ธาตุเหล็กถูกขับออกทางไหน

อะไรช่วยดูดซึมธาตุเหล็ก

วิตามินซี ตัวเร่งปฏิกิริยาสำคัญ

• วิตามินซี: ส้ม ฝรั่ง มะละกอ สตรอว์เบอร์รี ส้มโอ กีวี กินคู่เหล็ก
• กรด: เพิ่มความเป็นกรดในกระเพาะ ช่วยดูดซึม
• เนื้อสัตว์: มีโปรตีน ช่วยจับธาตุเหล็ก

เหล็กสำคัญต่อเลือด ไม่ใช่แค่ผู้หญิง

ข้อมูลเสริม:

• แทนนิน: ชา กาแฟ ขัดขวางดูดซึมเหล็ก เลี่ยงซะ
• ไฟเตต: ในพืชบางชนิด ลดการดูดซึมเหล็ก แช่น้ำก่อนกิน
• แคลเซียม: นม อาจรบกวนดูดซึมเหล็ก กินห่างๆ กัน
• เหล็กฮีม: เหล็กจากเนื้อสัตว์ ดูดซึมดีกว่าเหล็กที่ไม่ใช่ฮีมจากพืช
• กินอาหารให้หลากหลาย ดีที่สุด

ธาตุเหล็กจะถูกเก็บสะสมไว้ที่ส่วนใดของร่างกาย

• ตับ: ที่เก็บเหล็กเลยอะ หลักๆ! เหมือนโกดังใหญ่
• ม้าม: อันนี้ก็ด้วยนะ เก็บเหมือนกัน แต่รองๆลงมาป่ะ?
• ไขกระดูก: ที่สร้างเม็ดเลือดไง เหล็กก็ต้องมีตรงนี้แหละ สร้างฮีโมโกลบินนี่นา
• ฮีโมโกลบิน: ในเม็ดเลือดแดง…อ้าว! นี่มันใช่ที่เก็บไหม? หรือแค่ส่วนประกอบ? 🤔
• เฟอร์ริติน: รูปแบบการเก็บสะสมธาตุเหล็กในเซลล์ต่างๆ เฮ้ย! นี่แหละคำตอบที่ถูกต้องป่ะวะ

ทำไมต้องมีธาตุเหล็ก?

• สร้างเม็ดเลือดแดงไง หลักๆเลย! ลำเลียงออกซิเจน!
• เอนไซม์บางตัวก็ต้องการเหล็กนะ!
• ระบบภูมิคุ้มกันด้วย เกี่ยวกันป่ะ? ช่างมัน!

กินอะไรถึงได้เหล็กเยอะ?

• เนื้อแดง! (แต่ไม่กินแล้วอะบาป)
• ผักใบเขียวเข้ม! (ไม่ค่อยชอบกิน)
• เครื่องในสัตว์! (อี๋)
• ถั่ว! (อันนี้โอเค)
• เต้าหู้! (ชอบๆ)

เหล็กเยอะไปก็ไม่ดีนะเว้ย!

• ตับพังได้

• หัวใจวายได้

• เบาหวานก็มา

• ข้ออักเสบอีก!

• ผิวคล้ำด้วยนะเออ!

• ปีนี้ 2567 นะจ๊ะ!

• ธาตุเหล็กสำคัญจริง แต่ต้องพอดีๆนะ อย่าเยอะไป อย่าขาดไป!

• ตัวเลขสถิติผู้ป่วยขาดธาตุเหล็กล่าสุด? ขี้เกียจหา! 🤣

ธาตุเหล็กกินกับน้ำส้มได้ไหม

ธาตุเหล็กกะน้ำส้ม? อืม น่าจะได้นะ!

• กินตอนท้องว่างดีสุด เขาว่า… กินกะน้ำส้มที่มีวิตามินซีเยอะๆอ่ะ ช่วยดูดซึม ดีขึ้น รึเปล่านะ?

• ห้าม! แคลเซียม! อย่าไปกินกะนม, โยเกิร์ต หรืออะไรที่แคลเซียมสูงปรี๊ดดดด เพราะมันจะแย่งซีนกัน! แคลเซียมขัดขวางการดูดซึมธาตุเหล็กเหรอ? หรือว่าธาตุเหล็กขัดขวางแคลเซียม? ช่างมันเต๊อะ!

• วัยทองระวัง อันนี้สำคัญ! ถ้าเมนส์หมดแล้ว อย่าซื้อธาตุเหล็กกินเองนะ เว้นแต่หมอบอก อะเคร๊?

คือ… แม่ฉันก็วัยทองอ่ะ นางชอบซื้อวิตามินกินเอง ฉันต้องคอยเตือนตลอด! แล้วน้ำส้มนี่ต้องส้มแท้ๆ ป่ะ? หรือน้ำส้มกล่องก็ได้? 🤔 เอ๊ะ! หรือต้องกินส้มเป็นลูกๆ เลย?

ธาตุเหล็กเยอะเกิดจากอะไร?

เหล็กเกินนะหรอ? อ๋อ! ดูดซึมมากไปป่ะ? หรือไม่ก็…ถ่ายเลือดบ่อย? กินยาเสริมเหล็กเยอะเกิน? คนที่สร้างเม็ดเลือดแดงแปลกๆ จะเป็นบ่อยนะ… เออ แล้วไงต่อ?

• ตับพัง หัวใจก็แย่ เบาหวานอีก!
• สมรรถภาพทางเพศก็เสื่อม (อุ๊ย!) ข้ออักเสบด้วย
• เช็คจาก ระดับเฟอร์ริติน นี่แหละ!

เฟอร์ริติน? มันคืออะไรวะ? โปรตีนเก็บเหล็กในร่างกายมั้ง ถ้าเยอะแปลว่ามีเหล็กเยอะ? เออใช่! ประมาณนั้นแหละ! แล้วมันเกี่ยวอะไรกับเราวะเนี่ย? ช่างเหอะ…

• สาเหตุ: ดูดซึมมากไป, ถ่ายเลือดบ่อย, กินยาเสริมเหล็กเกิน
• ผลกระทบ: ตับ, หัวใจ, เบาหวาน, สมรรถภาพ, ข้ออักเสบ
• วินิจฉัย: ระดับเฟอร์ริติน

กินผักใบเขียวเยอะไปป่าววะช่วงนี้? หรือว่ากินยาบำรุงเลือดมากไป? ต้องไปตรวจเลือดแล้วมั้งเนี่ย! ขี้เกียจจัง!

ธาตุเหล็กเกินจะเกิดอะไรขึ้น?

ธาตุเหล็กเกินเหรอ… มันเหมือนมีอะไรมากเกินไปจนร่างกายรับไม่ไหว…

• ตับ: พังเลย… ผลเลือดมันจะบอกว่าไม่ดี ตับอาจอักเสบ แข็ง สุดท้ายก็วาย
• หัวใจ: มันโตขึ้น… ทำงานหนักเกินไป จนอาจจะวาย หัวใจเต้นแปลกๆ ด้วย

รู้สึกเหมือนร่างกายมันสู้ไม่ไหวแล้ว…

ฉันเคยเจอคนที่เป็น… เขาดูเหนื่อยตลอดเวลา สีผิวก็แปลกๆ… แต่ตอนนั้นไม่รู้ว่าคืออะไร…

• ข้อมูลเพิ่มเติม: ภาวะธาตุเหล็กเกิน (Hemochromatosis) เกิดจากร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กมากเกินไป หรือได้รับการถ่ายเลือดบ่อยๆ ถ้าไม่รักษามันอันตรายจริงๆ

ค่าธาตุเหล็กในเลือดปกติเท่าไร?

ค่า Hb ปกติผู้หญิง 12-15 กรัม/เดซิลิตร ชาย 13-18 กรัม/เดซิลิตร ต่ำกว่านี้ต้องไปหาหมอ

เลือดผู้ใหญ่ประมาณ 7% ของน้ำหนักตัว 60 กิโลกรัม มีเลือดประมาณ 4.2 ลิตร ไม่ใช่ 5 ลิตรอย่างที่บอกมา

ธาตุเหล็กในร่างกายผู้ใหญ่ 4-5 กรัม ไม่ใช่ 40-50 มก./กก. ฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดงนี่แหละสำคัญ

• ค่าฮีโมโกลบิน (Hb) เป็นตัวชี้วัดที่ดีกว่า
• เลือดมีมากกว่าแค่ 4 ส่วนที่กล่าวมา มีองค์ประกอบอื่นๆ อีก
• แหล่งข้อมูลเก่า ข้อมูลปีนี้หาได้จากเว็บไซต์โรงพยาบาลชั้นนำ

ปล. ปีนี้ตรวจเลือดไปแล้ว Hb อยู่ในเกณฑ์ปกติ เรื่องธาตุเหล็กไม่ต้องกังวล แต่พวกคุณก็ควรไปตรวจสุขภาพกันบ้างนะ

จะรู้ได้อย่างไรว่าขาดธาตุเหล็ก?

รู้ได้อย่างไรว่าขาดธาตุเหล็ก? ง่ายๆ เลยคือร่างกายจะส่งสัญญาณเตือนผ่านอาการต่างๆ ภาวะโลหิตจาง (Anemia) คือสัญญาณหลัก แต่ก็ไม่ใช่แค่ซีดอย่างเดียวนะ มันซับซ้อนกว่านั้นเยอะเลย

• อาการทั่วไป: เหนื่อยล้า อ่อนเพลีย เป็นอาการที่คนส่วนใหญ่เจอ แต่ถ้าเป็นแบบเรื้อรัง ควรตรวจเช็คดู
• ระบบประสาท: ใจสั่น วิงเวียน สมาธิสั้นลง บางคนถึงขั้นคิดช้า อันนี้เกี่ยวกับการนำออกซิเจนไปเลี้ยงสมอง
• ความไวต่ออุณหภูมิ: หนาวง่าย เพราะร่างกายสร้างความร้อนได้ไม่เต็มที่ เนื่องจากเม็ดเลือดแดงทำงานไม่เต็มประสิทธิภาพ
• การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ: ลิ้นอักเสบ เล็บเปราะบาง บางคนเล็บเป็นรูปช้อน อันนี้สังเกตได้ง่าย

แต่การสังเกตอาการอย่างเดียวไม่เพียงพอ ต้องตรวจเลือดวัดค่า Hemoglobin (Hb) และ Ferritin (ค่าสะท้อนปริมาณธาตุเหล็กในร่างกาย) ซึ่งปีนี้ (2566) คลินิกส่วนใหญ่ใช้เครื่องมือตรวจวิเคราะห์ที่ทันสมัยขึ้น ความแม่นยำสูงกว่าเดิม ผลจึงน่าเชื่อถือกว่า การตรวจสุขภาพประจำปีจึงสำคัญ เราต้องใส่ใจตัวเอง เพราะสุขภาพเป็นเรื่องสำคัญที่สุด เหมือนกับการดูแลต้นไม้ ต้องรู้จักให้ปุ๋ยที่เหมาะสม ร่างกายเราก็เช่นกัน

ข้อมูลเพิ่มเติม: การขาดธาตุเหล็กอาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น การรับประทานอาหารไม่เพียงพอ การสูญเสียเลือด หรือโรคบางชนิด การวินิจฉัยและรักษาควรปรึกษาแพทย์ อย่าพึ่งพาแค่ข้อมูลบนอินเตอร์เน็ต เพราะสุขภาพแต่ละคนไม่เหมือนกัน

คนขาดธาตุเหล็กต้องกินอะไร?

คนขาดธาตุเหล็กต้องกินอะไรเหรอ… อืม… มันเหมือนตอนที่เราเหนื่อยมากๆ แล้วร่างกายมันร้องหาอะไรสักอย่าง

• เนื้อสัตว์… อย่างเนื้อหมู เนื้อวัวนี่แหละ แต่เลือกแบบไม่ติดมันมากนะ

• เครื่องในสัตว์… ตับไก่ ตับหมูนี่แหละ คือแหล่งธาตุเหล็กชั้นดีเลย แต่ก็ต้องระวังเรื่องคอเลสเตอรอลด้วย

• เลือด… เลือดหมู เลือดไก่ ก็ใช่ แต่ต้องทำให้สุกจริงๆ นะ

• อาหารทะเล… กุ้ง หอย ปลานี่แหละ มีธาตุเหล็กเหมือนกัน

• ผักใบเขียวเข้ม… ผักโขม คะน้า ตำลึง อะไรพวกนี้ แต่ร่างกายเราอาจจะดูดซึมได้ไม่ดีเท่าเนื้อสัตว์

• ถั่วแขก… อันนี้กินง่ายดี เคี้ยวเพลินๆ

จริงๆ นะ บางทีการกินอะไรพวกนี้ มันก็ไม่ได้ช่วยให้หายเหนื่อยไปเลยซะทีเดียวหรอก แต่… มันก็ดีกว่าไม่ทำอะไรเลย ว่าไหม?

แล้วเคยได้ยินมาว่า ถ้ากินอาหารที่มีวิตามินซีสูงๆ ควบคู่ไปด้วย มันจะช่วยให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กได้ดีขึ้นนะ… เหมือนมะนาว ส้ม อะไรแบบนี้

แต่ทั้งหมดทั้งมวล… ถ้าอาการมันหนักจริงๆ ไปหาหมอดีกว่า หมอจะให้คำแนะนำได้ดีที่สุด

อะไรช่วยดูดซึมธาตุเหล็ก?

• วิตามินซี…ชัวร์สุด ส้ม ฝรั่ง พวกเนี้ย กินคู่กับอะไรมีธาตุเหล็ก
• ส้ม เนี่ย กินง่ายดี…แต่ฝรั่งอร่อยกว่านะ ว่าไป
• มะละกอก็ได้นะ…แต่ต้องสุกๆ หน่อย ไม่ชอบดิบๆ มันเหม็นเขียว
• กีวี…ก็เปรี้ยวดีนะ แต่แพงงงงง
• สตรอว์เบอร์รี…ของโปรดเลย! แต่กินเยอะก็เบื่อ
• ส้มโอ…กินแล้วชื่นใจ แต่ต้องแกะเอง ขี้เกียจ
• เออ…จริงดิ? ต้องกิน ระหว่าง กินอาหารธาตุเหล็กด้วยเหรอ? เพิ่งรู้นะเนี่ย
• ทำไมต้อง ระหว่าง ด้วยอ่ะ? หรือว่ากินก่อน/หลังแล้วมันไม่ work? 🤔🤔🤔
• วิตามินซี นี่มันเทพจริงๆ นะ ช่วยหลายอย่างเลย
• แอบนอกเรื่อง…เมื่อวานไปซื้อส้มมา โลละ 40 บาท! แพงไปป่ะ?
• ธาตุเหล็ก…สำคัญนะเว้ย ไม่กินเดี๋ยวเป็นโลหิตจาง
• อาหารที่มีธาตุเหล็ก…มีอะไรบ้างนะ? ตับ? ผักใบเขียว? เดี๋ยวไปหาข้อมูลเพิ่ม
• เพิ่มเติม:
  • ตับ…จริงๆ ก็ไม่ค่อยชอบกินอ่ะ
  • ผักใบเขียว…ผักโขม? คะน้า? บรอกโคลี?
  • เออ…นึกออกละ! ธัญพืชก็มีธาตุเหล็กนะ
  • เนื้อแดงก็มี…แต่กินเยอะก็ไม่ดีอีก
  • สรุปคือ กินให้หลากหลาย! จบ!

กินยาธาตุเหล็กห้ามกินอะไร?

เรื่องจริงเลยนะ ปีนี้เอง คุณหมอสั่งยาธาตุเหล็กมาให้แม่ เพราะตรวจเลือดแล้วฮีโมโกลบินต่ำ จำได้แม่นเลย วันที่ 17 เมษายน ตอนนั้นแม่เหนื่อยง่ายมาก เดินขึ้นบันไดบ้านสามชั้นก็หอบแล้ว ใจหายเหมือนกัน

หมอบอกต้องระวังเรื่องอาหาร หลายอย่างไปขัดขวางการดูดซึม จำได้คร่าวๆ ว่า ชา กาแฟนี่ห้ามเด็ดขาด แม่ชอบดื่มกาแฟตอนเช้ามาก ต้องเลิกเลย แล้วก็พวกนม เนย ขนมปังโฮลวีทที่แม่ชอบกินตอนเช้า ก็ต้องงด รู้สึกแม่เครียดเล็กน้อย เพราะเป็นคนชอบกินนมมาก แต่ก็จำใจต้องทำตามหมอ

หมอบอกให้เว้นอย่างน้อยสองชั่วโมง ถ้ากินยาเสร็จแล้ว ห้ามดื่มชา กาแฟ นม อะไรพวกนี้เลย ตอนแรกๆ แม่ก็ลืมบ้าง แต่พอเริ่มเห็นผลแล้ว แม่ก็ระมัดระวังมากขึ้น เห็นแม่แข็งแรงขึ้น รู้สึกโล่งใจไปด้วย

• ห้าม: ชา กาแฟ นม และผลิตภัณฑ์จากนม ขนมปังโฮลวีท
• ควรเว้นระยะ: อย่างน้อย 2 ชั่วโมง หลังกินยาธาตุเหล็ก

ปล. ตอนนี้แม่แข็งแรงขึ้นเยอะแล้ว ดีใจมาก เรื่องอาหารนี่สำคัญจริงๆ เห็นกับตาเลย

กินธาตุเหล็กทุกวันอันตรายไหม?

กินธาตุเหล็กทุกวัน อันตรายมั้ย?

กินทุกวันเลยเหรอ? คือถ้าหมอไม่ได้สั่ง อันตรายนะ! เมื่อก่อนตอนท้อง (ปี 65) หมอให้กินทุกวัน เช้า-เย็น หลังคลอดก็หยุดไป แต่ถ้ากินเองโดยไม่ปรึกษาหมอ ไม่ดีแน่ๆ

• คลื่นไส้: กินเยอะไปมันจะอ้วกพุ่งเลยนะ บอกตรงๆ เคยเป็น
• ปวดท้อง: ปวดแบบบิดๆ ทรมานมาก ไม่ใช่แค่ปวดธรรมดา
• ท้องผูก: อันนี้ไม่ต้องพูดถึง กินยาธาตุเหล็กทีไร ขมิ้นชันช่วยชีวิตตลอด

สำคัญ: ถ้าสงสัยว่ากินเกินไป รีบหาหมอเลย อย่าปล่อยไว้!