ทำไมค่าไตถึงลดลง

ค่าไต (eGFR) บอกอะไรเรา? ทำไมมันถึงลดลง และสำคัญอย่างไร?

ค่าไต หรือ อัตราการกรองของเสียของไต (estimated Glomerular Filtration Rate – eGFR) เป็นตัวบ่งชี้สำคัญที่แสดงถึงประสิทธิภาพการทำงานของไต ค่านี้คำนวณจากระดับครีเอตินินในเลือด อายุ เพศ และเชื้อชาติ ค่า eGFR ที่สูงบ่งบอกถึงการทำงานของไตที่ดี ในขณะที่ค่า eGFR ที่ต่ำลง แสดงให้เห็นถึงการทำงานของไตที่บกพร่องลง การที่ค่าไตต่ำลงจึงเป็นสัญญาณเตือนที่สำคัญที่ไม่ควรมองข้าม เพราะอาจเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงโรคไตหรือปัญหาสุขภาพอื่นๆ ที่ส่งผลกระทบต่อไตได้

ค่าไตที่ลดลง: สัญญาณเตือนภัยเงียบที่ต้องใส่ใจ

การลดลงของค่าไต หรือ eGFR อาจเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ บางครั้งอาจเกิดขึ้นอย่างช้าๆ โดยไม่มีอาการแสดงออกชัดเจนในระยะแรก ทำให้หลายคนไม่รู้ตัวว่าไตกำลังทำงานหนักและเสื่อมสภาพลงเรื่อยๆ จนกระทั่งเข้าสู่ภาวะไตวายเรื้อรังระยะท้าย จึงเรียกได้ว่าเป็น ภัยเงียบ ที่แฝงตัวอยู่ภายในร่างกาย

สาเหตุสำคัญที่ทำให้ค่าไต (eGFR) ลดลง มีดังนี้:

1. โรคไตเรื้อรัง (Chronic Kidney Disease – CKD): เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของค่าไตต่ำ โรคนี้เป็นภาวะที่ไตค่อยๆ เสื่อมสภาพลงอย่างถาวร ซึ่งอาจเกิดจากหลายปัจจัย เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคไตอักเสบเรื้อรัง โรคถุงน้ำในไต และโรคทางพันธุกรรมบางชนิด

2. การติดเชื้อในไต (Kidney Infection): การติดเชื้อแบคทีเรียในไต กรวยไต หรือกระเพาะปัสสาวะ สามารถส่งผลกระทบต่อการทำงานของไตและทำให้ค่า eGFR ลดลงได้ อาการที่พบบ่อย ได้แก่ ปวดหลัง ไข้ หนาวสั่น ปัสสาวะขุ่น และปัสสาวะแสบขัด

3. การอุดตันของระบบทางเดินปัสสาวะ (Urinary Tract Obstruction): การอุดตันในทางเดินปัสสาวะ เช่น นิ่วในไต เนื้องอก หรือต่อมลูกหมากโต สามารถขัดขวางการไหลของปัสสาวะ ส่งผลให้เกิดแรงดันในไตเพิ่มขึ้นและทำลายเนื้อไต ทำให้ค่าไตต่ำลงได้

4. ภาวะขาดน้ำรุนแรง (Severe Dehydration): ภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรงทำให้เลือดไปเลี้ยงไตได้น้อยลง ส่งผลให้ไตไม่สามารถกรองของเสียได้อย่างมีประสิทธิภาพ และทำให้ค่า eGFR ลดลง ภาวะนี้มักเกิดขึ้นจากอาการท้องเสีย อาเจียน หรือไม่ได้รับน้ำเพียงพอเป็นเวลานาน

5. การใช้ยาบางชนิด: ยาบางชนิด เช่น ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs ยาปฏิชีวนะบางชนิด และยาเคมีบำบัด อาจเป็นพิษต่อไตและทำให้ค่า eGFR ลดลงได้ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาใดๆ โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติโรคไต

6. โรคอื่นๆ ที่กระทบต่อไต: โรคเรื้อรังบางชนิด เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคลูปัส และ HIV สามารถส่งผลกระทบต่อไตและทำให้ค่า eGFR ลดลงได้

การวินิจฉัยและการรักษา: ก้าวสำคัญสู่สุขภาพไตที่ดี

การตรวจเลือดเพื่อวัดระดับครีเอตินิน การตรวจปัสสาวะ การตรวจภาพทางรังสี และประวัติสุขภาพโดยละเอียด เป็นสิ่งสำคัญในการวินิจฉัยสาเหตุที่แท้จริงของค่าไตต่ำ แพทย์จะพิจารณาจากผลการตรวจและอาการของผู้ป่วยเพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสม ซึ่งอาจรวมถึงการควบคุมโรคประจำตัว การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การใช้ยา หรือการบำบัดทดแทนไต เช่น การล้างไตทางช่องท้อง หรือการฟอกเลือด ในกรณีที่ไตวายเรื้อรังระยะท้าย

การดูแลสุขภาพไตให้แข็งแรง เช่น การควบคุมอาหาร การออกกำลังกายสม่ำเสมอ การดื่มน้ำให้เพียงพอ การหลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ และการตรวจสุขภาพประจำปี เป็นสิ่งสำคัญในการป้องกันและชะลอการเสื่อมของไต หากพบว่าค่าไตต่ำลง ควรปรึกษาแพทย์ทันทีเพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาอย่างถูกต้อง เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงและรักษาคุณภาพชีวิตที่ดีในระยะยาว.