ยาปฏิชีวนะมีผลข้างเคียงอะไรบ้าง

ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้ยาปฏิชีวนะ: มากกว่าที่คุณคิด

ยาปฏิชีวนะเป็นยาที่ช่วยรักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งเป็นยาที่ช่วยชีวิตผู้คนนับล้านทั่วโลก แต่เช่นเดียวกับยาอื่นๆ ยาปฏิชีวนะก็มีผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นได้ ทั้งเล็กน้อยจนถึงร้ายแรง โดยความรุนแรงและชนิดของผลข้างเคียงจะขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย รวมถึงชนิดของยาปฏิชีวนะ ปริมาณยา ระยะเวลาในการใช้ และสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย

ผลข้างเคียงที่พบได้บ่อยและมักไม่รุนแรง ได้แก่:

• ทางเดินอาหาร: อาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ปวดท้อง หรือท้องผูก เป็นผลข้างเคียงที่พบบ่อยที่สุด เกิดจากการที่ยาปฏิชีวนะไปรบกวนสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้ ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการย่อยอาหาร บางรายอาจมีอาการรุนแรงถึงขั้นลำไส้อักเสบ หากมีอาการเหล่านี้ควรแจ้งแพทย์ทันที
• อาการแพ้: แม้จะหายากแต่ก็อาจเกิดขึ้นได้ อาการแพ้อาจมีตั้งแต่ผื่นคัน ลมพิษ จนถึงอาการแพ้รุนแรงอย่างช็อก ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต หากมีอาการแพ้ควรหยุดยาและไปพบแพทย์ทันที
• การติดเชื้อรา: ยาปฏิชีวนะจะกำจัดแบคทีเรีย แต่ก็อาจไปทำลายจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ในร่างกายด้วย ทำให้เชื้อราเจริญเติบโตได้ง่ายขึ้น ส่งผลให้เกิดโรคติดเชื้อรา เช่น เชื้อราในช่องปากหรือช่องคลอด
• การเปลี่ยนแปลงในเลือด: บางชนิดของยาปฏิชีวนะอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในจำนวนเม็ดเลือด เช่น เม็ดเลือดขาวลดลง ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
• ความผิดปกติของตับและไต: ในบางกรณี ยาปฏิชีวนะอาจทำลายตับหรือไต ส่งผลให้เกิดการทำงานผิดปกติของอวัยวะเหล่านี้ อาการอาจแสดงออกมาเป็นสีเหลืองของตาหรือผิวหนัง ปัสสาวะสีเข้ม หรือปวดท้องอย่างรุนแรง

ผลข้างเคียงที่รุนแรงแต่พบได้น้อย:

• การเกิดพิษต่อระบบประสาท: บางชนิดของยาปฏิชีวนะอาจส่งผลกระทบต่อระบบประสาท ทำให้เกิดอาการเช่น เวียนศีรษะ สับสน หรือชัก
• การเกิดภาวะดื้อยา: การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างไม่ถูกต้องหรือไม่จำเป็น ทำให้แบคทีเรียพัฒนาความต้านทานต่อยา ทำให้การรักษาโรคติดเชื้อในอนาคตยากขึ้น และอาจต้องใช้ยาที่มีฤทธิ์แรงขึ้น ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อผลข้างเคียงที่รุนแรงกว่าเดิม

ข้อควรระวัง:

• อย่าใช้ยาปฏิชีวนะเอง: การใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่ได้รับคำสั่งจากแพทย์เป็นเรื่องอันตราย ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยาเสมอ เพื่อให้ได้รับการวินิจฉัยโรคที่ถูกต้องและใช้ยาที่เหมาะสม
• ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด: อย่าหยุดยาเองก่อนครบกำหนด แม้ว่าอาการจะดีขึ้นแล้วก็ตาม การหยุดยาเร็วเกินไปอาจทำให้เชื้อแบคทีเรียไม่ตายหมด และกลับมาติดเชื้อได้อีก
• แจ้งแพทย์หากมีผลข้างเคียง: หากมีอาการผิดปกติใดๆ เช่น อาการแพ้ หรืออาการข้างเคียงอื่นๆ ควรแจ้งแพทย์ทันที

บทความนี้มีไว้เพื่อให้ความรู้เบื้องต้นเท่านั้น ไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อรับคำแนะนำที่ถูกต้องและเหมาะสมกับสภาวะสุขภาพของแต่ละบุคคล