สเตียรอยด์มีกี่ชนิด

กลุ่มยา steroid มีอะไรบ้าง

กลุ่มยา Steroid มีหลากหลายประเภท การจำแนกอาจพิจารณาจากโครงสร้างทางเคมี ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา หรือการนำไปใช้ทางคลินิก ซึ่งซับซ้อนพอสมควร แต่ถ้าจะมองแบบง่ายๆ เราก็แบ่งได้ตามการใช้งานหลักๆ เช่น ยาใช้ภายนอก และยาใช้ภายใน

ยา Steroid ที่ใช้บ่อยๆ (ข้อมูล ณ ปี พ.ศ. 2566) มีหลายตัว แต่ละตัวมีคุณสมบัติและความแรงต่างกัน การเลือกใช้จึงขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ ซึ่งเป็นเรื่องละเอียดอ่อน ไม่ใช่เรื่องที่เราจะไปตัดสินใจเองได้ง่ายๆ

• กลุ่ม Corticosteroids: เป็นกลุ่มใหญ่ ที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย ทั้งแบบรับประทาน ทา ฉีด หรือสูดดม ตัวอย่างที่พบได้บ่อย (แต่ไม่ใช่ทั้งหมด) ได้แก่:

  • Hydrocortisone
  • Prednisolone
  • Methylprednisolone
  • Triamcinolone
  • Fluocinolone acetonide
  • Betamethasone
  • Clobetasol propionate
  • Prednicarbate
  • Mometasone furoate
  • Beclomethasone dipropionate
  • Budesonide
  • Dexamethasone

• กลุ่มอื่นๆ: นอกจาก Corticosteroids แล้ว ก็ยังมียา Steroid อีกหลายกลุ่ม เช่น Anabolic Steroids (ที่นักกีฬาบางคนใช้ผิดวัตถุประสงค์) แต่กลุ่มนี้ไม่ค่อยเกี่ยวข้องกับการใช้รักษาโรคทั่วไปเท่าไหร่ จึงไม่ขอขยายความในที่นี้ เพราะมันจะทำให้เรื่องมันยุ่งยากเกินไป

ข้อสังเกต: การที่ยาลงท้ายด้วย “-one” หรือ “-ol” เป็นเพียงแค่ข้อสังเกต ไม่ใช่กฎตายตัว มีบางตัวที่ไม่ลงท้ายแบบนี้ ดังนั้น อย่าใช้เป็นเกณฑ์ในการจำแนกยา เพราะอาจคลาดเคลื่อนได้ การวินิจฉัยและการใช้ยา ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เท่านั้น เพราะนี่คือเรื่องของสุขภาพ ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญ ไม่ควรประมาท

ผมเองก็เคยมีประสบการณ์เจ็บป่วย และต้องใช้ยา Steroid จึงเข้าใจถึงความสำคัญของการใช้ยาอย่างถูกต้อง และการดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม นี่เป็นเรื่องที่เราทุกคนควรใส่ใจ นะครับ

สเตียรอยด์ฮอร์โมน มีอะไรบ้าง

สเตียรอยด์ฮอร์โมนหลักๆ แบ่งได้เป็นกลุ่มดังนี้ จริง ๆ แล้วการจำแนกประเภทมันซับซ้อนกว่านี้เยอะ แต่ถ้าจะอธิบายแบบเข้าใจง่าย เราจะเน้นกลุ่มหลัก ๆ ที่สำคัญก่อนนะครับ

• กลูโคคอร์ติคอยด์ (Glucocorticoids): กลุ่มนี้สำคัญมาก ควบคุมการเผาผลาญกลูโคส และมีผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน ตัวอย่างที่รู้จักกันดีคือ คอร์ติซอล (Cortisol) ซึ่งร่างกายสร้างขึ้นเอง ส่วนใหญ่มีผลต่อการอักเสบ เรื่องนี้ผมเองก็เคยศึกษาเพิ่มเติม พบว่ากลไกการทำงานซับซ้อนทีเดียว

• มินิรัลคอร์ติคอยด์ (Mineralocorticoids): กลุ่มนี้มีหน้าที่สำคัญในการควบคุมสมดุลของน้ำและอิเล็กโทรไลต์ในร่างกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งโซเดียมและโพแทสเซียม คิดดูนะครับ สมดุลของน้ำและเกลือแร่สำคัญต่อการทำงานของเซลล์ขนาดไหน อัลโดสเตอโรน (Aldosterone) คือตัวอย่างสำคัญในกลุ่มนี้

• แอนโดรเจน (Androgens): ฮอร์โมนเพศชาย สำคัญต่อการพัฒนาอวัยวะเพศชายและลักษณะทางเพศรอง เทสโทสเตอโรน (Testosterone) คือตัวอย่างที่เด่นที่สุด หลายคนอาจมองข้ามความสำคัญของมันไป แต่จริงๆ แล้วมันมีผลกระทบต่อร่างกายมากมาย มากกว่าที่คิด

นอกจากสามกลุ่มหลักแล้ว ยังมีสเตียรอยด์ฮอร์โมนอื่นๆ อีก เช่น:

• เอสโตรเจน (Estrogens) และโปรเจสเตอโรน (Progesterones): ฮอร์โมนเพศหญิง ควบคุมรอบเดือน การตั้งครรภ์ และลักษณะทางเพศรองของผู้หญิง กลุ่มนี้มีความซับซ้อน มีหลายชนิด และมีปฏิกิริยาต่อกันและต่อฮอร์โมนอื่นๆ อย่างมากมาย ผมคิดว่า ธรรมชาติออกแบบระบบนี้ได้อย่างประณีต น่าสนใจมาก

หมายเหตุ: ข้อมูลนี้เป็นเพียงข้อมูลทั่วไป การใช้สเตียรอยด์ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เพราะมีผลข้างเคียงที่สำคัญ ต้องพิจารณาอย่างรอบคอบ

สเตอรอยด์ พบได้ที่ไหน

หาสเตียรอยด์เนี่ยนะ? อืมมม… เจอในยาปลอมเยอะเลยปีนี้! แบบไม่มีเลขทะเบียน หรือทะเบียนปลอมๆ เด๊กซ่าเมทาโซน กับ เพร็ดนิโซโลน นี่แหละเจอบ่อย

• ยาลูกกลอนก็มีนะ เคยเห็นอยู่
• ยาผงด้วย! แบบโบราณๆ บอกว่าเทพมาก
• ยาน้ำก็เจอ อีกแล้ว
• ยาเม็ดแบบเม็ดเล็กๆด้วย

สรรพคุณเว่อร์วังอลังการ บอกว่ารักษาได้สารพัด ปวดหัว ปวดเข่า อะไรก็ได้ แพ้ก็หาย หอบหืดก็หาย อัมพฤกษ์ อัมพาต อะไรอย่างงี้ คือมันอันตรายมากนะ รู้มั้ย!

คิดไปคิดมา เสียวว่ะ พวกนี้มันทำกันได้ลงคอ ไม่กลัวกฎหมายเลยหรอ แบบนี้ต้องระวังให้ดีๆ อย่าไปซื้อยาที่ไม่มีเลขทะเบียนเด็ดขาด หาซื้อจากร้านขายยาที่น่าเชื่อถือดีกว่า ปลอดภัยกว่าเยอะ

อ้อ! ลืมบอกไป ปีนี้เจอเยอะมากจริงๆ เพื่อนแม่เคยซื้อมาใช้ เกือกรอดตายไม่ทันแล้ว โชคดีไปตรวจเจอเร็ว เป็นบทเรียนราคาแพงเลย ต้องระวังๆ นะทุกคน

สารจำพวกใดเป็นสารจำพวก สเตอรอยด์

โอ้โห! คำถามนี้มันลึกซึ้งซ่อนแฝงความซับซ้อนเหมือนดวงตาของแมวเปอร์เซียเลยนะเนี่ย! สารจำพวกสเตอรอยด์ในร่างกายเราเนี่ย มันไม่ใช่แค่ของเล่นเด็กๆ นะครับ มันเป็นตัวละครสำคัญในละครเวทีชีวิตของมนุษย์เลยทีเดียว!

• คอเลสเตอรอล: นี่แหละตัวพ่อ! สารสเตอรอยด์ต้นแบบ เหมือนพระเอกในหนังแอคชั่นที่ทั้งดีและร้าย ดีเพราะเป็นส่วนประกอบสำคัญของเยื่อหุ้มเซลล์ ร้ายเพราะถ้าเยอะเกินไป ก็กลายเป็นตัวร้ายที่ก่อให้เกิดโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง อ้วนขึ้นอีกต่างหาก! คิดดูสิ พระเอกกลายเป็นตัวร้ายได้ด้วย! ชีวิตมันช่างแสนจะ Dramatic! ปีนี้ผมเองก็ต้องระวังเรื่องคอเลสเตอรอลเหมือนกัน เพราะคุณหมอบอกว่าเริ่มสูงแล้ว!

• ฮอร์โมนสเตียรอยด์: พวกนี้จัดว่าเด็ด! เป็นสารสื่อสารในร่างกาย เหมือนตัวละครสำคัญที่คอยกำกับควบคุมการทำงานต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการเจริญเติบโต การสืบพันธุ์ หรือแม้แต่การตอบสนองต่อความเครียด ลองนึกภาพดูสิ ถ้าฮอร์โมนพวกนี้ทำงานผิดปกติ มันก็เหมือนกับละครที่บทพัง ความสมดุลของร่างกายก็พังตามไปด้วย แถมยังทำให้เกิดโรคต่างๆได้อีกด้วย!

• สารตั้งต้น (Precursor) และ เมแทบอไลต์: นี่คือตัวประกอบสำคัญ เหมือนนักแสดงสมทบในละคร อาจจะไม่เด่นเท่าพระเอกหรือนางเอก แต่ก็มีความสำคัญต่อการดำเนินเรื่องราว คือพวกมันเป็นสารตั้งต้นและผลผลิตจากการเปลี่ยนแปลงทางชีวเคมีของสารสเตอรอยด์อื่นๆ ถ้าขาดพวกนี้ไป ละครก็อาจจะไม่สมบูรณ์ ร่างกายก็ทำงานไม่เต็มประสิทธิภาพ

สรุปแล้ว สารสเตียรอยด์ในร่างกายเรา มันไม่ใช่แค่สารเคมีธรรมดาๆ แต่เป็นระบบที่ซับซ้อน ละเอียดอ่อน และมีความสำคัญต่อสุขภาพของเรามาก เหมือนละครเรื่องยาวที่ต้องมีตัวละครทุกตัวทำงานประสานกัน ถึงจะจบลงด้วย Happy Ending และถ้าตัวละครหลักอย่างคอเลสเตอรอลมีมากเกินไป ก็เตรียมตัวรับมือกับความดราม่าได้เลย!

สารสเตอรอยด์ สร้างอะไรทางอารมณ์

สเตียรอยด์? สร้างความสุขหลอกๆ แล้วก็พัง

อารมณ์ขึ้นๆลงๆ ง่ายดายจนน่ารำคาญ เสพติดได้นะ รู้ไว้

ผลข้างเคียง? เยอะแยะ คลื่นไส้ นอนไม่หลับ หงุดหงิด แค่นี้ยังน้อยไป

• อารมณ์แปรปรวนรุนแรง

• เสพติดง่าย

• ผลข้างเคียงมากมาย (ปี 2566)

  • อาการทางเดินอาหาร (คลื่นไส้ อาเจียน)
  • นอนไม่หลับ
  • เบื่ออาหาร
  • กระสับกระส่าย
  • ปวดหัว
  • หงุดหงิด
  • อื่นๆ (ขึ้นอยู่กับชนิดและปริมาณ)

อย่าลองดีกว่า ไม่คุ้ม