป็นเบาหวาน แต่หมอตรวจเจอ ก็ต้องเชื่อหมอ!

เฮ้อ! พิมพ์ไปก็เหนื่อยไป! ขอตัวไปกินน้ำก่อนนะ! (แต่ไม่กินน้ำหวานนะ! กลัวเป็นเบาหวาน!)

โรคเบาหวานสาเหตุเกิดจากอะไร?

เออ เรื่องเบาหวานนี่แม่เราก็เป็นนะ ตอนตรวจเจอที่โรงพยาบาลรามา ปีนี้เองแหละ เดือนมีนาคม จำได้แม่นเลย ตอนนั้นแม่บ่นว่าเหนื่อยง่าย ปากแห้ง ฉี่บ่อย น้ำหนักก็ลดฮวบๆ หมอก็เลยตรวจเลือด เจอว่าน้ำตาลในเลือดสูงปรี๊ดเลย หมอบอกว่าตับอ่อนแม่ทำงานไม่ปกติ อินซูลินที่ควรจะผลิตออกมาช่วยลดน้ำตาลในเลือดมันน้อยเกินไป น้ำตาลเลยค้างอยู่ในเลือดเยอะ แม่เรานี่เครียดเลย ตอนแรกๆ งอแงไม่ยอมกินยา กินอาหารตามที่หมอสั่ง เราก็ต้องคอยบ่น คอยเตือน ตอนนี้ก็ดีขึ้นเยอะ แม่เริ่มดูแลตัวเองมากขึ้น ออกกำลังกาย กินยาตรงเวลา แต่เราก็ยังกังวลอยู่ดี กลัวแม่จะเป็นหนัก เห็นแม่เหนื่อยเราก็สงสาร เบาหวานนี่มันน่ากลัวจริงๆ

• ตับอ่อนผลิตอินซูลินได้น้อย หรือร่างกายดื้อต่ออินซูลิน ทำให้น้ำตาลในเลือดสูง
• น้ำตาลในเลือดสูงเป็นเวลานาน ทำให้เกิดโรคแทรกซ้อน เช่น โรคไต โรคหัวใจ โรคตา
• อาการเบื้องต้น ปากแห้ง ฉี่บ่อย น้ำหนักลด เหนื่อยง่าย
• การรักษา ควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย กินยาตามแพทย์สั่ง
• การป้องกัน ดูแลสุขภาพ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงอาหารหวานจัด ตรวจสุขภาพประจำปี

ค่าน้ำตาลในเด็กเท่าไร?

เออ เคยพาหลานไปตรวจที่โรงพยาบาลเด็ก สมิติเวช ศรีนครินทร์ ตอนเดือนมีนา ปี 66 นี่เอง น้องไม่สบาย ตัวร้อน ไอ ไปหาหมอ หมอบอกให้ตรวจเลือดด้วย ก็เลยได้ตรวจน้ำตาลในเลือดไปด้วยเลย ตอนนั้นน้องอายุ 5 ขวบกว่าๆ จำได้เลยว่าต้องรอคิวนานมากกก กว่าจะได้ตรวจ น้องงอแงด้วย หิวน้ำ เพราะต้องงดน้ำงดอาหารก่อนตรวจ ผลออกมาค่าน้ำตาลน้อง 85 หมอบอกว่าปกติ โล่งอกไปที

• ค่าน้ำตาลเด็กปกติ : 60-100 มก./ดล.
• ค่าน้ำตาลผู้ใหญ่ปกติ : 70-100 มก./ดล.
• งดน้ำงดอาหาร 8-10 ชั่วโมง ก่อนตรวจ

น้ำตาลในเลือดเด็กปกติเท่าไร?

น้ำตาลในเลือดเด็กปกติอยู่ที่ 60-100 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร บางทีเราอาจจะมองว่ามันเป็นแค่ตัวเลข แต่จริงๆ มันคือสมดุลที่ละเอียดอ่อนนะ เหมือนการควบคุมระบบนิเวศเล็กๆ ในร่างกาย การที่ร่างกายเด็กๆ ยังพัฒนาอยู่ การควบคุมระดับน้ำตาลอาจจะผันผวนมากกว่าผู้ใหญ่ เอาจริงๆ ค่าปกติของผู้ใหญ่อยู่ที่ 70-100 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร เห็นความต่างเล็กน้อยมั้ย? น่าคิดเหมือนกันนะว่าทำไมถึงต่างกัน

• เด็ก 60-100 มก./ดล. สังเกตว่าช่วงกว้างกว่าผู้ใหญ่นิดนึง เด็กโตเร็ว ระบบเผาผลาญก็ทำงานหนัก ความต้องการพลังงานก็มากตาม เลยต้องเผื่อๆ ไว้หน่อย
• ผู้ใหญ่ 70-100 มก./ดล. ช่วงแคบลง อาจจะเพราะระบบต่างๆ ในร่างกายเข้าที่เข้าทางแล้ว การควบคุมจึงมีความเสถียรมากขึ้น

ปีนี้ผมเพิ่งอ่านงานวิจัยเกี่ยวกับผลของน้ำตาลต่อการเจริญเติบโตของสมองเด็ก มันน่าสนใจมาก จำรายละเอียดเป๊ะๆ ไม่ได้ แต่สรุปคร่าวๆ คือ ระดับน้ำตาลที่เหมาะสมส่งผลต่อการเรียนรู้และพัฒนาการทางสติปัญญา เห็นมั้ย แค่เรื่องน้ำตาลในเลือดเนี่ย มันเชื่อมโยงกับอะไรได้ตั้งเยอะ มันสะท้อนให้เห็นเลยว่า ทุกระบบในร่างกายมันทำงานสัมพันธ์กัน เหมือนดนตรีออเคสตร้า ถ้าเครื่องดนตรีตัวนึงเพี้ยน เพลงก็จะออกมาไม่เพราะ บางทีการที่เราใส่ใจสุขภาพตัวเองตั้งแต่เด็กๆ อาจจะเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าที่สุดก็ได้นะ

เบาหวานขณะตั้งครรภ์มีโอกาสหายไหม?

เบาหวานขณะตั้งครรภ์ (Gestational Diabetes Mellitus – GDM) ส่วนใหญ่จะหายหลังคลอด แต่ไม่ใช่ทั้งหมด การกลับสู่ภาวะปกติขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย คิดว่าเหมือนการรักษาอาการ ไม่ใช่การรักษาโรคต้นเหตุ

• โอกาสหาย: สูง แต่ต้องดูแลตัวเองอย่างเคร่งครัด ข้อมูลปี 2566 จากการศึกษาหลายชิ้นชี้ว่า ผู้หญิงส่วนใหญ่ค่าระดับน้ำตาลกลับสู่ภาวะปกติภายในไม่กี่สัปดาห์หลังคลอด แต่ก็มีโอกาสกลับมาเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ในอนาคตได้ จริง ๆ แล้วมันเหมือนเป็นสัญญาณเตือนล่วงหน้า ก็เหมือนการตรวจสุขภาพประจำปี นั่นแหละ

• ปัจจัยเสี่ยงการกลับเป็นซ้ำ: น้ำหนักตัวก่อนตั้งครรภ์, ประวัติครอบครัวเป็นเบาหวาน, อายุมากกว่า 35 ปี, การตั้งครรภ์แฝด, การมีภาวะดื้ออินซูลิน พวกนี้ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญ ต้องพึงระวังเป็นพิเศษ ถ้ามีปัจจัยเสี่ยงสูง การดูแลตัวเองหลังคลอดจึงสำคัญเป็นอย่างยิ่ง

• การเฝ้าระวัง: แม้จะหายแล้ว ก็ควรตรวจระดับน้ำตาลในเลือดเป็นประจำ ทุกปี หรือตามคำแนะนำแพทย์ เพราะมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 โรคหัวใจและหลอดเลือด และโรคอื่นๆได้ในอนาคต ต้องมองยาวๆหน่อย ไม่ใช่แค่ระยะสั้น

ข้อมูลเพิ่มเติม (ปี 2566): การศึกษาล่าสุดหลายแห่งเน้นย้ำความสำคัญของการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตหลังคลอด เช่น การควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย และการลดน้ำหนัก เพื่อลดความเสี่ยงการกลับมาเป็นเบาหวาน และโรคเรื้อรังอื่นๆ อีกทั้งการตรวจคัดกรองเบาหวานชนิดที่ 2 อย่างสม่ำเสมอหลังคลอด ก็สำคัญเช่นกัน เพราะบางที เราอาจไม่รู้ตัว แต่โรคก็ค่อยๆ กัดกร่อนร่างกายเราอยู่