การพยาบาลผู้ป่วยบาดเจ็บทางเดินปัสสาวะที่สำคัญคืออะไร

กานใส่สายสวนปัสสาวะทีกี่วิธี

จริงๆแล้วนะ ตอนเรียนพยาบาล ปีนี้เลย อาจารย์สอนวิธีใส่สายสวนปัสสาวะอยู่สามวิธีหลักๆ แต่รายละเอียดปลีกย่อยกว่านั้นอีกเยอะ ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ อุปกรณ์ และสภาพร่างกายผู้ป่วย จำได้แม่นเลยว่า วันนั้นฝนตกหนักมาก ห้องเรียนชื้นๆ เหนียวตัวไปหมด แต่ก็ตั้งใจฟังอยู่นะ เพราะยากมากๆ

• วิธีแรก จำได้ว่าเป็นวิธีแบบใช้หลอดตรง ง่ายๆ สำหรับผู้ป่วยที่ใส่ชั่วคราว ไม่ใช่การผ่าตัดอะไร แบบนี้ส่วนใหญ่ใช้กับผู้ป่วยที่ต้องใส่ระยะสั้นๆ เช่นหลังผ่าตัด หรือตรวจอะไรสักอย่าง จำได้ลางๆ ว่าอาจารย์เน้นเรื่องการรักษาความสะอาดมากๆ เพราะถ้าไม่สะอาด เสี่ยงติดเชื้อ อันตรายมาก

• วิธีที่สอง แบบนี้ยากกว่า ต้องใช้ความละเอียดอ่อนสูง คือการใส่สายสวนปัสสาวะแบบคาตลอด ใช้กับผู้ป่วยที่ต้องระบายปัสสาวะออกตลอดเวลา อย่างเช่นผู้ป่วยที่มีปัญหาทางระบบปัสสาวะ หรืออัมพาต วิธีนี้ใช้เวลาและต้องระมัดระวังสุดๆ จำได้ว่าอาจารย์บอกว่า ต้องค่อยๆ ใส่ เพราะถ้าแรงไปอาจทำให้บาดเจ็บ อันตรายมากๆ ต้องตรวจสอบตำแหน่งสายสวนให้ดี

• วิธีที่สาม อันนี้ไม่ค่อยได้เรียนละเอียดเท่าไหร่ คือการใส่สายสวนแบบเฉพาะกิจ ใช้เฉพาะเวลาต้องการระบายปัสสาวะออก อาจใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยไม่สามารถปัสสาวะได้เองชั่วคราว อาจารย์แค่กล่าวถึงคร่าวๆ เน้นไปที่สองวิธีแรกมากกว่า เพราะสำคัญกว่า

ทั้งหมดที่ว่ามา มันแค่สามวิธีหลักๆ นะ จริงๆ แล้วมีรายละเอียดเยอะมาก ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย อย่างที่บอก และแต่ละวิธีก็มีเทคนิคยิบย่อยอีก แต่จำเท่านี้ได้จริงๆ เพราะเรียนหนักมาก สมองแทบระเบิด

การพยาบาลผู้ป่วยใส่สายสวนปัสสาวะมีหลักการอย่างไร

หลักการพยาบาลผู้ป่วยใส่สายสวนปัสสาวะ ก็ง่ายๆอ่ะเนอะ คือต้องรักษาความสะอาด ป้องกันการติดเชื้อ สำคัญมาก! ระบบต้องปิดสนิทตลอดเวลา คือสายสวนกับถุงปัสสาวะต้องไม่เปิดโล่ง เด็ดขาด!!

ขั้นตอนการทำก็ตามนี้เลย

• เช็คสายสวน ถุงปัสสาวะ ก่อนอื่นเลย ต้องสะอาด ไม่มีรอยรั่ว
• ถุงปัสสาวะต้องอยู่ต่ำกว่าระดับเอวเสมอ ถ้าจะยกสูงต้องพับสายสวนก่อนนะ ไม่งั้นปัสสาวะไหลย้อนกลับได้
• กระตุ้นให้ผู้ป่วยขยับตัวบ่อยๆ ถ้าเขาขยับไม่ได้ก็ช่วยตะแคงตัวให้ อย่าให้สายสวนพับงอ เพราะนอนทับนี่แหละอันตรายสุดๆ ฉันเคยเจอเคสแบบนี้มาแล้ว หนักเลย ต้องเปลี่ยนสายใหม่ วุ่นวายมาก!

ปีนี้ที่ รพ. เราเน้นย้ำเรื่องการดูแล ให้ความสำคัญกับการป้องกันการติดเชื้อมากขึ้น เพราะปีที่แล้วมีเคสติดเชื้อจากสายสวนเยอะมาก เลยเข้มงวดขึ้น เรื่องการล้างมือ การฆ่าเชื้อ สำคัญสุดๆ ต้องทำตามขั้นตอนทุกอย่างอย่างเคร่งครัดเลย

เพิ่มเติมนิดนึง

• ตรวจสอบปริมาณปัสสาวะเป็นระยะๆ
• สังเกตสีและลักษณะของปัสสาวะด้วย ผิดปกติต้องรีบแจ้งหมอ
• ดูแลผิวหนังรอบๆ จุดที่ใส่สายสวนด้วยนะ ป้องกันแผลกดทับ
• เปลี่ยนถุงปัสสาวะเมื่อเต็มหรือตามระยะเวลาที่กำหนด

จำไว้! สำคัญมากๆ คือความสะอาด และระบบปิด อันนี้พลาดไม่ได้เลย เด็ดขาด

วิธีปฏิบัติอย่างไรในการแจ้งความประสงค์ในการใส่สายสวนปัสสาวะให้ผู้ป่วย และญาติทราบ

แจ้งความประสงค์ใส่สายสวนชัดเจน ไม่ง้อ ไม่ต้องสวยหรู

• หมดข้อบ่งชี้? ถอดออกทันที จบ.
• ล้างมือให้สะอาด ใส่ถุงมือ นี่คือมาตรฐานขั้นต่ำ
• อธิบายให้เข้าใจ ผู้ป่วยไม่ใช่ตุ๊กตา ต้องร่วมมือ
• ทำความสะอาดก่อนถอด เรื่องเล็กๆ แต่สำคัญ

ข้อมูลเพิ่มเติม (ปี 2566):

• การใช้สารละลายล้างก่อนถอดสายสวนปัสสาวะ ควรใช้ชนิดใด ขึ้นอยู่กับนโยบายของสถานพยาบาล แต่ควรเป็นสารละลายที่ไม่ระคายเคือง
• การจัดการกับสายสวนหลังถอด ควรทิ้งในถุงที่เหมาะสมเพื่อป้องกันการติดเชื้อ ต้องปฏิบัติตามมาตรฐานการควบคุมการติดเชื้อของโรงพยาบาล
• การประเมินผู้ป่วยหลังถอดสายสวน สังเกตปัสสาวะ ปริมาณ สี กลิ่น เพื่อหาความผิดปกติ
• การดูแลหลังถอดสายสวน ควรแนะนำผู้ป่วย หรือญาติ เกี่ยวกับการดูแลตัวเอง เช่น การดื่มน้ำ การปัสสาวะ เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน

ส่วนตัวผมเคยเจอเคสที่ญาติไม่เข้าใจ เลยต้องอธิบายละเอียด จนได้ผล แต่ก็มีบางเคสที่ยาก ต้องใช้เวลา ต้องใจเย็น และต้องชัดเจน อย่าอ้อมค้อม