ภูมิคุ้มกันมีกี่ประเภท

ปกป้องร่างกาย: เผยความลับระบบภูมิคุ้มกันและประเภทต่างๆ

ร่างกายของเรามีระบบป้องกันอันซับซ้อนที่ทำงานอย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยเพื่อต่อสู้กับผู้บุกรุกจากภายนอก ระบบนี้เรียกว่า “ระบบภูมิคุ้มกัน” ซึ่งทำหน้าที่เสมือนป้อมปราการที่แข็งแกร่ง คอยปกป้องเราจากเชื้อโรคต่างๆ เช่น แบคทีเรีย ไวรัส ปรสิต และเชื้อรา แต่ระบบป้องกันนี้ไม่ได้มีเพียงแบบเดียว ความจริงแล้ว ภูมิคุ้มกันสามารถแบ่งออกเป็นประเภทหลักๆ ได้ดังนี้

1. ภูมิคุ้มกันโดยกำเนิด (Innate Immunity): กำแพงป้องกันด่านแรก

ภูมิคุ้มกันโดยกำเนิดเปรียบเสมือนกำแพงป้องกันด่านแรกของร่างกาย เป็นระบบที่ติดตัวมาตั้งแต่กำเนิด ทำงานอย่างรวดเร็วและไม่จำเพาะเจาะจง หมายความว่ามันจะตอบสนองต่อเชื้อโรคทุกชนิดในลักษณะเดียวกัน ไม่ว่าจะเคยพบเจอเชื้อโรคนั้นมาก่อนหรือไม่ก็ตาม กลไกการทำงานของภูมิคุ้มกันโดยกำเนิดประกอบด้วย

• สิ่งกีดขวางทางกายภาพ: เช่น ผิวหนัง เยื่อบุต่างๆ น้ำตา น้ำลาย ซึ่งทำหน้าที่ป้องกันไม่ให้เชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย
• เซลล์ภูมิคุ้มกัน: เช่น แมคโครฟาจ นิวโทรฟิล เซลล์เดนไดรติก เซลล์นักฆ่าตามธรรมชาติ (Natural Killer Cells) ซึ่งจะทำลายเชื้อโรคโดยการกลืนกิน (phagocytosis) หรือปล่อยสารเคมีที่ทำลายเชื้อโรค
• การอักเสบ (Inflammation): เป็นกระบวนการที่ร่างกายตอบสนองต่อการบาดเจ็บหรือการติดเชื้อ โดยจะมีอาการบวม แดง ร้อน และปวด ซึ่งเป็นผลมาจากการที่หลอดเลือดขยายตัวและเซลล์ภูมิคุ้มกันเคลื่อนย้ายมายังบริเวณที่ติดเชื้อ

2. ภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะ (Adaptive Immunity): กองกำลังเฉพาะกิจ

หากเชื้อโรคสามารถฝ่ากำแพงด่านแรกของภูมิคุ้มกันโดยกำเนิดเข้ามาได้ ภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะจะเข้ามารับช่วงต่อ ภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะนี้มีลักษณะเฉพาะเจาะจง หมายความว่ามันจะจดจำและตอบสนองต่อเชื้อโรคแต่ละชนิดโดยเฉพาะ และมีความจำเพาะ ทำให้สามารถตอบสนองต่อเชื้อโรคเดิมได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากขึ้นในครั้งต่อไป กลไกการทำงานของภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะประกอบด้วย

• เซลล์ลิมโฟไซต์: แบ่งเป็น 2 ชนิดหลัก คือ
  • เซลล์ที (T cells): ทำหน้าที่ทำลายเซลล์ที่ติดเชื้อไวรัสหรือเซลล์มะเร็ง
  • เซลล์บี (B cells): ทำหน้าที่ผลิตแอนติบอดี (Antibody) ซึ่งเป็นโปรตีนที่จับกับเชื้อโรคและทำลายเชื้อโรค
• ความจำทางภูมิคุ้มกัน: หลังจากที่ร่างกายเคยเผชิญกับเชื้อโรคชนิดหนึ่ง เซลล์ความจำ (Memory cells) จะถูกสร้างขึ้น ทำให้ร่างกายสามารถจดจำเชื้อโรคนั้นได้ และเมื่อพบเจอเชื้อโรคเดิมอีกครั้ง ร่างกายจะสามารถตอบสนองได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ ป้องกันไม่ให้เกิดการติดเชื้อซ้ำ

การทำงานร่วมกันอย่างประสานสอดคล้องระหว่างภูมิคุ้มกันโดยกำเนิดและภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะ เป็นกุญแจสำคัญในการปกป้องร่างกายจากเชื้อโรคต่างๆ และทำให้เรามีสุขภาพที่แข็งแรง

การเข้าใจถึงประเภทและกลไกการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน จะช่วยให้เราสามารถดูแลสุขภาพและป้องกันโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงการเลือกใช้วิธีการรักษาที่เหมาะสมเมื่อเกิดการเจ็บป่วย.