จะรู้ได้ไงว่ากระดูกพรุน

สัญญาณเงียบที่ร่างกายบอก: จะรู้ได้อย่างไรว่าคุณเสี่ยง “กระดูกพรุน”

โรคกระดูกพรุน เปรียบเสมือนภัยเงียบที่คืบคลานเข้ามาโดยที่เราไม่ทันรู้ตัว เพราะในระยะเริ่มต้นมักไม่มีสัญญาณเตือนใดๆ ทำให้หลายคนละเลยจนกระทั่งเกิดปัญหาใหญ่ตามมา นั่นคือ “กระดูกหัก” จากอุบัติเหตุเล็กๆ น้อยๆ

แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่าเรากำลังเสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุน? นอกจากอาการที่มักปรากฏเมื่อโรคดำเนินไปมากแล้ว เช่น ความสูงลดลง หลังค่อม หรือปวดหลังอย่างลึกๆ ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่เราควรให้ความสำคัญและนำมาพิจารณาควบคู่กันไป ดังนี้

1. ตรวจสอบปัจจัยเสี่ยงส่วนตัว:

• อายุและเพศ: ผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนมีความเสี่ยงสูงกว่า เนื่องจากระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง ซึ่งมีผลต่อความแข็งแรงของกระดูก
• กรรมพันธุ์: หากมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคกระดูกพรุน คุณอาจมีความเสี่ยงสูงขึ้น
• เชื้อชาติ: คนผิวขาวและคนเอเชียมีความเสี่ยงสูงกว่าเชื้อชาติอื่นๆ
• โครงสร้างร่างกาย: คนที่มีรูปร่างเล็กและผอม มักมีมวลกระดูกน้อยกว่าคนที่มีรูปร่างใหญ่
• โรคประจำตัว: โรคบางชนิด เช่น โรคต่อมไทรอยด์เป็นพิษ, โรคเบาหวาน, โรค celiac หรือ โรค inflammatory bowel disease (IBD) อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุน
• ยาบางชนิด: การใช้ยาบางประเภทเป็นเวลานาน เช่น สเตียรอยด์, ยาลดกรดที่มีอะลูมิเนียม, ยาต้านชัก, ยาเคมีบำบัด อาจส่งผลเสียต่อความแข็งแรงของกระดูก

2. สังเกตพฤติกรรมการใช้ชีวิต:

• การบริโภคแคลเซียมและวิตามินดี: การได้รับแคลเซียมและวิตามินดีไม่เพียงพอ ส่งผลให้ร่างกายดึงแคลเซียมจากกระดูกมาใช้ ทำให้กระดูกอ่อนแอ
• การไม่ออกกำลังกาย: การออกกำลังกายโดยเฉพาะการลงน้ำหนัก (weight-bearing exercises) เช่น การเดิน, วิ่ง, ยกเวท ช่วยกระตุ้นการสร้างกระดูกให้แข็งแรง
• การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์: สารพิษในบุหรี่และแอลกอฮอล์รบกวนการดูดซึมแคลเซียมและวิตามินดี ทำให้กระดูกอ่อนแอ
• การบริโภคโซเดียมมากเกินไป: โซเดียมทำให้ร่างกายขับแคลเซียมออกทางปัสสาวะมากขึ้น ส่งผลต่อความแข็งแรงของกระดูก

3. ใส่ใจสัญญาณเตือนเล็กๆ น้อยๆ:

• ปวดหลังเรื้อรัง: แม้จะไม่ใช่สัญญาณจำเพาะเจาะจง แต่หากปวดหลังเป็นเวลานานโดยไม่ทราบสาเหตุ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง
• เหงือกเริ่มร่น: กระดูกขากรรไกรก็เป็นส่วนหนึ่งของโครงสร้างกระดูก การที่เหงือกร่นอาจเป็นสัญญาณว่ากระดูกขากรรไกรเริ่มบางลง
• เล็บเปราะ หักง่าย: แม้จะไม่ใช่ตัวบ่งชี้ที่แม่นยำ แต่การที่เล็บอ่อนแออาจสะท้อนถึงภาวะขาดแคลเซียมและวิตามินดี ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญต่อความแข็งแรงของกระดูก

สิ่งที่ควรทำเมื่อสงสัยว่าเสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุน:

• ปรึกษาแพทย์: การพูดคุยกับแพทย์เกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงส่วนตัว อาการที่พบ และการตรวจสุขภาพเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้แพทย์ประเมินความเสี่ยงและวางแผนการตรวจวินิจฉัยที่เหมาะสม
• ตรวจวัดความหนาแน่นของกระดูก (Bone Mineral Density – BMD): การตรวจ DEXA scan เป็นวิธีที่แม่นยำในการวัดความหนาแน่นของกระดูก และสามารถช่วยวินิจฉัยโรคกระดูกพรุนได้ตั้งแต่เนิ่นๆ
• ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต: หากผลการตรวจพบว่ามีความเสี่ยงหรือเป็นโรคกระดูกพรุน ควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตให้เหมาะสม เช่น รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมและวิตามินดีสูง, ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ, งดสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์, และปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการใช้ยาเพื่อเสริมสร้างกระดูก

อย่ารอให้สายเกินไป! การป้องกันและตรวจพบโรคกระดูกพรุนตั้งแต่เนิ่นๆ เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อรักษาความแข็งแรงของกระดูก ลดความเสี่ยงต่อการเกิดกระดูกหัก และมีคุณภาพชีวิตที่ดีในระยะยาว