หลัก 5อ. เพื่อสุขภาพมีอะไรบ้าง

5 กลุ่มวัย มี อะไร บ้าง

อื้อหือออ ถามมาซะเยอะเลย เอาแบบชีวิตจริง ๆ นะ นี่แหละประสบการณ์ตรงจากการทำงานปีนี้เลย

5 กลุ่มวัยหลัก ๆ ที่เจอในงานเนี่ยนะ

• เด็กเล็ก ๆ (0-5 ปี) : นี่เจอเยอะมากตอนไปทำโครงการส่งเสริมสุขภาพแม่และเด็กที่ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านดงมะไฟ ตุลาคมที่ผ่านมา เด็ก ๆ น่ารัก แต่เหนื่อยมาก ต้องคอยระวังตลอดเวลา กิจกรรมก็ต้องออกแบบให้เหมาะสมกับวัยด้วย โชคดีมีทีมงานช่วยกัน ไม่งั้นคงแย่แน่

• เด็กวัยเรียน (5-14 ปี) : ส่วนใหญ่เจอตอนไปอบรมเรื่องสุขอนามัยในโรงเรียนบ้านโนนสูง เดือนพฤศจิกายน เด็กกลุ่มนี้เริ่มซน ต้องใช้เทคนิคการสอนที่ดึงดูดความสนใจ อย่างเช่นเกมหรือกิจกรรมกลุ่ม เห็นผลดีนะ พวกเขาตั้งใจฟังและทำตามได้ดีเลยทีเดียว

• วัยรุ่น (15-21 ปี) : กลุ่มนี้เจอตอนไปทำโครงการรณรงค์ป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่โรงเรียนมัธยมปลายบ้านหนองไผ่ ช่วงมีนาคมที่ผ่านมา กลุ่มนี้ค่อนข้างเขินอาย ต้องใช้การสื่อสารที่เข้าใจง่ายและสร้างความไว้วางใจ ใช้สื่อการเรียนรู้ที่ทันสมัย พวกเขาก็เปิดใจรับฟังนะ น่าภูมิใจ

• วัยทำงาน (15-59 ปี) : ส่วนใหญ่เจอแบบปะปนไปกับกลุ่มอื่น ๆ เพราะงานส่งเสริมสุขภาพมันครอบคลุมทุกกลุ่มวัย แต่ที่จำได้คือช่วงที่ไปอบรมเรื่องการดูแลสุขภาพจิตที่บริษัท ABC เดือนเมษายน คนวัยนี้มีปัญหาเรื่องความเครียด การจัดการเวลา และสมดุลชีวิต ต้องให้ความรู้และแนวทางในการจัดการกับปัญหาเหล่านี้ เห็นได้ชัดเลยว่าพวกเขาสนใจมาก

• ผู้สูงอายุ (60 ปีขึ้นไป) : กลุ่มนี้เจอบ่อยที่ศูนย์สุขภาพชุมชนบ้านสระแก้ว ตั้งแต่เดือนกรกฎาคม ต้องใช้ความอดทนและเข้าใจ เพราะพวกท่านมีข้อจำกัดด้านร่างกาย บางท่านก็อาจมีปัญหาเรื่องการได้ยินหรือการมองเห็น ต้องปรับวิธีการสื่อสาร และให้ความสำคัญกับการสร้างความสัมพันธ์ที่ดี การดูแลสุขภาพผู้สูงอายุต้องใช้ความละเอียดอ่อนเยอะ

เรื่องอนามัยสิ่งแวดล้อม

• งานนี้เจอปัญหาเรื่องขยะ เยอะมาก โดยเฉพาะขยะพลาสติก ตอนไปสำรวจที่ตลาดสดเทศบาลตำบลหนองบัว เดือนมิถุนายน นี่คือปัญหาหลักเลย ต้องหาทางแก้ไขร่วมกับชุมชน ทั้งการรณรงค์ให้ใช้ถุงผ้า การคัดแยกขยะ และการจัดการขยะอย่างถูกวิธี

• อีกเรื่องคือน้ำเสีย หลายพื้นที่มีปัญหาเรื่องการระบายน้ำเสีย ทำให้เกิดกลิ่นเหม็นและเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุง ต้องประสานงานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อหาทางแก้ไข ปัญหาพวกนี้อาจดูเล็กน้อย แต่ถ้าปล่อยไว้จะส่งผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว

เหนื่อยเหมือนกันนะ แต่ก็มีความสุขที่ได้ช่วยเหลือคนอื่น หวังว่าข้อมูลนี้จะเป็นประโยชน์ ปีหน้าอาจจะมีเรื่องราวใหม่ ๆ มาเล่าอีก รอติดตามได้เลย!

3 อ. 2 ส. คือ อะไร

3 อ. 2 ส. 1 ฟ. เหรอ… เหมือนเคยได้ยินนะ มันเป็นอะไรที่กรมอนามัยแนะนำสำหรับผู้สูงอายุ… เหมือนเป็นหลักการดูแลตัวเองง่ายๆ

• 3 อ. มันคือเรื่องของ…

  • อาหาร: กินอาหารดีๆ มีประโยชน์ เหมาะกับวัย… ไม่ใช่กินแต่ของที่ชอบอย่างเดียว ต้องคิดถึงสุขภาพด้วย
  • อารมณ์: ทำใจให้สบาย ไม่เครียด… บางทีมันก็ยากนะ แต่ต้องพยายาม หาอะไรทำที่ทำให้มีความสุข
  • ออกกำลังกาย: ขยับร่างกายบ้าง… ไม่ต้องถึงขนาดไปวิ่งมาราธอน แค่เดินเล่นในสวนก็ยังดี

• 2 ส. อันนี้สำคัญมาก…

  • งดสูบบุหรี่: อันนี้ไม่ต้องพูดเยอะ… มันไม่ดีต่อสุขภาพเลย
  • งดดื่มสุรา: ดื่มได้นิดหน่อย… แต่ต้องไม่เยอะเกินไป ควบคุมตัวเองให้ได้

• 1 ฟ.

  • ฟัน: ดูแลฟันให้สะอาด… เพราะฟันสำคัญกับการกินอาหาร ถ้าฟันไม่ดี มันจะกินอะไรก็ไม่อร่อย

มันเหมือนเป็น checklist ง่ายๆ ที่ช่วยให้ผู้สูงอายุดูแลตัวเองได้ดีขึ้นนะ… แต่จริงๆ แล้วมันก็ใช้ได้กับทุกคนแหละ ไม่ว่าวัยไหนก็ตาม

3 อ 4 สหมายถึงอะไร

3อ 4ส เหรอ? อ๋อ มันคือสูตร(ลับ)อายุยืนไง! สไตล์คนมหาสารคาม เขาล่ะ! ไม่ใช่แค่กินแซ่บๆ เด้อนางเด้อ แต่มีศาสตร์ Blue Zone มาช่วยด้วยนะ

• 3อ:
  • อาหารดี: กินดีอยู่ดี ชีวิตก็มีสีสัน (แต่ระวังน้ำตาลเด้อ!) เน้นอาหารพื้นบ้าน นี่แหละตัวเด็ด!
  • ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: ไม่ต้องถึงขั้นวิ่งมาราธอน แค่ ยืดเส้นยืดสาย ให้เลือดลมมันสูบฉีดบ้าง!
  • อารมณ์ดี: อันนี้สำคัญสุด! หัวเราะวันละนิด จิตแจ่มใส ไล่ความเครียดออกไปให้หมด!
• 4ส: (อันนี้เด็ดจริง… เพราะมันเยอะกว่า 3อ อีก!)
  • ไม่สูบบุหรี่: อันนี้ไม่ต้องอธิบายมากเนอะ…มัน บ่ ดี ต่อปอด!
  • ไม่ดื่มสุรา: ดื่มได้…แต่ อย่าให้เกินงาม (อันนี้พูดจริงนะ!)
  • สร้างครอบครัวอบอุ่น: มี คนรัก มี เพื่อนดี ชีวิตก็แฮปปี้ขึ้นเยอะ!
  • สงบจิตใจ: หาเวลา นั่งสมาธิ บ้างก็ได้นะ ช่วยให้ใจมันนิ่งขึ้นเยอะเลย!

แถม: Blue Zone เนี่ยนะ ไม่ใช่แค่เรื่องอาหารการกิน แต่เป็นเรื่องของ “วิถีชีวิต” เลยล่ะ! เขาอยู่กันแบบ เรียบง่าย มี สังคม ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน แถมยัง รักธรรมชาติ อีกต่างหาก! อิจฉาคนมหาสารคามจังเลย! (แอบกระซิบ: สงสัยต้องไปฝึกใช้ชีวิตแบบ Blue Zone ที่มหาสารคามซะแล้ว!)

หลัก 3อ. ได้แก่อะไรบ้าง

หลัก 3 อ. ที่กรมอนามัยแนะนำสำหรับการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ ปี 2566 นี่แหละ คืออะไรนะเหรอ? ง่ายนิดเดียว!

• อาหาร (อ.): อย่าคิดว่าแค่กินอิ่มก็พอ ต้องกินให้ครบ 5 หมู่ เหมือนสมัยเรียนอนุบาล แต่เพิ่มความหลากหลาย ไม่ใช่ข้าวแกงจานเดิมทุกวัน เดี๋ยวเบื่อ เดี๋ยวซึม ซะก่อน! ยิ่งพวกผักผลไม้ ต้องเน้น ช่วยเรื่องระบบขับถ่าย สำคัญมากนะ ไม่งั้นท้องผูก ลำไส้บิด วุ่นวายไปหมด! คุณป้าข้างบ้านผมนี่แหละ กินแต่ขนมปังกับกาแฟทุกวัน ผลคือ… ไม่ต้องถาม!

• อารมณ์ดี (อ.): หัวเราะบ้าง ร้องเพลงบ้าง อย่าเครียดจนหน้าเหี่ยว เหมือนมะเขือเทศโดนแดดเผา หาอะไรทำที่ชอบ ไม่ว่าจะปลูกต้นไม้ เลี้ยงปลา หรือแม้แต่เล่นเกมส์ ก็ได้ทั้งนั้น แต่ห้ามเล่นเกมส์จนลืมกินข้าวนะ! คุณลุงที่ผมรู้จัก แกชอบเลี้ยงนก แกบอกว่าดูนกแล้วมีความสุข ชีวิตยืนยาว!

• ออกกำลังกาย (อ.): อย่าคิดว่าแก่แล้วจะนอนเฉยๆ ได้ ต้องขยับ ต้องเดิน ไม่ต้องวิ่งมาราธอน แค่เดินเล่นรอบบ้าน ยืดเส้นยืดสาย ก็เพียงพอแล้ว ถ้าอยากได้แบบเข้มข้น ก็ไปออกกำลังกายในสวนสาธารณะ ได้ทั้งสุขภาพ ได้ทั้งเพื่อน ได้ทั้งที่เที่ยวไปในตัว! เพื่อนผม แกไปออกกำลังกายทุกเช้า ตอนนี้แข็งแรงกว่าผมอีก!

ส่วน 2 ส. กับ 1 ฟ. ก็สำคัญไม่แพ้กันนะ

• งดสูบบุหรี่ (ส.): อันนี้ไม่ต้องอธิบายมาก รู้ๆ กันอยู่ บุหรี่มันฆ่าคน!

• งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (ส.): เหมือนข้อบน แต่เปลี่ยนเป็นทำลายตับแทน ถ้าอยากเมา ก็ลองหาเครื่องดื่มอื่นที่ไม่ทำลายสุขภาพดูบ้าง เช่น น้ำอัดลม แต่ก็อย่าดื่มเยอะเกินไป เดี๋ยวเป็นเบาหวาน!

• รักษาฟันให้สะอาด (ฟ.): แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น อย่าลืมใช้ไหมขัดฟันด้วยนะ ไม่งั้นฟันผุ ต้องไปถอน เจ็บตัวเปล่าๆ! ผมนี่แหละ เคยประมาท ไปถอนฟันมา เจ็บสุดๆ จำจนตาย!

เห็นมั้ย ดูแลตัวเอง ไม่ยากเลย แค่ทำตามหลัก 3 อ. 2 ส. 1 ฟ. ก็สุขภาพดี อายุยืน ได้อยู่กับครอบครัวไปนานๆ แล้ว!

3อ4สคืออะไร

3อ4ส คืออะไร? ก็คือสูตรที่เพื่อนแนะนำมาตอนปลายปีที่แล้วนี่แหละ จำได้แม่นเลยว่าตอนนั้นเครียดมาก งานล้นมือ นอนไม่ค่อยหลับ ไปหาหมอมา หมอบอกให้หาทางจัดการความเครียด เลยลองทำตามดู

มันคือวิธีบริหารจัดการความเครียด โดยเน้น 3 อย่างหลักๆ ก่อนนอนทุกคืน คือการทำสมาธิ สนทนาธรรม (กับตัวเองก็ได้นะ หรือจะหาคลิปฟังก็ได้) และกินอาหารที่เบาๆ ง่ายๆ อย่างพวกโยเกิร์ต หรือผลไม้ แล้วตามด้วย 4 อย่างในตอนเช้า ออกกำลังกายเบาๆ อย่างโยคะสัก 15 นาที กินอาหารเช้า ดูแลเรื่องอารมณ์ คือพยายามคิดบวก และวางแผนในแต่ละวันให้เรียบร้อย

ตอนแรกๆ ก็ทำได้ไม่เต็มที่หรอก บางวันขี้เกียจมาก ก็ข้ามไปบ้าง แต่พอทำไปเรื่อยๆ ก็รู้สึกว่าตัวเองใจเย็นขึ้นเยอะเลย นอนหลับสบายขึ้น ความเครียดก็ลดลง ไม่รู้สึกเหนื่อยล้าแบบก่อน

• 3อ: สมาธิ, สนทนาธรรม, อาหาร
• 4ส: ออกกำลังกาย, อาหารเช้า, อารมณ์, วางแผน