จี6พีดี แพ้อะไรบ้าง

G6PD: ภัยเงียบที่ซ่อนอยู่ในยาสามัญประจำบ้านและยาอื่นๆ

ภาวะธาลัสซีเมีย G6PD (Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase Deficiency) เป็นโรคทางพันธุกรรมที่พบได้บ่อยในประเทศไทย ส่งผลให้ร่างกายขาดเอนไซม์ G6PD ซึ่งมีหน้าที่สำคัญในการปกป้องเม็ดเลือดแดงจากการถูกทำลาย ผู้ป่วย G6PD จึงมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะโลหิตจางได้ง่าย โดยเฉพาะเมื่อได้รับสารกระตุ้นบางชนิด ซึ่งสารเหล่านี้มักซ่อนตัวอยู่ในยาที่เราใช้กันในชีวิตประจำวัน

ความอันตรายของ G6PD ไม่ได้อยู่ที่ตัวโรคโดยตรง แต่เป็นปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นเมื่อร่างกายสัมผัสกับ สารออกซิแดนท์ หรือสารที่ทำให้เกิดอนุมูลอิสระ ซึ่งสามารถพบได้ในยาหลายชนิด การรับประทานยาเหล่านี้ แม้จะเป็นยาที่หาซื้อได้ทั่วไป ก็สามารถทำให้เม็ดเลือดแดงถูกทำลายอย่างรวดเร็ว นำไปสู่ภาวะโลหิตจาง อาการต่างๆ เช่น ตัวเหลือง ตาเหลือง ปัสสาวะสีเข้ม อ่อนเพลีย และในกรณีที่รุนแรงอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้

ยาที่ผู้ป่วย G6PD ควรหลีกเลี่ยง: การระบุรายชื่อยาที่ควรหลีกเลี่ยงอย่างครอบคลุมเป็นเรื่องยาก เนื่องจากมีหลายชนิดและมีการพัฒนายาใหม่ๆ อยู่เสมอ อย่างไรก็ตาม กลุ่มยาที่ควรระมัดระวังเป็นพิเศษ ได้แก่:

• ยาแก้ปวดบางชนิด: เช่น เมทาไมโซล (Metamizole) หรือที่รู้จักในชื่อ Analgin ซึ่งเป็นยาแก้ปวดชนิดไม่ใช่สเตียรอยด์ แม้ว่าจะมีประสิทธิภาพสูง แต่ก็มีความเสี่ยงต่อการทำให้เกิดภาวะโลหิตจางในผู้ป่วย G6PD สูงมาก ยาแก้ปวดชนิดอื่นๆ เช่น แอสไพริน ก็ควรใช้ด้วยความระมัดระวัง และควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้

• ยาฆ่าเชื้อบางชนิด: เช่น คลอแรมฟีนิคอล (Chloramphenicol) เป็นยาปฏิชีวนะกว้างสเปกตรัม แต่มีความเป็นพิษต่อเม็ดเล็ดแดงสูง ยาฆ่าเชื้อกลุ่มซัลฟา (Sulfonamides) ก็ควรหลีกเลี่ยงเช่นกัน หากจำเป็นต้องใช้ยาฆ่าเชื้อ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อเลือกใช้ยาที่ปลอดภัยสำหรับผู้ป่วย G6PD

• ยาต้านมาลาเรียบางชนิด: เช่น พริมาควิน (Primaquine) เป็นยาที่ใช้รักษาโรคมาลาเรีย แต่มีผลข้างเคียงรุนแรงต่อผู้ป่วย G6PD ควรหลีกเลี่ยงอย่างเด็ดขาด

• ยาอื่นๆ: นอกจากนี้ยังมียาอื่นๆ อีกมากมาย เช่น ยาบางชนิดที่ใช้รักษาโรคไข้หวัด โรคติดเชื้อ หรือแม้แต่ยาสมุนไพรบางชนิด ที่อาจมีสารออกซิแดนท์ ซึ่งส่งผลเสียต่อผู้ป่วย G6PD ได้ การศึกษาส่วนประกอบของยาทุกชนิดก่อนใช้จึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง

สิ่งที่ผู้ป่วย G6PD ควรทำ:

• แจ้งแพทย์ทุกครั้ง: ก่อนรับประทานยาใดๆ ไม่ว่าจะเป็นยาที่ซื้อได้ตามร้านขายยาหรือยาที่แพทย์สั่ง แจ้งให้แพทย์ทราบว่าตนเองเป็นผู้ป่วย G6PD เพื่อแพทย์จะได้พิจารณายาที่ปลอดภัยและเหมาะสม
• พกบัตรประจำตัว: ควรพกบัตรประจำตัวที่ระบุว่าตนเองเป็นผู้ป่วย G6PD ติดตัวไว้เสมอ เพื่อให้แพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ทราบข้อมูลได้ทันทีในกรณีฉุกเฉิน
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์: การรับประทานอาหารที่มีสารอาหารครบถ้วน จะช่วยเสริมสร้างสุขภาพและช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะโลหิตจาง

ภาวะ G6PD เป็นโรคที่ต้องดูแลอย่างต่อเนื่อง ความรู้และการเตรียมตัวล่วงหน้าเป็นสิ่งสำคัญ การปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานยาทุกชนิด ไม่ใช่เพียงแค่ความระมัดระวัง แต่เป็นกุญแจสำคัญในการปกป้องสุขภาพของผู้ป่วย G6PD ให้ห่างไกลจากภาวะโลหิตจางที่อาจเกิดขึ้นได้อย่างไม่คาดฝัน