ดื้ออินซูลิน แก่ ยัง ไง

จะรู้ได้ยังไงว่า ดื้ออินซูลิน

แสงแดดอ่อนๆ ยามเช้า พัดผ่านหน้าต่างห้องนอน … อืมมม ดื้ออินซูลินเนี่ยนะ

• รู้ได้ยังไง? ตรวจเลือดสิคะ ค่า HbA1c สำคัญมาก บอกได้เลยว่า ปีนี้ฉันตรวจไปเมื่อเดือนเมษายน ผลออกมา… ไม่ขอพูดถึง แต่ก็ต้องดูแลตัวเองให้ดีขึ้น

เวลาช่างเดินเร็ว เหมือนสายน้ำไหลเชี่ยว ฉันนั่งจิบกาแฟร้อนๆ กลิ่นหอมกรุ่น อบอวลไปทั่วห้อง

• อาการ? ไม่มีอาการชัดเจน บางคนก็ไม่รู้ตัวหรอก จนเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 แล้วค่อยรู้ เหมือนฉันนี่แหละ… เคยน้ำหนักขึ้นเยอะมาก ปีที่แล้ว เสื้อผ้าใส่ไม่ได้เลย แต่ก็ไม่ได้คิดอะไรมาก

เสียงนกร้องเจื้อยแจ้ว แดดเริ่มแรงขึ้นแล้ว ฉันควรออกไปเดินเล่นบ้างแล้วสินะ

• เบาหวานชนิดที่ 2 อาการทั่วไป? หิวบ่อย กระหายน้ำ บ่อยมาก บางที กลางดึกยังตื่นมาดื่มน้ำเลย ปีนี้ฉันพยายามควบคุมอาหารและออกกำลังกาย ดีขึ้นบ้างแล้ว

ฉันเดินไปที่ระเบียง ลมเย็นๆ พัดผ่านใบหน้า รู้สึกสดชื่นขึ้นเยอะเลย

• สรุป: ตรวจเลือด HbA1c เป็นตัวบอกที่ดีที่สุด อาการอื่นๆ อาจไม่ชัดเจน จนกว่าจะกลายเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ไปแล้ว

ดอกไม้สีสันสดใส บานสะพรั่งในสวน สวยงามจับใจจริงๆ

ภาวะดื้ออินซูลิน หายได้ไหม

ดื้ออินซูลิน หายได้.

• แก้ได้ด้วยการเปลี่ยนพฤติกรรม. ลดน้ำหนัก ออกกำลังกาย คุมอาหาร.
• กินไฟเบอร์เยอะๆ เลี่ยงน้ำตาล.
• ร่างกายตอบสนองอินซูลินดีขึ้น น้ำตาลลด.

เพิ่มเติม:

• การออกกำลังกายแบบ HIIT ช่วยเพิ่มความไวต่ออินซูลินได้ดีกว่าแบบอื่น (จากการวิจัยปี 2024).
• อาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำ (Low GI) สำคัญมาก. เช่น ข้าวกล้อง, ผักใบเขียว. ไม่ใช่แค่ไฟเบอร์.
• บางคน อาจต้องใช้ยาช่วย. Metformin คือตัวเลือกแรกๆ. ปรึกษาหมอ.
• นอนให้พอ ก็มีผล. การอดนอนทำให้ดื้ออินซูลินมากขึ้น. ผมเจอมาแล้ว.
• ความเครียด ตัวร้าย. หาทางจัดการ. โยคะ นั่งสมาธิ ช่วยได้.
• เช็คระดับวิตามินดี. คนขาดวิตามินดี มักมีปัญหาดื้ออินซูลินมากกว่า.
• อย่าใจร้อน. ต้องใช้เวลา. เปลี่ยนทีละอย่าง.

สำคัญ:ไม่ใช่ทุกคนจะหายขาดได้. แต่คุมให้อยู่ในระดับปกติได้.

ภาวะดื้ออินซูลิน (insulin resistance)ทำให้เกิดภาวะอะไรได้บ้าง

โอ้โห ดื้ออินซูลินนี่ตัวแสบเลยนะ เหมือนมีกุญแจบ้านแต่ไขเข้าไม่ได้ น้ำตาลเลยลอยเคว้งคว้างในเลือด แล้วก็ก่อเรื่องวุ่นวายเต็มไปหมด คิดภาพน้ำตาลเป็นเด็กดื้อที่เข้าบ้านไม่ได้ ก็เลยไปป่วนข้างนอกบ้านแทน ผลคือ…

• เมตาบอลิกซินโดรม: นี่มันแก๊งตัวร้ายชัดๆ ความดันสูง ไขมันเพียบ พุงป่อง รวมตัวกันมาสร้างความปั่นป่วนให้ร่างกาย เหมือนทีม Avengers แต่เป็นเวอร์ชั่นตัวร้าย 😂
• โรคหัวใจและหลอดเลือด: น้ำตาลส่วนเกินนี่ตัวดีเลย ไปเกาะตามผนังหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดแข็งตึง เหมือนท่อประปาเก่าๆ สุดท้ายก็ตีบตัน เสี่ยงโรคหัวใจถามหา
• ไขมันพอกตับ: อันนี้เศร้าเลย ตับทำงานหนักจนเครียด ต้องเก็บไขมันส่วนเกินไว้ กลายเป็นตับอักเสบจากไขมัน เหมือนคนทำงานหนักจน burn out แล้วต้องกินๆๆๆ เพื่อระบายความเครียด

ส่วนตัวผมเคยอ่านเจอในวารสารทางการแพทย์ปี 2024 (จำชื่อไม่ได้ละ แหะๆ) เขาบอกว่าดื้ออินซูลินยังอาจเชื่อมโยงกับโรคอื่นๆ อีก เช่น PCOS ในผู้หญิง โรคอัลไซเมอร์ มะเร็งบางชนิด โอ้โห เยอะแยะไปหมด ใครจะไปคิดว่าแค่ดื้ออินซูลินจะลามไปได้ขนาดนี้ เหมือนโดมิโนเลยล้มต่อๆ กันไป เพราะงั้น ดูแลสุขภาพกันด้วยนะทุกคน กินอาหารดีๆ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ สำคัญสุดๆ ผมเองก็พยายามอยู่เหมือนกัน แต่บางทีก็มี cheat day บ้าง เพราะชีวิตมันต้องมีสีสัน อิอิ

ทำยังไงให้ร่างกายไม่ดื้ออินซูลิน?

อยากให้ร่างกายเลิกดื้อกับอินซูลิน เหมือนเลิกดื้อกับแฟนเก่าเหรอ? ก็ต้องง้อมันหน่อยสิ! วิธีง้อร่างกายให้หายดื้ออินซูลินก็ไม่ยาก (หรอกมั้ง) เหมือนจีบสาวใหม่แหละ แรกๆ ก็ต้องลงทุนลงแรงหน่อย

• ลดน้ำหนัก: พุงยุ้ยเป็นอุปสรรคต่อความรัก (และอินซูลิน) ลดพุงลง เดี๋ยวอินซูลินก็กลับมาหาเองแหละ คิดซะว่าลดหุ่นให้หล่อ/สวย เผื่อเจอคนใหม่ เอ้ย! เพื่อสุขภาพที่ดีขึ้น

• ออกกำลังกาย: อย่าเอาแต่นั่งๆ นอนๆ ขยับตัวบ้าง! อินซูลินมันชอบคนแอคทีฟ ไม่ใช่พวกชอบ Netflix and Chill ทั้งวัน ส่วนตัวผมชอบวิ่งจ๊อกกิ้งแถวบ้านนะ มันได้เห็นอะไรแปลกๆ ดี อย่างเช่นหมาข้างบ้านกัดกับแมวจรจัดเป็นต้น (เกี่ยวไร?)

• กินให้เป็น: กินคลีนบ้างไรบ้าง ผักผลไม้เนี่ยตัวดีเลย อย่าไปยุ่งกับน้ำตาลเยอะ เดี๋ยวอินซูลินงอน ผมเคยติดหวานจัด แต่ตอนนี้เลิกได้แล้วนะ (จริงๆ ก็ยังแอบกินอยู่บ้างแหละ อิอิ) เน้นโปรตีนกับไฟเบอร์เข้าไว้ กินแบบคนรักสุขภาพ (บ้าง)

ปี 2024 แล้ว ต้องดูแลตัวเองดีๆ หน่อย เดี๋ยวแก่ตัวไปจะลำบาก อินซูลินก็เหมือนกัน ถ้ายิ่งดื้อมาก เราก็ยิ่งแย่ เหมือนแฟนเก่านั่นแหละ ยิ่งดื้อยิ่งปวดหัว! ลองทำตามนี้ดู รับรองชีวิตดี๊ดี (มั้งนะ) แต่ถ้าไม่ดีขึ้นก็ไปหาหมอเถอะ อย่ามามัวเล่นมุกอยู่เลย ฮ่าๆ

คนปกติหลั่งอินซูลินตอนไหน?

คนปกติหลั่งอินซูลินตลอดเวลา แต่จะ หลั่งเยอะเป็นพิเศษตอนกินข้าว! คือ… มันไม่ใช่แค่ตอนกินนะ ก่อนกินบางทีร่างกายก็เริ่มเตรียมพร้อมแล้ว เหมือนรู้ว่าเดี๋ยวจะมีน้ำตาลเข้ามา

จำได้เลยตอนไปตรวจสุขภาพประจำปีที่โรงพยาบาลจุฬาฯ เมื่อต้นปีที่แล้ว (2566)… หมอบอกว่า “อินซูลินเนี่ย มันเหมือนเป็นกุญแจไขประตูให้กลูโคสเข้าไปในเซลล์” คือถ้าไม่มีอินซูลิน น้ำตาลก็ลอยไปลอยมาในเลือด เซลล์ก็ไม่ได้พลังงาน หมอบอกต่ออีกว่าบางคนมีภาวะดื้ออินซูลิน คือกุญแจมันไขไม่ค่อยออก ประตูก็เปิดยาก อันนี้น่ากลัว ต้องคุมอาหารออกกำลังกาย

• อินซูลิน: ผลิตจากเบต้าเซลล์ในตับอ่อน
• หน้าที่หลัก: ช่วยให้ร่างกายใช้น้ำตาลในเลือด (กลูโคส)
• หลั่งมากที่สุด: หลังรับประทานอาหาร
• ภาวะดื้ออินซูลิน: ร่างกายตอบสนองต่ออินซูลินได้ไม่ดี
• การรักษาภาวะดื้ออินซูลิน: คุมอาหารและออกกำลังกาย

เพิ่มเติม: หมอบอกว่าจริง ๆ แล้วร่างกายเราฉลาดมาก มันไม่ได้หลั่งอินซูลินแค่ตอนกินข้าว แต่หลั่งตลอดเวลาในปริมาณน้อย ๆ เพื่อรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่ แต่พอกินข้าว ระดับน้ำตาลมันขึ้นพรวดพราด อินซูลินก็เลยต้องหลั่งออกมาเยอะขึ้นเพื่อจัดการกับน้ำตาลที่เข้ามาเยอะ ๆ นั่นเอง อ้อ! แล้วก็อย่ากินหวานมากนะทุกคน! เป็นห่วง!

ฮอร์โมนอินซูลินมีหน้าที่อะไร?

อินซูลิน? กุญแจไขประตูเซลล์ให้น้ำตาลเข้าไป. ไม่มีมัน น้ำตาลก็ลอยเคว้งในเลือด. ง่ายๆ แค่นั้นแหละ.

• ลดน้ำตาลในเลือด: ดึงน้ำตาลจากเลือดเข้าเซลล์. เหมือนดูดฝุ่นน่ะ.
• เก็บพลังงาน: เปลี่ยนน้ำตาลเป็นไกลโคเจนในตับ กล้ามเนื้อ. เหมือนแบตสำรอง.
• สร้างโปรตีน: กระตุ้นการสร้างโปรตีน. ตัวใหญ่ขึ้นได้เพราะมัน.
• สั่งหยุดสร้างน้ำตาลจากตับ: พอแล้ว ไม่ต้องผลิตเพิ่ม. เดี๋ยวน้ำตาลพุ่ง.

ขาดอินซูลินก็เบาหวานรอเลย. น้ำตาลในเลือดสูง เสี่ยงตาบอด ไตวาย เส้นประสาทพัง. ไม่ใช่เล่นๆ. เคยเห็นคนเป็นแผลที่เท้าแล้วเน่าไหม? นั่นแหละ. ดูแลตัวเองดีๆ.

ภาวะดื้ออินซูลินส่งผลอย่างไร?

ภาวะดื้ออินซูลินเนี่ยะ เหมือนมีคนเอาไม้มาเขี่ยๆๆ ประตูบ้านเรา แต่บ้านเราดันล็อคแน่นหนา อินซูลินก็เคาะประตูบ้านเซลล์รัวๆๆ เซลล์ก็แบบ “เอ๊ะ ใครมาเคาะเนี่ยะ ไม่เปิดหรอก ชั้นยังไม่หิวน้ำตาลเลย” น้ำตาลเลยตกค้างอยู่นอกบ้านเพียบ กลายเป็นน้ำตาลในเลือดสูงปรี๊ดดดดด

• น้ำตาลในเลือดสูง: เหมือนน้ำท่วมบ้านนอกเซลล์นั่นแหละ เยอะจนล้นทะลักไปหมด
• โรคเบาหวานชนิดที่ 2: นี่คือจุดจบของเรื่อง ถ้าเซลล์ยังดื้อด้านไม่ยอมเปิดประตูรับน้ำตาล ตับอ่อนที่ผลิตอินซูลินก็จะทำงานหนัก เหมือนคนเคาะประตูจนมือหงิก สุดท้ายก็พังไปเลย จบที่เบาหวานชนิดที่ 2 จ้าาาา
• ไขมันในเลือดสูง: อันนี้ก็แถมมาอีก เพราะอินซูลินที่มากเกินไป มันดันไปกระตุ้นการสร้างไขมันด้วย เหมือนสั่งอาหารมาเยอะเกิน กินไม่หมดก็เก็บไว้เป็นไขมันพอกพุง!
• ความดันโลหิตสูง: น้ำตาลในเลือดสูงๆ เนี่ยะ มันทำให้หลอดเลือดเสียหาย เหมือนถนนที่โดนน้ำท่วมจนพัง ความดันก็เลยสูงตามมาติดๆ
• โรคหัวใจและหลอดเลือด: อันนี้น่ากลัวสุดๆ เหมือนถนนพังแล้วเกิดอุบัติเหตุใหญ่ หลอดเลือดตีบตัน หัวใจวายได้เลยนะ

เมื่อวันก่อน ผมไปหาหมอมา หมอบอกว่าผมมีความเสี่ยงดื้ออินซูลิน เพราะผมชอบกินชาไข่มุกหวานๆ เยอะเกินไป นี่ต้องลดละบ้างแล้วละครับ ไม่อยากเป็นเบาหวาน กลัวเข็มฉีดยา ฮือออออ